گاستروآنتریت در کودکان
گاستروآنتریت حاد در نتیجه عفونت دستگاه معدی- روده ای؛; به طور عمده به وسیله ویروس ایجاد می شود
● نتایج درمانهای گاستروآنتریت حاد
سودمندمحلول های مایع درمانی روده ای (دهانی یا نازوگاستریک) به اندازة مایعات داخل وریدی موثر هستند. یک مرور نظام مند، که شامل بررسی کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا شدید بود، نشان داد که مایع درمانی روده ای (دهانی یا نازوگاستریک) مدت زمان بستری در بیمارستان را در مقایسه با مایع درمانی وریدی کاسته شده و هیچ اختلاف معنی داری از نظر افزایش وزن یا مدت اسهال بین این دو نوع درمان وجود نداشته است. مایع درمانی روده ای عوارض جانبیِ; عمده (مرگ یا تشنج) را در مقایسه با مایع درمانی وریدی کاهش داد، این یافته به طور عمده بر اساس نتایج یک کارآزمایی شاهددار تصادفی شده (RCT) در کودکان مبتلا به گاستروآنتریت حاد به دست آمده است. دومین مرور نظام مند از شکست مایع درمانی خوراکی در یکی از 25 کودک تحت درمان حکایت داشت (شکست به صورت نیاز به مایعات داخل وریدی تعریف شده است)، که با استفاده از محلول های مایع درمانی خوراکی با غلظت پایین تر به حداقل رسید. هیچ گونه اختلاف معنی داری بین بیمارانِ; درمان شده به روش روده ای یا وریدی از نظر وزن گیری، اختلال الکترولیتی یا مدت اسهال وجود نداشت. در کودکان درمان شده با محلولِ; مایع درمانی خوراکی مدت زمان بستری در بیمارستان و فلبیت به طور معنی داری کاهش ولی ایلیوس فلجی افزایش داشت.
● احتمالا سودمند
غذاهای فاقد لاکتوز ممکن است باعث کاهش مدت اسهال شوند. یک مرور نظام مند مربوط به کارآزمایی های شاهددار تصادفی شده ضعیف و 3 مورد از 5 مورد کارآزمایی شاهددار تصادفی شده نشان داد که غذاهای فاقد لاکتوز مدت اسهال در کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط را در مقایسه با غذاهای حاوی لاکتوز کاهش می دهد. 2 کارآزمایی شاهددار تصادفی شده متعاقبا نشان داد که غذاهای حاوی و فاقد لاکتوز تاثیر معنی داری روی مدت اسهال نداشتند. لوپرامید (loperamide) مدت اسهال را کاهش می دهد ولی احتمال بروزعوارض جانبی وجود دارد. 2 کارآزمایی شاهددار تصادفی شده در کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط نشان داد که لوپرامید در مقایسه با دارونما مدت اسهال را کاهش می دهد. دیگر کارآزمایی شاهددار تصادفی شده در کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط، هیچ اختلاف معنی داری را از نظر مدت اسهال بین لوپرامید و دارونما نشان نداد. ما شواهد کافی برای ارزیابی احتمال عوارض جانبی پیدا نکردیم.
● اثربخشی نامعلوم
مایعات صاف شده (به غیر از محلول های مایع درمانی خوراکی). ما هیچ گونه مرور نظام مند یا کارآزمایی شاهددار تصادفی شده پیدا نکردیم که به مقایسه مایعات صاف شده (آب، نوشیدنی های کربنات دار و آب میوه های رقیق شده) با محلول های مایع درمانی خوراکی در درمان گاستروآنتریت حاد بپردازد.
● تعریف
گاستروآنتریت حاد در نتیجه عفونت دستگاه معدی- روده ای؛; به طور عمده به وسیله ویروس ایجاد می شود. گاستروآنتریت با شروع فوری اسهال با یا بدون استفراغ، تهوع، تب یا درد شکم مشخص می شود. در کودکان ممکن است علایم و نشانه های بیماری به صورت غیراختصاصی باشد. اسهال به صورت دفع مدفوع مایع و شکل نیافته در دفعات مکرر تعریف شده است. صرف نظر از علت، بخش اصلی درمان گاستروآنتریت حاد تامین مایعات کافی به منظور پیشگیری و درمان دهیدراتاسیون است. طی این مرور کوتاه به بررسی فواید و مضرات روش های متعدد درمان دهیدرواتاسیون، صرف نظر از علت آن، می پردازیم.
● بروز و شیوع
در کل دنیا سالانه حدود 5-3 میلیارد مورد گاستروآنتریت حاد در کودکان زیر 5 سال رخ می دهد که تقریبا به 2 میلیون مرگ و میر منجر می شود. در انگلستان، گاستروآنتریت حاد 204 مورد از هر 1000 مورد مراجعات کودکان زیر 5 سال را به پزشکان عمومی شامل می شود.
گاستروآنتریت منجر به بستری در بیمارستان در کودکان زیر پنج سال، سالانه 7 مورد از هر 1000 مورد در انگلستان و 13 مورد از هر 1000 مورد در ایالات متحده را تشکیل می دهد. گاستروآنتریت کودکان زیر 15 سال در استرالیا 6% از کل موارد بستری در بیمارستان را تشکیل می دهد. اتیولوژیگاستروآنتریت حاد در کشورهای پیشرفته اغلب به وسیله ویروس ها ایجاد می شود (87%)، که روتاویروس (rotavirus) شایع ترین آن به شمار می رود. باکتری ها، به طور عمده کامپیلوباکتر (Campylobacter)، سالمونلا (Salmonella)، شیگلا (Shigella) و اشریشیاکولی (Escherichia coli) دیگر علل شایع هستند. در کشورهای فقیر، جایی که عوامل بیماریزای باکتریایی شیوع بیشتری دارند نیز، روتاویروس عامل اساسی گاستروآنتریت به شمار می رود. گاستروآنتریت حاد به طور معمول خود محدود شونده است، ولی اگر درمان نشود می تواند به موربیدیته و مرگ و میر ثانوی و از دست دادن آب و الکترولیت و اختلال اسید- باز منجر گردد. اسهال حاد در کودکان زیر 5 سال سالانه موجب 4 میلیون مرگ ومیر در آسیا (به جز چین)، آفریقا و آمریکای لاتین می شود. بیش از 80% مرگ ومیرها در کودکان زیر 2 سال رخ می دهد. هر چند که مرگ ومیر در کشورهای پیشرفته غیرشایع است، دهیدراتاسیون ناشی از گاستروآنتریت علت مهمی برای موربیدیته و بستری در بیمارستان محسوب می شود.
مترجم دکتر فرید اصیلی
هفته نامه نوین پزشکی