الفبای آلرژی-مجله مادر و کودک گوپی
آلرژی به ساده ترین بیان، یعنی اینکه سیستم ایمنی بدن برخی افراد نسبت به چیزهایی واکنش نشان می دهد که بدن اکثر افراد بدون مشکل آنها را تحمل می کند.
آلرژی به ساده ترین بیان، یعنی اینکه سیستم ایمنی بدن برخی افراد نسبت به چیزهایی واکنش نشان می دهد که بدن اکثر افراد بدون مشکل آنها را تحمل می کند.
افراد مبتلا به آلرژی به طور معمول به بیش از یک ماده حساسیت دارند. موادی که باعث آلرژی در اکثر این افراد می شوند عبارتند از: گرده گیاهان، هاگ قارچ ها و کپک ها، شوره بدن حیوانات خانگی، غذاها، مواد آلرژی زای شغلی، ذرات آلوده کننده هوا و موجودات میکروسکوپی موجود در گرد و غبار(مایت).
در برخی از انواع آلرژی، سیستم ایمنی بدن نوعی پادتن را به نام ایمونوگلوبین E علیه ماده آلرژی زا ترشح می کند اما آلرژی می تواند یک جنبه ژنتیک هم داشته باشد که به آن آتوپی گفته می شود؛; به عبارت دیگر برخی افراد از لحاظ سرشتی برای بروز آلرژی مستعد هستند.
در صورتی که این افراد در معرض مواد تنفسی یا خوراکی آلرژی زا قرار بگیرند، ایمونوگلوبین E در خون آنها به واسطه استعداد ژنتیک ترشح می شود. کودکی که هیچ یک از والدین وی به آلرژی ابتلا ندارند با احتمال 20 درصد ممکن است دچار آلرژی شود. اگر فقط یکی از والدین آلرژی داشته باشند، احتمال درگیری فرزند با آلرژی در حدود 30 درصد است و اگر والدین یک کودک گرفتار آلرژی باشند، فرزند آنها با احتمال 40 تا 75 درصد آلرژی خواهد داشت. 40 درصد جمعیت عمومی آتوپیک هستند؛; یعنی از نظر ژنتیک مستعد بروز آلرژی هستند.
آلرژی می تواند به شکل های مختلف خود را بروز دهد. چطور؟ هر ماده آلرژی زا برحسب اینکه چگونه سیستم ایمنی را به واکنش وادار سازد و به دنبال این واکنش باعث ترشح چه ماده ای در خون شود، علامت خاص خود را بروز می دهد. تنگی نفس (آسم)، التهاب مخاط بینی(رینیت)، قرمزی ملتحمه چشم، قرمزی پوست(درماتیت) و کهیر، از شناخته شده ترین صورت های بروز آلرژی به شمار می روند. خود این مشکلات در صورت ماندگاری ممکن است به بیماری های دیگری منجر شوند؛; به عنوان مثال، التهاب آلرژیک مخاط بینی می تواند به سینوزیت و عفونت گوش میانی بینجامد.
● عوامل آلرژی
مایت های موجود در گرد و غبار خانگی می تواند به بروز تنگی نفس آلرژیک(آسم آلرژیک) و التهاب آلرژیک مخاط بینی به طور مداوم و تقریباً; دایمی منتهی شود. مایت ها موجودات بسیار ریزی هستند که بدون میکروسکوپ قابل رؤ;یت نیستند. این موجودات بسیار ریز در حدود 250 تا 300 میکرون قطر دارند؛; یعنی0003/0 میلی متر. دستگاه گوارش این موجودات روزانه 20 قطعه مدفوع تولید می کند. این قطعات مدفوع شامل بقایای غذایی و آنزیم های قوی است.
در یک اتاق در بسته، این ذرات مدفوعی می توانند تا 20دقیقه در هوا معلق بمانند و از طریق عمل دم، وارد ریه های افراد شوند. بهترین شرایط برای رشد مایت ها، حرارت 25 درجه سانتی گراد و رطوبت 75 درصد است. این موجودات میکروسکوپی 8پا دارند. در انتهای هر یک از پاهای آنها قلاب و بادکش وجود دارد؛; بدین ترتیب مایت ها می توانند به ملحفه، لباس ها، اسباب بازیهای نرم کودک و اثاثیه قدیمی خانه بچسبند. آنزیمهای موجود در ذرات مدفوع این جانداران ریز به حدی قوی است که می تواند با تاثیر روی سلولهای راه های هوایی تنفسی، دستگاه ایمنی را در این محل به واکنش وادارد.
گرده های گیاهان بسیار ریز و از لحاظ هندسی کروی یا تقریباً; گرد هستند. گرده های گیاهان از ملزومات تولید مثل بسیاری از گیاهان به شمار می رود. برخی از گیاهان خودبارور هستند یعنی یک گیاه به تنهایی قادر است تولید مثل کند ولی سایر گیاهان به گونه ای هستند که با گرده افشانی امکان تکثیر آنها فراهم می شود. به عبارت دیگر، برخی از گیاهان گرده تولید می کنند و این گرده ها با جریان هوا و باد انتشار یافته و روی گیاهان دیگر می نشیند و بدین ترتیب امکان تولید مثل آنها فراهم می شود. چمن ها، علف ها، درختچه ها و درخت ها با تولید گرده ها می توانند در بروز آلرژی سهیم باشند. هر گیاهی ممکن است با تولید ذرات کوچک، سبک و خشک گرده، در بروز علایم آلرژی نقش داشته باشد. اکثر انواع گیاهان بوته ای و درختی اطراف ما گرده تولید می کنند. این گیاهان در تمام طول سال گرده افشانی نمی کنند. معمولاً; عمل تولید گرده در زمانی رخ می دهد که گیاه جوانه می زند.
قارچ ها و کپک ها هم از سرچشمه های بروز آلرژی محسوب می شوند. کپک ها در هوا هاگ هایی را آزاد می کنند که می توانند سرچشمه واکنش آلرژیک باشند. برخی غذاها هم دارای ذرات قارچ و کپک هستند مانند پنیر، قارچ ها، خشکبار، سس سویا و سرکه. در افرادی که نسبت به قارچ ها حساس هستند، این غذاها می توانند باعث بروز علایم آلرژی شوند.
کپک ها می توانند هم در محیط های سربسته، هم در فضاهای روباز رشد کنند؛; به شرطی که اکسیژن، رطوبت و مواد شیمیایی لازم برای رشد آنها فراهم باشد. در فضاهای روباز می توان کپک ها را روی برگ های زرد افتاده از درختان، کودها، برخی چمن ها و علف ها و روی دانه های غذایی مانند ذرت، جو و گندم یافت.
در محیط های سربسته، روی کف مرطوب اتاق، حمام، در طبقه آب ریزش از فریزر یخچال ها، روی گیاهان زینتی آپارتمان ها، دریچه ها و قسمت های داخلی کولر گازی یا تهویه مطبوع و در سطل های زباله یافت. جانوران خانگی از دیگر منابع آلرژی به حیوانات در مبتلایان به آسم آلرژیک و التهاب آلرژیک مخاط بینی محسوب می شوند. گربه ها و سگ ها به واسطه پروتیین هایی که در بزاق، پوست و ادرار خود دارند می توانند به ترشح ایمونوگلوبین E مربوطه منجر شوند و باعث آغاز یا تشدید علایم آلرژی شوند. حتی گاهی با وجود بیرون راندن حیوان از منزل، پشم و موی آلوده آنها برای هفته ها تا ماه ها در خانه باقی می ماند و قطع علایم آلرژی را به تعویق می اندازد.
گاهی هم فرش و اسباب منزل در نقش منبع نگهدارنده ذرات بزاق، پوست و ادرار حیوان ایفای نقش می کنند. سایر حیوانات هم ممکن است در ایجاد آلرژی دخیل باشند: اسب، خرگوش، خوکچه هندی و موش ها از این دسته اند.
● کودکان و آلرژی
کودکان زیر 6ماه ممکن است به شیر، تخم پرندگان و سویا حساسیت نشان دهند. بزرگترها علاوه بر این موارد به ماهی، بادام زمینی، غلات، سیب و هلو هم با فراوانی بیشتری آلرژی نشان دهند. جالب است بدانیم که اکثر مواد موجود در غذاها به خودی خود آلرژی زا نیستند. کارهایی که روی این خوراک ها انجام می شود تا نگهداری درازمدت آن را میسر سازد، مانند حرارت دادن، بسته بندی و اینگونه موارد طوری روی مواد غذایی تاثیر می گذارد که برخی از آنها را به شدت آلرژی زا می کند.
غذاهایی که با فرآوری ژنتیک فراهم می شود هم بیشتر از سایر خوراک ها مصرف کنندگان را تهدید می کند. اگرچه با مهندسی ژنتیک تلاش می شود که به عنوان مثال گیاهانی با محصولات بیشتر و مقاوم تر تولید شود ولی معمولاً; این عمل با تولید پروتیین هایی در گیاه همراه است که بیش از پیش آلرژی زاست.
● آلرژی و شغل
آلرژی های شغلی به طور معمول نسبت به نوعی ماده لاستیکی به نام لاتکس پدید می آید. به ویژه این قضیه نزد کسانی که در درمانگاه ها و بیمارستان ها کار می کنند بیشتر دیده می شود. برخی افراد به دنبال تماس با مواد لاستیکی به ویژه لاتکس در محل تماس خارش، قرمزی و تورم پوستی از خود نشان می دهند. برخی مواد شیمیایی و ترکیبات دارویی هم آلرژی زا هستند. از دیگر مواردی که می توانند باعث بروز واکنش های آلرژیک شوند، مواد آلوده کننده هواست. ذرات معلق و گازهایی مانندSO2،CO2،CO و انواع گازهای اکسید نیتروژن و اوزون می توانند به ایجاد آلرژی بینجامند.
● پیشگیری؛; بهترین درمان
اگر ماده آلرژی زا شناخته شده است، فرد حساس باید از آن ماده دوری کند. از آن جا که بسیاری از بیماران به مایت های موجود در گرد و غبار خانگی حساسیت دارند، رعایت کردن نکات زیر را توصیه می کنیم: هر هفته تمام ملحفه ها، روکش ها، پرده ها و اسباب بازی های نرم در آب 60درجه سانتی گراد شسته شود. هوای داخل محیط های سر بسته باید تهویه مناسبی داشته باشد، به گونه ای که از رطوبت داخل آن بکاهد. فرش ها باید به طور مرتب با جارو برقی دارای فیلتر ذرات ریز غبارگیری شود.
در غیر این صورت از فرش صرف نظر کنید و کف محل را با سرامیک یا پارکت چوبی مفروش کنید. در فصول گرده افشانی پنجره ها را بسته نگه دارید و در فضاهای روباز از ماسک استفاده کنید. هیچ حیوان یا پرنده خانگی را حتی برای مدت کوتاه به خانه راه ندهید. اگر در مناطق مرطوب زندگی می کنید مانند سواحل دریا، بهتر است از دستگاه های کاهش رطوبت استفاده کنید تا میزان رطوبت اماکن سربسته زیر 50 درصد باشد.
هرازگاهی حمام و سایر مناطق مرطوب را با محلول آمونیاک 5درصد شست وشو دهید. این کار امکان رشد کپک ها را به حداقل می رساند. در ساعات اوج آلودگی هوا یا وجود هاگ های قارچ در هوا از قرار گرفتن در معرض هوای آزاد خودداری شود.
روزنامه همشهری