گل مژه خاری در چشم

گل مژه آبسه کوچک و عفونت غدد سباسه (غدد چربی مو) مژه ها است. البته عفونت گل مژه جزیی است ولی از دو لحاظ بسیار اهمیت دارد؛; یکی ظاهر ناخوشایند و دیگری درد.  
معمولا عفونت باکتری استافیلوکوک در غدد سباسه مژه به گل مژه منجر می شود. این باکتری عامل عفونت های مختلفی از زخم و بافت نرم تا دستگاه تنفسی است. ابتلا به گل مژه متعلق به سن یا رده خاصی نیست، البته از بیماری های رایج نوزادان به شمار می رود و بزرگسالان همه سنین نیز ممکن است بدان دچار شوند.
میزان ابتلا به گل مژه در نژادهای مختلف یکسان است ولی در دهه های سوم تا پنج عمر بیشتر دیده می شود. معمولا گل مژه در مبتلایان به بیماری هایی همچون دیابت یا دیگر بیماری های مزمن بیشتر ظهور می کند.
افرادی که چربی خون بالا دارند نیز در معرض ابتلا قرار دارند چون بالا بودن چربی احتمال انسداد غدد سباسه را افزایش می دهد. اما در این بیماران پایین آمدن چربی خون معمولا از احتمال ابتلا نمی کاهد.
از طرفی ریسک ابتلا به گل مژه در اثر استرس و تغذیه نامناسب افزایش می یابد. همچنین تیغ آلوده برای اصلاح نیز ممکن است به گل مژه بینجامد.
اگر آقایان برای اصلاح موهای اطراف چشم از همان تیغی استفاده کنند که موهای سبیل و اطراف دهانشان را تراشیده اند با پخش کردن باکتری های استافیلوکوک (مخصوصا مولد گل مژه و عفونی چشم) در اطراف چشم احتمال بروز گل مژه را بالا می برند چون این باکتری به طور طبیعی در بینی وجود دارد. عوامل تحریک کننده همچون سیگار کشیدن، استفاده از مواد بهداشتی آرایشی یا لنز (عدسی) تماس چشم نیز ممکن است به گل مژه منجر شود.
علایم اولیه گل مژه حساسیت پوست، درد و قرمزی در بخش مبتلاست. علایم بعدی عبارتند از خارش، تورم، اشک ریزی چشم، حساسیت به نور و حس ناراحتی هنگام پلک زدن. توده برآمده زردرنگی نیز در آن قسمت دیده می شود. حتی در بعضی موارد ترشحات چرکی از گل مژه خارج می شود. البته بسیاری هنگام زدن گل مژه از تاری دید شکایت دارند. باید یادآور شد که گل مژه مستقیما دچار تاری دید نمی شود بلکه در مواردی که ضایعه بزرگ باشد تورم آن بر قرنیه فشار می آورد و باعث آستیگماتیسم و در نتیجه تاری دید می شود.
درمان؛; به طور معمول، اکثر گل مژه ها خودبه خود ظرف چند روز از بین می روند ولی با کمپرس گرم یا کندن مژه درگیر می توان پروسه درمان را سرعت بخشید. برای این منظور یک حوله تمیز را با آب جوشیده گرم مرطوب کرده، به مدت 10 الی 15 دقیقه روی چشم مبتلا قرار دهید. همچنین ماساژ ملایم به تسکین درد و تخلیه ترشحات کمک می کند. کمپرس گرم را می توان در روز 3 تا 4 بار انجام داد.
گل مژه را می توان نوعی جوش به شمار آورد. بسیاری نیز با همین ذهنیت آن را فشار می دهند تا محتویاتش تخلیه شود اما این کار ممکن است باعث گسترش عفونت به بافت های مجاور شده و منجر به وخیم ترشدن بیماری شود. اگر پس از چند روز با انجام آنچه گفته شد، گل مژه درمان نشود، به چشم پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم با انجام یک جراحی کوچک، آن را تخلیه کند. تخلیه گل مژه با بی حسی موضعی و از سمت پشت پلک انجام می گیرد.
در صورت بازشدن توده چرکی، حتما باید محل زخم تمیز شود تا از عفونت های بعدی جلوگیری به عمل آید. هنگام ابتلا به گل مژه و در دوره درمان، هرگز نباید از لنزهای تماسی استفاده کرد.
به کار بردن مواد آرایشی توصیه نمی شود و حتی الامکان باید از تماس دست با ضایعات، خودداری کرد.
ممکن است پزشک پماد یا کرم های آنتی بیوتیک موضعی تجویز کند که باید مطابق دستورالعمل پزشک، مورد استفاده قرار گیرد.
پیشگیری؛; بهتر است حتی الامکان از تماس دست با چشم خودداری کنید. اگر در مواردی باید به چشم دست بزنید، ابتدا دست هایتان را بشویید. لوازم آرایش چشم، مخصوصا ریمل را حتی اگر ظاهر سالمی دارد، حداقل هر 6 ماه یک بار تعویض کنید، چون باکتری در لوازم آرایش رشد می کند و ممکن است به گل مژه بینجامد.
گل مژه پس از بهبود، ممکن است دوباره عود کند. برای جلوگیری از عود بیماری به طور منظم پلک ها را با آب ولرم یا شامپوی بچه رقیق شده بشویید. در بعضی موارد، بیماری های دیگر پلک همچون بلفارین (التهاب لبه پلک) یا شالازیون (توده های لبه پلک) باعث بروز گل مژه می شود، حتی بیماری های جدی مثل تومور، ظاهری مشابه به گل مژه های مکرر دارند. به همین دلیل مراجعه به چشم پزشک در این شرایط اهمیت فراوان دارد.
● گل مژه و شالازیون
شالازیون یکی دیگر از توده های لبه پلک است که در ابتدا ظاهری مشابه با گل مژه دارد. در اثر انسداد مجرای غدد سباسه مژه برجستگی های کوچک در لبه پلک شکل می گیرد که شالازیون خوانده می شود و نوعی کیست به شمار می رود. ممکن است شالازیون در ابتدا همانند گل مژه ملتهب و متورم باشد ولی درد و قرمزی پس از مدتی از بین رفته، توده متورم بر جای می ماند.
اندازه برجستگی شالازیون ثابت نیست و ممکن است به تدریج کوچک تر یا بزرگ تر شود و در بعضی موارد ضایعه از ابتدا به شکل توده متورم و بدون درد و التهاب بروز می کند.
به طور معمول شالازیون مشکل چشمی مهمی ایجاد نمی کند و پس از چند هفته تا چند ماه به مرور زمان جذب می شود اما شالازیون های بزرگ تر به دو دلیل ظاهر ناخوشایند و فشار روی قرنیه باید توسط پزشک درمان شوند.
فشار توده شالازیون روی قرنیه ممکن است همچون گل مژه به آستیگماتیسم بینجامد.
درمان شالازیون؛; روش اصلی درمان شالازیون جراحی است که با استفاده از بی حسی موضعی انجام می شود. روش دیگر تزریق داروهای استروییدی (ضدالتهاب) به داخل ضایعه است. از این روش در مواردی استفاده می شود که چندین شالازیون کوچک روی پلک وجود داشته باشد و نتوان آنها را با جراحی خارج کرد یا محل توده شالازیون طوری باشد که جراحی آن احتمال آسیب به بافت های مجاور را به همراه داشته باشد. شالازیون نیز ممکن است در بعضی افراد چندین بار عود کند.
نکته مهم در شالازیون مکرر مانند گل مژه مراجعه به چشم پزشک است. چون در بعضی مواقع بیماری های جدی چشم همچون تومورهای بدخیم پلک به شکل شالازیون های مکرر ظاهر می شود و تشخیص این بیماری فقط از عهده چشم پزشک برمی آید.
همچنین ممکن است بیماری های دیگر همچون التهاب لبه پلک یا مشکلات غدد سباسه مژه ها و لبه پلک به عود مکرر شالازیون بینجامد که کنترل عامل بیماری توسط چشم پزشک در جلوگیری از عود شالازیون موثر است.
● بلفاریت
التهاب پلک، بلفاریت خوانده می شود و در آن لبه های پلک ملتهب می شوند. در بسیاری از موارد بلفاریت باعث شکل گیری گل مژه می شود. معمولا بلفاریت باعث می شود در دو چشم قرمزی، خارش و تحریک پلک ها به وجود آید. ظاهر آن شباهت فراوانی به التهاب چشم دارد.
از آنجا که حس تحریک و ناراحتی در چشم به وجود می آورد، اکثر بیماران فکر می کنند چشم شان به اندازه کافی رطوبت ندارد و قطره های مرطوب کننده چشم اثر درمانی چندانی در بلفاریت ندارند. این بیماری ممکن است رو یا داخل پلک را درگیر کند.
اگر لبه پلک مبتلا باشد، ظاهری مانند شوره سر دارد و گهگاه به عفونت استافیلوکوکی مبتلا می شود که در این حالت گل مژه بروز می کند. بلفاریت داخل پلک ـ جایی که با چشم در تماس است ـ به دلیل وجود غدد چربی در آن قسمت است.
نوع دوم شایع ترین نوع بلفاریت به شمار می آید و اکثرا در افرادی دیده می شود که دارای پرکاری غدد چربی پوست هستند. بلفاریت همچون شوره سر هیچ علایمی ندارد تا زمانی که بیماری گسترش یابد. در این هنگام در چشم ها حس وجود شی خارجی و سوزش حس می شود. رنگ مژه ها نیز مات می گردد.
درمان بلفاریت؛; مهم ترین بخش درمان بلفاریت رعایت بهداشت روزانه چشم به طریقی است که گفته خواهد شد. معمولا بلفاریت همواره با فرد مبتلا همراه است، به همین دلیل رعایت بهداشت روزانه از اهمیت فراوانی برخوردار است.
1) نرم کردن لبه های پلک با روغن: پس از کمپرس گرم پلک ها به مدت چند دقیقه، لبه های پلک را با پمادی که دکتر تجویز کرده آرام ماساژ دهید.
2) برداشتن پوسته های لبه پلک: هنگام استحمام با صابون مناسب صورت یا شامپوی بچه و لیف نرمی صورت را تمیز کنید. سپس چشم ها را بسته و لبه پلک ها را با لیف به آرامی پاک کنید.
3) کم کردن باکتری ها با آنتی بیوتیک: (با تجویز دکتر) پس از تمیز کردن پلک ها از پماد چشمی تجویز شده روی پلک بمالید. از آنجایی که پماد باعث تاری دید می شود، بهتر است این کار را قبل از خواب انجام دهید.
در اغلب مواقع می توان با کمی ماساژ غده های لبه پلک را تخلیه کرد.
پزشک براساس درجه التهاب پلک، پماد آنتی بیوتیک یا قطره های ضدالتهاب (استرویید) تجویز می کند تا تحریک چشم کمتر شود، اما از آنجا که استفاده از این داروها به مدت طولانی عوارضی در پی دارد، بیمار باید همواره تحت نظر پزشک باشد.
اگر درمان های مذکور تاثیری نداشته باشد، باید بیمار از لحاظ آلرژی و حساسیت مورد آزمایش قرار گیرد. پاسخ بدن به حساسیت در مقابل گرد و خاک و عوامل مشابه ممکن است به التهاب پلک، تحریک و خشکی چشم بینجامد.

مترجم پگاه ویل
روزنامه تهران امروز