سرطان سینه و مراقبت از آن- مجله مادر گوپی
معمول ترین نشانه سرطان سینه ایجاد یک توده برآمده/ قلنبه در پستان و یا نواحی اطراف آن، مثلا ناحیه زیر بغل می باشد. در صورت عدم تقارن دو پستان و یا هنگامی که پوست بخشی از آن به درون کشیده شود، همچنین فرو رفتگی نوک پستان و ترشحات خونی از آن نشانه هایی بر و جود تغییران می باشند.
پستانها از دو نوع بافت، یکی بافت محافظ یعنی چربی و فیبرها یا رشته های الاستیکی و دیگری بافت اپیتلیال یعنی غدد تولید کننده و مجاری هادی شیر تشکیل یافته است. حال اگر بدلیل اختلالات ژنتیکی و یا محیطی* در رشد و نمو سلولها تغییر ایجاد شده و تعدادشان بطرز خارج از کنترلی افزایش یابد، با پدیده ای به نام سرطان / تیومر مواجه هستیم، که به نوبه خود می تواند خوش خیم و یا بدخیم باشد. این سلولها می توانند ازطریق خون و رگهای لنفاوی به دیگر ارگانها من جمله ششها، اسکلت، کبد و ارگانهای دیگر انتشار یابند، که در این صورت آنها را متاستاس یا تشکیلات توموری ثانویه می نامند.
● انواع سرطان سینه
معمولاً; اگر تغییرات سلولی به صورت کیست و یا تجمع فیبرها در بافت محافظ پستان باشند، خوش خیم و بی خطر (Epithelial and Stromal Tumors) می باشند. اما اگر تغییرات سلولی و توده ای تشکیل شده بعنوان مثال در غدد تولید کننده شیر و مجاری آن، از دیواره شان گذشته و به بافتهای مجاور نیز نفوذ کند از نوع بدخیم / کرسینوم(Ductul and lobular carcinoma) می باشد.
● اپیدمیولوژی و علل ابتلا
سرطان سینه، بعد از سرطان شش ها مهم ترین دلیل جهانی مرگ زنان در سن 40 تا 55 سالگی می باشد. به گزارش (World Health Organization, WHO) همه ساله بطور متوسط از هر هشت زن یکی دچار سرطان سینه می شود. البته با فن آوری های جدید در زمینه با تشخیص هرچه زودتر و درمان موثر این بیماری، این آمار هر ساله کاهش می یابد. گفتنی است مردان نیز پس از سنین شصت- هفتاد سالگی به سرطان سینه دچار می شوند اما میزان ابتلایشان در مقایسه با زنان بسیار ناچیز است؛; تنها یک درصدم آمار میزان ابتلا در زنان.
از جمله عوامل موثر در ابتلا به سرطان سینه، سابقه قبلی سرطان سینه در فرد، سابقه مشهود سرطان سینه در فامیل، پریود زودرس، یایسگی دیررس و عدم شیر دهی می باشد. بر اساس مطالعات اخیر فاکتورهای دیگری از جمله چاقی و الکل، رژیم غذایی پرچربی و همین طور قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس نیز به نوبه خود شانس ابتلا به بیماری را افزایش می دهند. در این زمینه همچنین می توان به قرصهای استروژن دار که برای کنترل علایم یایسگی تجویز می شود، اشاره نمود، که احتمالاً; نقش افزاینده ای در ابتلا به این سرطان دارد. البته هنوز رابطه مستقیمی بین مصرف دراز مدت قرصهای ضدبارداری که حاوی استروژن می باشند و سرطان سینه پیدا نشده است.
● علامات
معمول ترین نشانه سرطان سینه ایجاد یک توده برآمده/ قلنبه در پستان و یا نواحی اطراف آن، مثلا ناحیه زیر بغل می باشد. در صورت عدم تقارن دو پستان و یا هنگامی که پوست بخشی از آن به درون کشیده شود، همچنین فرو رفتگی نوک پستان و ترشحات خونی از آن نشانه هایی بر و جود تغییران می باشند. در بسیاری از موارد تغییرات سرطانی بقدری کوچک و ناچیز هستند که تنها با استفاده از ماموگرافی (آزمایش و بررسی پستان با اشعه ایکس) می توان آنها را تشخیص داد. بسیاری از تغییرات غده ای هیچگونه دردی را در سینه ایجاد نمی کنند. به همین دلیل ممکن است هنگام تشخیص بیماری امید کمتری به بهبود آن باشد.
● تشخیص و جلوگیری
این بیماری با کمک معاینات طبی، ماموگرافی و همچنین آزمایشات سلولی از ناحیه تغییر یافته شده، تشخیص داده می شود. ماموگرافی (پستان نگاری) به همه زنان 50-70 ساله توصیه می شود. اگر در حین ماموگرافی جسم سختی در سینه پیدا شود از آن نمونه برداری شده وسپس برای تشخیص نوع آن به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود. پزشک مربوطه معمولاً; باید از اندازه و نوع تغییرات سلولی و همین طور شیوع/ عدم شیوع آن به غدد لنفاوی در جریان باشد تا بتواند نوع درمان و همچنین وخامت آنرا تعیین نماید.
از آنجا که دلیل ابتلا به این عارضه در بسیاری از موارد ناشناخته می ماند، توصیه مناسبی نیز برای پیشگیری از آن نمی توان کرد. اما شایاد ذکر است که اگر این تغییرات در مراحل ابتدایی سرطان شناسایی شوند احتمال بهبودی کامل و یا درمان موثر آن نیز بیشتر خواهد بود. پس فراموش نکنید که سینه های خود را بطور مرتب جلوی آینه خود آزمایی نمایید. بهترین روش این است که یک روز معین در هر ماه پس از دوران پرید، که دیگر سینه های سفتی موضعی خود را از دست داده اند، آنها را با صابون کفی کرده، دست مربوطه را بالابرده پشت سر بگذارید و با نوک انگشتان دست دیگر با حرکات دایره وار و ملایم به بررسی همه قسمتهای سینه بپردازید. از آریولا / تکمه پستان شروع کرده و کم کم تا حاشیه های بیرونی پستان و زیر بغلها حرکات را ادامه دهید و بدنبال نقاط سخت و گلوله شده در پستان و گره های لنفی باشند. همچنین می توانید با مشاهده دقیق بروز تغییرات در حاشیه و کناره های پستان، اختلاف اندازه و شکل پستانها را در نظر بگیرید. تصاویر زیر توضیح بهتری در این باره ارایه می کنند:
● درمان
عمل جراحی رایج ترین روش زدودن بخش سرطانی در سینه می باشد. اگر قطر غده سه چهار سانتی متر بیشتر نباشد، نیازی به برداشتن کامل سینه /رادیکال ماستکتومی (پستان برداری ریشه ای که طی آن علاوه بر پستان، عضلات جدار قفسه سینه که در زیر آن واقع هستند و همچنین بافتهای چربی و لنفی زیر بغل نیز برداشته می شود) نیست و طی روشی بعنوان لامپتکتومی/ حذف تومور و بخشی از بافت طبیعی اطراف آن می توان سرطان های موضعی را بهبود بخشید. از پرتو درمانی/ رادیوتراپی نیز می توان برای از بین بردن تغییرات کوچک و یا تشکیلات توموری ثانویه استفاده نمود. میزان بقای پنج ساله نوع موضعی سرطان سینه 90 درصد می باشد.
اگر تعداد غدد بیش از یکی بوده و همین طور به غدد لنفاوی مجاور نیز پخش شده باشد، چند ماه قبل از عمل شیمی درمانی بکار برده می شود. در این روش دارو در سرتاسر بدن بجز مغز پخش می شود تا سلولهای سرطانی را در همه جای بدن ریشه کن نماید. میزان بقای پنج ساله این نوع سرطان به 70 درصد می رسد. برخی اوقات حتی اگر سرطان از نوع خوش خیم نیز باشد، آنرا برای اطمینان با عمل برمی دارند و توسط جراحی پلاستیک با یک سینه مصنوعی از سیلیکن آنرا جایگزین می کنند.
هورمون درمانی نیز یکی دیگر از روشهای تکمیلی درمانی می باشد که در آن با تاثیر گذاری بر پیرنده های هورمونی سلولهای سرطانی می توان از رشد و گسترش آنها جلوگیری نمود.
یکی از عوارضی که پس از عمل جراحی سینه ایجاد می شود، تورم دست بیمار است. آنهم به دلیل اینکه در جریان عمل ، گره های لنفی زیر بغل نیز که وظیفه دورسازی آب و ترشحات اضافی سلولها را به عهده دارند، برداشته می شوند.
این عارضه را می توان با ماساژی مخصوص توسط افراد حرفه ای بهبود بخشید. امروزه با تکنیک جدیدی، با نمونه برداری / بیوپسی از هر غده لنفاوی قبل از جداسازی می توان از سالم بودن آن اطمینان یافت و به این ترتیب از ایجاد اختلال در جریان لنف در بازو و دست جلوگیری نمود. خیلی از افراد بعد از عمل دچار تغییراتی در حس لامسه و همچنین احساس ضعف و سستی در دست و سختی در کتف خود می شوند. برای جلوگیری از بروز مجدد غده، که درصد آن طی دو سه سال اول بعد از عمل بسیار بالاست، ازروشهای درمانی تکمیلی چون رادیوتراپی و شیمی درمانی استفاده می شود و البته مهمـتر از همه مراجعه مرتب به پزشک مربوطه برای چک آپ و ماموگرافی است.
1645 قرار گرفتن در معرض اشعه های رادیویی مانند اشعه ایکس طی پرتو درمانی دیگر عوامل محیطی عبارتند از رژیم غذاییف ورزش و تحرک که به نحوه زندگی ما مربوط می شود در بسیاری از موارد اساس این تغییرات مبهم و ناشناخته می باشد
زن روز