آیا تبخال درمان دارد؟
تاول های دردناک...
شاید کمتر کسی را بتوان یافت که تا به حال تبخال را تجربه نکرده باشد؛; زخمی دردناک با ظاهری ناخوشایند که همه از آن گریزانند، اما به سراغ اکثر مردم می آید.
عفونت تبخال از بیماری های شایع دهان به شمار می رود که در اثر ویروسی به نام هرپس سیمپلکس به وجود می آید ایـن ویروس 2 نوع اصلی دارد HSV-1 و HSV-2 که HSV-1 در انسان به تبخال دهان می انجامد.
بیماری بسیاری از مبتلایان به تبخال تشخیص داده نشده است و بعضی ها هم با وجود ویروس در بدنشان علایم خاصی ندارند. به همین دلیل تبخال شیوع فراوانی در جهان دارد. در اروپا بین 50 تا 85 درصد جمعیت حامل ویروس تبخال هستند، ولی در آمریکا 20 تا 30 درصد، استرالیا حدوداً; 12 درصد و خاورمیانه حدوداً; 80 درصد میزان ابتلا به تبخال در جوامعی با بافت جمعیتی فشرده بیشتر است.
وقتی ویروس تبخال به بدن وارد شود، به راحتی از بین نمی رود. ویروس به گره های عصبی وارد شده و در آنجا ساکن می شود. این ویروس در دوره های 2 الی 21 روزه فعال می شود و اطراف و داخل دهان تاول های دردناک می زند. مایع درون این تاول ها حاوی ویروس است. تاول ها پس از مدتی خودبه خود از بین می رود.
تا به حال انواع مختلفی از ویروس مولد تبخال کشف شده اند که دوره های فعالیت و کمون متفاوتی دارند. ویروس پس از سرایت به اعصاب می رود و تقریباً; تا پایان عمر فرد به زندگی ادامه می دهد، اما هر از گاهی فعال شده به سطح پوست می آید. در این زمان فرد مبتلا تبخال می زند.
دقیقاً; مشخص نیست که چه عاملی باعث می شود ویروس تبخال فعال شود، ولی احتمالاً; آفتاب سوختگی، اشعه ماورای بنفش، توفان، تب، آنفلوآنزا و بیماری هایی از این دست، جراحی و استرس در فعال شدن ویروس موثر است.
به مرور زمان دوره های فعالیت ویروس کاهش می یابد. چون بدن در مقابلش نوعی مقاومت ویژه به وجود می آورد.
● درمان
تبخال درمان قطعی ندارد و داروها و اقدامات موجود همه در جهت کاهش علایم بیماری و افزایش سرعت بهبودی است. از داروهای ضدویروس همچون آسیکلوویر و والاسیکلویر ـ به شکل قرص یا پماد ـ می توان برای کم کردن تکثیر ویروس و کاهش ضایعات استفاده کرد.
داروهای دیگری نیز در کنار داروهای ضد ویروس علایم بیماری را کاهش می دهند؛; مثلا آسپرین التهاب ضایعات را کاهش می دهد. در حال حاضر هنوز واکسن موثری برای پیشگیری از تبخال روانه بازار نشده است، ولی نوعی واکسن مراحل آزمایشی را می گذراند.
البته گفته می شود این واکسن برای کسانی که تا به حال در معرض ویروس تبخال قرار نگرفته اند حدودا 78 درصد موثر است. سازمان غذا و داروهای آمریکا اعلام کرده که احتمالا این واکسن امسال یا سال آینده در دسترس عموم قرار می گیرد.
▪ اولین اقدام در مواجهه با تبخال این است که سریعا وارد عمل شوید. اگر تبخال به سرعت و قبل از آنکه وسعت یابد، شناسایی شود، به راحتی می توان از یک عفونت سخت جلوگیری کرد.
▪ پس از تشخیص تبخال باید به فاصله هر نیم ساعت یک قالب یخ روی ضایعه بگذارید و آنقدر نگاه دارید تا یخ آب شود. البته هر چند ثانیه آن را بردارید و دوباره بگذارید تا به بافت لب آسیبی نرسد.
▪ سپس به طور متناوب محل ضایعه را با نمک بپوشانید. البته انجام این کار ممکن است خیلی دردناک باشد، ولی روش بسیار موثری است.
▪ در حین دوران معالجه از محلول های دهان شویه مثل محلول بنزیدآمین استفاده کنید و یک الی 2 ساعت دهانتان را بشویید تا تبخال به حفره دهان سرایت نکند.
▪ بهتر است بیشتر غذاهای مایع و ولرم بخورید تا فضای اطراف دهان و لب ها تحریک نشوند.
▪ سطح لب ها را با مرطوب کننده های مناسب مثل پماد ویتامین A بپوشانید تا از خشک شدن لب ها و عفونی شدن تبخال جلوگیری شود.
اگر با وجود انجام این اقدامات روند بهبودی حاصل نشد، به پزشک متخصص دهان و دندان یا دندانپزشک مراجعه کنید؛; چون بی اعتنایی به تبخال، ضایعه را دچار عفونت ثانویه می کند و حتی ممکن است به التهاب دهان و لثه بینجامد.
● انتقال و پیشگیری
تبخال از طریق تماس مستقیم فرد با ضایعات تبخال بیمار منتقل می شود. در فرد آلوده تا مدت ها علایم بیماری دیده نمی شود. همچنین مدرکی مبنی بر انتقال ویروس از راه اشیا وجود ندارد؛; مثل حوله، دستشویی یا ظروف غذا.
ویروس تبخال از راه خراش های کوچک روی پوست یا مخاط دهان منتقل می شود و حتی ضایعات میکروسکوبی تبخال هم برای انتقال بیماری کافی هستند.
● روش های پیشگیری
▪ هنگام ابتلا به تبخال مسواک خود را دور بیندازید تا از عود مکرر بیماری جلوگیری به عمل آید. همچنین آن را در حمام نگهداری نکنید، چون مسواک مرطوب یا یک جای مرطوب دقیقا محیطی است که تبخال برای رشد به آن نیاز دارد.
▪ حتی الامکان از استرس و اضطراب دوری کنید تا امکان فعال شدن ویروس کاهش یابد.
▪ تقویت بدن و ورزش سیستم ایمنی بدن را قوی می کند و در کاهش حملات تبخال موثرند.
▪ از عوامل محیطی و خارجی مثل باد و آفتاب دوری کنید، چون ممکن است ویروس تبخال را فعال کنند.
مترجم پگاه ویل
روزنامه تهران امروز