ادرار خونی در یک نگاه
هماچوری به معنای وجود خون در ادرار است. هماچوری میکروسکوپیک به این معنا است که خون موجود در ادرار فقط هنگام آزمایش ادرار در زیر میکروسکوپ دیده می شود، در حالی که هماچوری آشکار به این معناست که وجود خون در ادرار به اندازه ای است که با چشم غیر مسلح نیز می توان آن را دید.
● ادرار خونی (هماتوری) چیست؟
هماچوری به معنای وجود خون در ادرار است. هماچوری میکروسکوپیک به این معنا است که خون موجود در ادرار فقط هنگام آزمایش ادرار در زیر میکروسکوپ دیده می شود، در حالی که هماچوری آشکار به این معناست که وجود خون در ادرار به اندازه ای است که با چشم غیر مسلح نیز می توان آن را دید. علی رغم این که مقدار خون موجود در ادرار متفاوت است، عللی که می توانند این مشکل را ایجاد کنند یکسان هستند و بررسی ها یا ارزیابی های پزشکی مورد نیاز برای تشخیص آن ها نیز مشابه است.
از آن جایی که ادرار خونی به وسیله یکی از اعضای دخیل در تولید یا انتقال ادرار ایجاد می شود، ارزیابی هماچوری به بررسی کل دستگاه ادراری نیاز دارد. اعضاء این سیستم عبارتند از کلیه ها، میزنای (لوله ای که ادرار را از کلیه ها به مثانه می آورد)، مثانه، پروستات و میزراه (لوله ای که ادرار را به خارج از مثانه هدایت می کند). باید تاکید شود که حتی بروز یک هماچوری منفرد به ارزیابی نیاز دارد حتی اگر خود به خود برطرف شود.
● چه عواملی سبب بروز ادرار خونی می شوند؟
علل متعددی برای بروز خون در ادرار وجود دارند. برخی مانند سرطان ها، تروما، سنگ ها، عفونت ها یا انسداد مجرای ادراری جدی هستند. برخی دیگر اهمیت کمتری دارند و ممکن است به درمان نیازی نداشته باشند. این علل عبارتند از: عفونت های ویروسی، التهابات غیر اختصاصی کلیه، داروهایی که توانایی لخته شدن خون را کاهش می دهند و بزرگ شدن خوش خیم پروستات.
● ادرار خونی چگونه ارزیابی می شود؟
ارزیابی خون در ادرار شامل گرفتن سابقه از بیمار، انجام یک آزمایش فیزیکی، ارزیابی ادرار زیر میکروسکوپ و در نهایت کشت ادرار است. گرفتن سابقه به این صورت است که آیا درد یا ناراحتی مرتبط با هماچوری وجود داشته است یا خیر؟ آیا خون در ابتدا، انتها یا سراسر جریان ادرار وجود داشته است و در نهایت این که آیا بیمار سابقه سیگار کشیدن، سنگ های کلیوی، جراحت دستگاه ادراری، اشکال در ادرار کردن یا ارزیابی قبلی دستگاه ادراری داشته است یا خیر؟
مهم نیست که علت بروز هماچوری تا چه اندازه واضح است، ارزیابی کامل تقریباً; همیشه به منظور رد بیماری های زمینه ای جدی از قبیل سرطان ضروری است. به طور معمول سه آزمون تشخیصی برای یافتن شمایی کلی از کل دستگاه ادراری ضروری است و این سه آزمایش عبارتند از پیلوگرام وریدی (IVP)، سیتوسکوپی و سیتولوژی ادرار.
پیلوگرام وریدی یا IVP ، ارزیابی دستگاه ادراری به وسیله اشعه ایکس است. در این روش، یک ماده حاجب به وریدها تزریق شده و به وسیله دستگاه ادراری تصفیه می شود. یک سلسله عکس برداری با اشعه ایکس به منظور مشاهده ناهنجاری ها در طی 30 دقیقه انجام می شود. این بررسی به خصوص برای ارزیابی کلیه ها و میزنای سودمند است اما برای مثانه، پروستات و میزراه سودی ندارد. بنابراین آزمایش دوم به نام سیتوسکوپی ضروری است.
در این روش یک لوله مشاهده گر یا سیتوسکوپ به منظور ارزیابی چشمی مثانه و میزراه به کار می رود. در بیشتر موارد، این روش می تواند بدون هیچ گونه ناراحتی با کاربرد ژل بی حس کننده موضعی انجام شود. سیتوسکوپ از میزراه عبور کرده، به مثانه می رسد و به این ترتیب بررسی انجام می شود. کل این آزمایش کمتر از 10 دقیقه زمان می برد. آزمایش آخر سیتولوژی ادرار است که شامل تخلیه ادرار در یک ظرف و آزمایش آن به وسیله یک پاتولوژیست به منظور یافتن سلول های سرطانی است.
● ادرار خونی چگونه درمان می شود؟
کنترل ادرار خونی به علت زمینه ای آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، علت کشف نمی شود که خوشبختانه به دلیل عدم وجود یک موقعیت خطرناک است. به خاطر داشته باشید که علت واقعی بررسی های پزشکی در هماچوری اثبات یک علت خاص نیست بلکه رد یک مشکل جدی است. اگر هیچ علتی برای هماچوری پیدا نشود، ادرار باید به صورت سالانه کنترل شده تا اطمینان حاصل شود که هیچ تغییراتی رخ نداده است. البته اگر هماچوری آشکار عود کرد، ارزیابی دوباره ممکن است ضروری باشد و باید با پزشک مشورت کرد. یک آزمون خونی به منظور کنترل عملکرد کلیه و کنترل فشار خون نیز باید انجام شود. مردان بالای پنجاه سال باید به منظور غربال گری سرطان پروستات، سالانه آزمون PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات انجام دهند.
بررسی بیشتر در مورد درمان هماچوری به نتایج بررسی های ذکر شده قبلی و علت واقعی هماچوری بستگی دارد. اورولوژیستی که این آزمایش را انجام می دهد هر گونه درمان یا ارزیابی ضروری بیشتر را درخواست می کند.
● ادرار خونی در یک نگاه
▪ وجود خون در ادرار گاهی اوقات تنها با میکروسکوپ قابل رویت است.
▪ ارزیابی ادرار خونی به بررسی کل دستگاه ادراری نیازمند است.
▪ آزمون هایی که برای تشخیص ادرار خونی به کار می روند شامل پیلوگرام وریدی (IVP)، سیتوسکوپی و سیتولوژی ادرار هستند.
▪ کنترل و درمان ادرار خونی به علت زمینه آن بستگی دارد
مترجم دکتر نگار اصغربیک
محیا نیوز