بیماری کزاز در کمین کودکان-مجله مادر و کودک گوپی
اسپور باکتری کزاز، کلستریدیوم تتانی، معمولا در خاک دیده می شود. در صورت قرار گرفتن باکتری در یک زخم، تولید سم کرده که با عملکرد اعصاب و عضلات تداخل می کند.
کزاز یک بیماری باکتریایی جدی است که منجر به سفتی عضلات جونده دیگر عضلات می شود. بیماری منجر به گرفتگی عضلانی شدید و مشکل تنفسی و نهایتا مرگ می شود.
یک زخم، پارگی یا دیگر زخم ها منجر به یک عفونت کزاز تولید کننده سم در افراد غیر ایمن می شود.
اسپور باکتری کزاز، کلستریدیوم تتانی، معمولا در خاک دیده می شود. در صورت قرار گرفتن باکتری در یک زخم، تولید سم کرده که با عملکرد اعصاب و عضلات تداخل می کند.
درمان در استرس، کم اثر و ناکارا است. کزاز ممکن است علیرغم درمان، کشنده باشد. در ایالات متحده با حدود 100 مورد بروز سالانه بیماری جزو بیماری های نادر محسوب می شود. یک تعداد کمی از بیماران نهایتا می میرند.
● علایم و نشانه ها
ـ سفتی فک، گردن ودیگر عضلات
ـ تحریک پذیری
ـ گرفتگی عضلا ت جونده، گردن ودیگر عضلات
ـ تب
وقتی که سم به اعصاب انتشار می یابد، عضلات صورت و فک دچار گرفتگی های شدید می شوند. به همین علت یکی از مشکلا ت شایع قفل شدن فک است. همچنین گرفتگی عضلات گردن، بلع مشکل و تحریک پذیری نیز رخ می دهد. به علاوه عضلا ت قفسه سینه، شکم و پشت نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند.
گرفتگی عضلات شدید عضلات تنفسی منجر به تنفس مشکل برای بیماران می گردد.
علایم و نشانه های کزاز در هر زمانی (چند روز تا چند هفته) بعد از صدمه ظاهر می شوند.
دوره نهفتگی برای این بیماری بین 5 روز تا 15 هفته می باشد. میانگین دوره نهفتگی 7 روز می باشد.
● علل
باکتری عامل بیماری یا کلستریدیوم تتانی درخاک، غبار و مدفوع حیوانات یافت می شود. هنگامی که باکتری وارد زخم تازه عمیق می گردد اسپورهای باکتری یک سم قدرتمند به نام تتاناسپاسمین را تولید می نمایند.
این سم بر عملکرد سیستم عصبی مناطق مختلف اثر می کند. این عملکرد سم باعث گرفتگی عضلانی (شایعترین علا مت تتانی) می شود.
چه زمانی به درمان نیازمندیم؟
- وجود یک زخم عمیق و کثیف در حالی که شما حداقل در 5 سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده اید و یا از وضعیت واکسیناسیون خود مطمین نیستید.
- وجود هر گونه زخم در حالی که شما طی 10 سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده اید.
● غربالگری و تشخیص
پزشک کزاز را براساس معاینه فیزیکی وعلایم و نشانه هایی نظیر اسپاسم عضلا نی ، گرفتگی و درد تشخیص می دهد. تست های آزمایشگاهی عموما در تشخیص کزاز غیرموثر هستند.
● درمان
درمان شامل مصر ف یک ضد سم نظیر TIG می باشد. هر چند ضد سم تنها می تواند سموم و غیر متصل به بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با باکتری کزاز آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند.
همچنین تجویز واکسن کزاز، از عفونت آتی با کزاز جلوگیری می نماید. عفوت کزاز نیازمند یک دوره طولانی درمان در یک مرکز بهداشتی است.
داروهایی جهت آرامش بخشی و فلج عضلانی تجویز می شوند که در این صورت شما نیازمند روش های حمایتی از مجاری هوایی می باشید.
اکثر موارد بیماری کزاز شدید بوده و علی رغم درمان منجر به مرگ می شود. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاری هوایی، عفونت های تنفسی و اختلا ل در سیستم عصبی خودکار رخ می دهد. سیستم عصبی خودکار قسمتی از سیستم عصبی است که کنترل عضلا ت قلبی، عضلا ت غیرارادی و غدد را بر عهده دارد. بیماران بهبود یافته از کزاز گاهی به مشکلا ت روانی مبتلا می شوند و به مشاوره روانپزشکی نیازمند می گردند.
● پیشگیری
شما از طریق ایمنی بر علیه سم می توانید از کزاز پیشگیری نمایید. اکثر موارد کزاز در افراد غیر ایمن و کسانی که دوزیادآور و کزاز را طی 10 سال گذشته دریافت نکرده اند، رخ می دهد.
واکسن کزاز اغلب به عنوان جزیی از واکسن DPT (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه) به کودکان تزریق می شود.
این تزریق فرد را در برابر سه بیماری، دیفتری (عفونت تنفسی و گلو) سیاه سرفه و کزاز ایمن می کند.
آخرین مدل این واکسن شامل دیفتری، شبه سم کزاز و سیاه سرفه بدون سلول می باشد.
Dtap شامل 5 دوز می باشد که به طور معمول در بازو یا ران اطفال تزریق می شود. سنین تزریق واکسن عبارتند از :
ـ 2 ماهگی ،
ـ 4 ماهگی،
ـ 6 ماهگی،
ـ 18-15 ماهگی،
ـ 6-4 سالگی.
بزرگسالا ن باید به صورت مرتب هر 10 سال یک دوز واکسن یادآور کزاز تزریق نمایند.در صورت مسافرت های بین المللی بهتر است یک دوز جدید واکسن کزاز تزریق شود.
در صورت وجود زخم کثیف یا عمقی اگر از آخرین دوز دریافتی واکسن 5 سال گذشته باشد، لا زم است یک دوز واکسن کزاز تزریق گردد. دوز یادآور واکسن کزاز به طور معمول همراه با دوز یادآور دیفتری به صورت واکسن نوع بالغین (Tb) تزریق می شود. ابتلا به کزاز منجر به ایجاد ایمنی در برابر بیماری نمی شود. بنابراین توصیه به واکسیناسیون جهت جلوگیری از عود مجدد بیماری کاملا منطقی به نظر می رسد اگر دوران کودکی واکسن کزاز دریافت نکرده اید به پزشک مراجعه و واکسن نوع بالغین یا Tb را تزریق نمایید.
▪ تمیز نگاه داشتن زخم
ابتدا زخم را با آب تمیز بشویید. زخم و اطراف آن را با یک صابون بادقت تمیز نمایید.
▪ توجه به منبع بیماری
زخم های ناشی از سوزن یا دیگر برش های عمقی، گزیدگی حیوانات و به ویژه زخم ها کثیف شما را در گروه پر خطر برای ابتلا به عفونت کزاز قرار می دهد. در این صورت پزشک زخم شما را تمیز می نماید و پس از تجویز آنتی بیوتیک، دوز یادآور کزاز را به شما تزریق می نماید.
▪ مصرف آنتی بیوتیک
بعداز شستن و تمیز کردن زخم، یک لایه آنتی بیوتیک های (کرم یا پماد) نظیر نیوسپورین با پلی سپورین بر روی زخم قرار دهید.
این آنتی بیوتیک ها بهبود زخم را تسریع نمی کنند اما با مهار رشد باکتری ها و ایجاد مصونیت، بدن را در ترمیم زخم یاری می نمایند. برخی اجزا در پمادها باعث ایجاد لکه های پوستی خفیف می شوند در صورت بروز لکه های پوستی مصرف پماد را متوقف سازید.
▪ پوشش زخم
در معرض هوا بودن زخم به بهبودی آن کمک می نماید، اما پانسمان زخم راتمیز نگاه داشته و از ایجاد عفونت های مضر جلوگیری می کند. تاول های تخلیه شده باید تا زمان بهبود پانسمان شوند.
▪ تعویض پانسمان
پانسمان روزانه و در صورت مرطوب بودن سریع تر تعویض می شوند. در صورت حساسیت به برخی از باندها و چسب ها از گاز استریل و چسب های کاغذی استفاده شود.
نویسنده سیما غلامیان
روزنامه مردم سالاری www mardomsalari com