صافی کف پا و دردسرهایش

تاکنون با دقت به پاهایتان نگاه کرده اید؟ اگر جوابتان منفی است همین حالا این کار را انجام دهید  
نگاهی به کف پاهایتان بیندازید، به قوس کف پاهایتان! تعجب نکنید عدم وجود همین قوسی که هرگز به آن توجه نمی کنیم ممکن است عامل مشکلاتی در شما شود.
این قوس در شیرخواران و کودکانی که تازه شروع به راه رفتن کرده اند، وجود ندارد و کف پای آنها صاف است. در بیشتر موارد قوس پا طی دوران کودکی کامل می شود اما در برخی از کودکان این اتفاق نمی افتد و در برخی موارد هم با گذشت زمان قوس کف پا از بین می رود.
به تدریج و با افزایش سن، رباط خلفی استخوان درشت نی پا که در داخل مچ قرار دارد و جزء اصلی در حمایت از قوس پاست، دچار فرسودگی می شود. وجود بار بیش از حد بر این رباط باعث بروز التهاب در آن شده و منجر به فرسودگی اش می شود. به تدریج که این رباط تخریب می شود اثر حمایتی آن هم بر قوس پا برداشته می شود و کم کم قوس پا به تدریج از بین می رود.
وجود فشارهای مداوم روی پا (مثلا استفاده مداوم از کفش های پاشنه بلند)، چاقی، آسیب و ضربات مختلف به پا یا مچ پا، التهاب مفصلی روماتیسمی، مرض قند و... از عوامل موثر در از بین رفتن فاکتورهای محافظت کننده از قوس پا هستند.
پای انسان دارای ساختمان بسیار پیچیده ای است. هر دو پا از 26 استخوان تشکیل شده است که توسط 33 مفصل و بیش از 100 عضله، رباط و زردپی به هم متصل می شوند. نحوه قرارگیری صحیح این اجزا باعث ایجاد قوسی طبیعی در کف پا می شود. این قوس باعث می شود وزن بدن شما هنگام راه رفتن در کل سطح پاهایتان پخش شود و در نحوه راه رفتنتان تاثیر زیادی خواهد داشت.
● مراقب عوارض باشید
صافی کف پا در درازمدت می تواند باعث بروز عوارضی مانند خار خارپاشنه، زانو درد، کمردرد و حتی منجر به سردرد شود.
بروز التهاب در رباط های کف پا، التهاب زردپی آشیل و زردپی عضله خلفی استخوان درشت نی، شکستگی های فشاری در اندام تحتانی و ایجاد بافت های مرده پوستی نابجا از دیگر عوارض احتمالی صافی کف پا هستند.
قوس کف پا باعث می شود نیروهایی که از طرف زمین به بدن اعمال می شود کاهش پیدا کرده و اجازه ورود به همه نیروهای وارده را به بدن نمی دهد، این در حالی است که در افرادی با کف پای صاف تمام این نیروها به دلیل فقدان قوس پا به سمت بدن سوق داده شده و باعث بروز عوارض زنجیره واری در تمام مفاصل بدن خصوصا ستون فقرات می شود. کف پای صاف بیشتر در سنین پایین دیده می شود و لازم است که حتما در سنین قبل از مدرسه از این لحاظ غربالگری های لازم انجام شود. در کودکان زیر سه سال باید غربالگری کف پای صاف انجام شود و تا سن پنج سالگی تحت کنترل باشد، در صورتی که این عارضه رفع نشود باید اقدامات درمانی برای رفع آن آغاز و در کنار آن از آموزش های لازم به این افراد داده شود. صافی کف پا در پسرها شایع تر از دخترهاست و گودی کمر در دخترها بیشتر دیده می شود.
کاهش ارتفاع قوسی طولی داخلی پا یا همان کف پای صاف با علایم و عوارضی مانند بیرون زدگی استخوان ناوی در لبه داخلی پا، تبدیل تقعر داخلی پا به تحدب، کاهش ارتفاع لبه داخلی پا تا زمین، افزایش سطح تماس کف پا با زمین، انحراف انگشت شست به خارج، برآمدگی کفش در قسمت داخل، انحراف وتر آشیل به خارج، بروز درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا، خستگی زودرس، تمایل زانو به تغییر شکل ( زانوی ضربدری ) همراه است.
دکتر محمد جعفر شاطرزاده، فیزیوتراپ در این مورد می گوید: صافی کف پا به دو نوع ساختاری و عملکردی است و استخوان بندی استخوان های پا به نحوی است که در نوع ساختاری شکل گیری قوس کف پا انجام نمی شود. درمان این نوع کف پای صاف معمولا با جراحی امکانپذیر است.
وی یادآور می شود: کف پای صاف گاه ناشی از ضعف عضلات و بافت همبندپا، وزن زیاد یا عوامل ژنتیکی است که در این موارد راه های مختلفی برای درمان وجود دارد. در این موارد با انجام درمان های فیزیوتراپی و تمرین های لازم می توان به کم شدن و رفع قوس کف پا به وسیله تقویت عضلات کمک کرد. گاهی در کنار انجام تمرین های درمانی استفاده از کف های طبی هم موثر است. کف های طبی برای هر بیمار از طرف فیزیوتراپ تعیین و توسط ارتوپد ساخته می شود.
دکتر شاطرزاده با اشاره به اینکه رشته فیزیوتراپی هرگونه اختلال عملکردی را چه از لحاظ عصبی و چه عضلانی تحت پوشش خود قرار می دهد و در جهت رفع آنها اقدامات لازم را انجام می دهد، یادآور می شود: افراد می توانند پای خود را از جهت صافی و قوس آن معاینه کنند. برای این کار کافی است ابتدا پای خود را خیس کنید و روی روزنامه یا کاغذ راه بروید. دقت کنید عادی راه بروید. توجه داشته باشید میزان خیسی پایتان که روی روزنامه می گذارید برای تشخیص مهم است. باید دقت کنید محل قوس داخلی پایتان روی کاغذ برجا مانده یا نه. اگر روزنامه در آن محل خیس شده است نشانه صافی کف پای شماست.
● ورزش هایی برای رفع صافی کف پا
برای رفع این عارضه روزانه حداقل بین 15-10 دقیقه ورزش های زیر را انجام دهید و توجه داشته باشید هرچه مدت تمرین یا دفعات آن در طول روز افزایش پیدا کند، روند درمان سریع تر پیش خواهد رفت، در بچه ها با تمرین های مداوم معمولا بعد از 2 تا4 سال تغییر شکل اصلاح می شود.استفاده از کفی یا کفش طبی برای از بین بردن این عارضه بسیار مفید است، چون باعث می شود پا در تمام طول روز در وضعیت مناسب و اصلاح شده قرار بگیرد.
در صورتی که صافی کف پای شما به دلیل کوتاهی وتر آشیل است، باید ورزش های کششی انجام دهید که ساده ترین این ورزش ها ایستادن روی جعبه شیب دار است. به گونه ای روی جعبه شیب دار بایستید که پنجه پای شما به سمت بالا و پاشنه پاهایتان در پایین قرار بگیرد.
تمرین بعدی این است که پارچه نازکی زیر پای خود بیندازید و سعی کنید با خم کردن انگشتان پاهای خود آن را به سمت کف پا جمع کنید.
پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید وسپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.
با پای برهنه روی لبه خارجی پا راه بروید، این حرکت باعث تقویت عضلات به داخل چرخاننده پا می شود.
برای تقویت عضله درشت نی قدامی و کشش وتر آشیل در حالی که پا را به داخل می چرخانید، روی پاشنه پا راه بروید. پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید و سپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.
روی یک خط صاف در حالی که پنجه های پاهایتان مستقیم بوده و روبه بیرون نباشد راه بروید. کف پاهایتان را با یک بطری ماساژ دهید به شکلی که بطری را روی زمین گذاشته کف پا را روی آن قرار دهید و به آرامی جلو و عقب حرکت دهید. این حرکت را با استفاده از یک حوله با کمک دستانتان هم می توانید انجام دهید.
حرکت بعد بلند شدن روی پنجه پاها است.
در حالی که دست ها را برای حفظ تعادل به دیوار تکیه بدهید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه ها باز کنید و در وضعیت صحیح پنجه ها کمی به داخل روی پنجه ها بلند شوید. این حرکت را چندین بار در هر نوبت وچند نوبت در روز انجام دهید. این حرکت برای تقویت عضلات کف پا مناسب است.

شهرزاد عبدیه
روزنامه تهران امروز