اثرات درمانی استحمام با مواد مؤثره گیاهان - مجله گوپی
گیاهان دارویی برای قرنهای متمادی جهت استحمام مورد استفاده آرایشی و درمانی قرار گرفته اند. این گیاهان معمولاً; دارای بوی مطبوع، رنگ دلخواه یا خواص دارویی گوناگون بوده اند.
اثرات درمانی استحمام با مواد مؤثره گیاهان
نظریه های مختلف در مورد بازی کودکان
گیاهان دارویی برای قرنهای متمادی جهت استحمام مورد استفاده آرایشی و درمانی قرار گرفته اند. این گیاهان معمولاً دارای بوی مطبوع، رنگ دلخواه یا خواص دارویی گوناگون بوده اند. از طرفی در دسترس بودن در منزل موجب استفاده هرچه بیشتر از آنها شده است. امروزه مشخص شده که فرآورده های گیاهی افزوده شده به وان حمام به میزان زیادی موجب تحریک پوست میشوند. در مقایسه با گروه کنترل، استحمام با کاج (pine bath) موجب افزایش بیشتری در تعداد گلبولهای سفید شده است. در حال حاضر هیچ شکی وجود ندارد که تعداد زیادی از ترکیبات دارویی تهیه شده از گیاهان با اضافه شدن به وان حمام از طریق پوست جذب میشود. این ترکیبات خونرسانی به لایه های بافتی نزدیک پوست را زیاد می کنند و فواید اثرات دارویی آنها به موجود زنده می رسد.
باید خاطرنشان کرد که تحقیقات علمی درباره درمان بوسیله استحمام با فرآورده های گیاهی در مراحل اولیه خود می باشد همچنین بحث های قابل توجهی درباره نوع فرآورده های مورد استفاده برای استحمام وجود دارد. قرصها و نمک های استحمام که بصورت OTC (بدون نسخه) بفروش می رسند برای مصارف درمانی فایده ای نداشته و بیشتر جنبه آرایشی دارند. از طرف دیگر روغن های خالص با کیفیت و نیز اشکال امولسیون ممکن است استانداردهای لازم را داشته باشند.
بدون شک عصاره تام گیاهان نیز مؤثرند اما عمومیت کمتری دارند زیرا قوام سفت شبیه شربت داشته و آب را کدر می کنند لذا هرجا که اثری بجز اثرات حاصل از جذب فرآورده مدنظر باشد مورد استفاده قرار می گیرند مثلاً استحمام با گیاه دم اسب. روغن های استحمام گیاهی به ترکیبی از کل قسمتهای گیاهان دارویی ترجیح داده میشوند زیرا روغن های فرّار اجزای فعالی هستند و به طور آشکاری جذب پوستی دارند. گاهی جوشانده غلیظ گیاه دم اسب یا پوست بلوط تهیه و به آب استحمام افزوده میشود یا مقدار لازم از داروی گیاهی در یک کیسه کتانی گذاشته شده و کیسه مزبور را در آب استحمام قرار میدهند. از این روشها برای استحمام کامل استفاده نمی شود اما همچنان برای استحمام نسبی و کمپرس مرطوب مناسب هستند.
چگونه یک دانشجوی موفق باشیم؟
طبقه بندی گیاهان دارویی برای استفاده در استحمام بر اساس اجزاء فعال آنها کار مشکلی است زیرا اثرات آنها با یکدیگر همپوشانی دارد. اما این طبقه بندی واضحترین تصویر را ارایه میدهد. در ذیل مهمترین گیاهان دارویی مورد استفاده در استحمام، مورد بحث قرار گرفته اند.
1) استحمام با کاج (Pine Baths)
استحمام
با کاج به طور گسترده ای بکار رفته و به طور وسیعی مورد تحقیق قرار گرفته است. مشخص شده که این نوع استحمام دارای اثر محرک و تحریکی (سوزشی) غیر اختصاصی وابسته به دوز است که به آسانی قابل کنترل میباشد. صنوبر نروژی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و شاخه های جوان از درختان 80-60 ساله ترجیح داده میشوند زیرا اجزای فعال بیشتری دارند. موارد درمانی این نوع استحمام برای بیماریهای عصبی، روماتیسمی و دردهای عصبی است. حداقل نیم ساعت استراحت بعد از استحمام با کاج باندازه خود استحمام مهم است.
سیستم آموزشی غلط و محافظه کارانه خانواده و مدرسه
2) استحمام با پوست بلوط (Oak Bark Bath)
بلوط فاقد اسانس و فقط محتوی تانین است که به طور متوسط نسبت به کاج بیشتر بوده و عمدتاً به صورت موضعی اثر میکند از این نوع استحمام عمدتاً در درمان بماریهای مزمن پوست، تقویت پا و همانند اینها استفاده میشود. فواید فرم کمپرس آن برای اگزمای ترشح دار و بیماریهای چشمی تحت بررسی است. ابتدا مقدار کمی از پوست بلوط را در یک لیتر آب می جوشانند تا حجم آب به نصف برسد و این جوشانده را به حمام دست یا پا می افزایند.
3) استحمام با سبوس گندم (Bran Bath)
این نوع استحمام دارای اثر تسکین دهنده روی پوست است و برای بیماریهای حاد پوستی و معمولاً برای پوستهای حساس به کار میرود که صابون را تحمل نمی کنند.
● استحمام با گیاهان معطر
این حمامها محتوی اسانس بوده و از طریق پوست جذب میشوند لذا دارای اثرات موضعی و عمومی هستند و اثر موضعی آن برجسته است. گیاهان زیر بصورت گسترده ای در حمام های معطر مورد استفاده قرار می گیرند.
1) سنبل الطیب (Valerian)
والرین دارای ویژگیهای آرام بخش و خواب آور است. بنابراین ترجیحاً در شب مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات باید مواظب بود تا حین استحمام فرد بخواب نرود و در وان سقوط نکند. دم کرده 100 گرم ریشه والرین یا 250 گرم تنطور آن به وان افزوده میشود. میتوان عصاره تام گیاه را توصیه نمود.
2) باد رنجبویه (Melissa)
بادرنجبویه دارای اثرات آرام بخش و شل کننده است و عمدتاً برای بیماریهای قلبی با منشاء عصبی، بیقراری عمومی و مشکلات بخواب رفتن به کار میرود. بهتر است عصاره تام گیاه مورد استفاده قرار گیرد. بجای آن میتوان یک تا دو قاشق غذاخوری از روغن خالص بادرنجبویه را به آب وان افزود.
3) اکیر ترکی (Calamus)
این گیاه واجد ویژگیهای تونیک عمومی است. لذا استحمام با آن برای ضعف وخستگی عمومی دوران نقاهت، کم خونی، بیماریهای متابولیک و دیابت بسیار مفید است. اکیر ترکی تحریک کننده است لذا بهتر است بهنگام صبح مورد استفاده قرار گیرد نه در شب. بیماران مبتلا به Neurovegetative dystonia و بیماریهای مشابه، می توانند استحمام با آنرا صبح شنبه و یکشنبه انجام دهند و بدنبال آن یک ساعت در بستر استراحت نمایند.
4) اکلیل کوهی (Rosemary)
محتوی کافور (camphor) است که روی سیستم گردش خون و اعصاب تأثیر می گذارد و از طریق پوست جذب میشود. موارد مصرف حمام معطر با رزماری عبارتند از :
ـ افت فشار خون
ـ اختلالات عروق محیطی
ـ وریدهای واریسی و درد روماتیسمی
ـ کوفتگی و کشیدگی رباط ها
دم کرده حاصل از 50 گرم برگ رزماری در نیم لیتر آب به یک وان کامل افزوده میشود. عصاره تام رزماری نیز موجود است. بعلت ویژگیهای تونیک آن، استحمام با رزماری به بهترین وجه در صبح (همانند استحمام با اکیر ترکی) و متعاقب آن استراحت کافی در بستر صورت می گیرد.
5) آویشن (Thyme)
اسانس آویشن بصورت محسوسی جذب و بمقدار زیادی از طریق ریه ها دفع میشود. همچنین اسانس تبخیر شده از آب داغ بخور داده میشود. در تمامی موارد مصرف عمومی آویشن استحمام با آن نیز مفید است. برای مثال بعنوان یک برطرف کننده اسپاسم و گشاد کننده برونش ها؛ در سرفه های مزمن، آمفیزم و کودکان مبتلا به سرفه خروسکی کاربرد دارد.
6) بابونه (Chamomile)
در مصرف موضعی،بابونه عمدتاً ترمیم زخم را تسریع و اسپاسم مرتبط با همورویید و تحریک و سوزش ناشی از اگزمای مزمن را برطرف میکند. دم کرده 100 گرم از گل های بابونه (برای مصارف استحمام) برای استحمام کامل یا یکی از عصاره های موجود بابونه به کار رفته است. بابونه بیشتر برای استحمام نسبی و کمپرس مورد استفاده قرار گرفته است. یک روش مرسوم و کاملاً شناخته شده استحمام با بابونه برای همورویید است. ساده ترین روش، قرار دادن گلهای بابونه(باندازه یک کف دست) داخل یک سطل و افزودن 2 یا 3 لیتر آب جوش به آن است. آنگاه بیمار روی سطل نشسته و کاملاً آنرا درزگیری می نماید ضمن آنکه توسط یک پتو به طور کامل پوشیده شده است.
7) بومادران (Yarrow)
اثر آن شبیه بابونه و عمدتاً ضد التهاب و ضد اسپاسم است. همچنین دارای مواد تلخ تونیک و تانین میباشد. بومادران عمدتاً برای مشکلات زنان در مواردی که ترشحات زنانه و خونریزی وجود نداشته باشد توصیه شده و بیش از همه برای بیماریهای اسپاستیک درگیر کننده پارامتریوم رحم مصرف میشود و در حال حاضر مصرف داخلی آن برای این منظور مورد بحث میباشد. مصرف خارجی آن عمدتاً برای وان حمام نشسته (Sitz baths) و نیز وان حمام کامل است. همچنین میتوان از عصاره های موجود برای استحمام استفاده کرد.
8) اسطوخدوس (Lavander)
اسطوخدوس (لاواند) دارای اثرات تونیک و محرک عمومی روی سیستم عصبی است. استحمام با لاواند درمان مناسب برای Neurovegetative dystonia است. امروزه مشخص شده که رایحه معطر اسانس گیاهان لاواند، بادرنجبویه، رزماری فقط یک اثر مطبوع و آرایشی ندارد بلکه واجد ویژگیهای درمانی است که نبایستی از نظر دور بماند. اثر درمانی لاواند بعلت تحریک اعصاب بویایی است که به مغز انتقال یافته عمدتاً مراکز اتونوم در مغز میانی را تحت تأثیر قرار میدهد.
عوامل موثر در پیشرفت تکلم در کودکان دبستانی
9) استحمام با سیلیس( Silica Baths )
سیلیس دارای خواص محرک موضعی است و به نظر میرسد یک اثر اختصاصی روی متابولیسم پوست، بافت سلولی زیر جلدی و لیگمانها و تاندون ها برای مثال بعد از شکستگی های مچ پا داشته باشد. اما جزییات آن به طور کامل شناخته نشده است. گیاه دم اسب یا کاه جو دو سر مورد استفاده قرار گرفته است. موارد مصرف عبارتند از : بیماریهای روماتیسمی و عصبی، اگزمای مزمن و درماتیت عصبی، همچنین اختلالات موضعی عروق محیطی، سرمازدگی و تورم بعد از ترومبوز.
10) استحمام با Hayseed و کیسه های Hayseed
(Flores graminis) Hayseed برای درمان روماتیسم مورد بررسی قرار گرفته و استحمام با آن عمدتاً برای درمان بیماریهای روماتیسمی و متابولیک به کار رفته است. جوشانده 500 گرم از آن در 5-4 لیتر آب به استحمام کامل اضافه میشود. عصاره های تام نیز بسیار مفیدند.
آموزش هوش هیجانی بر سلامت روان چه تاثیراتی دارد؟
نویسنده دکتر رضا بخردی
انجمن درمانگران ایران