شپش حشره آزاردهنده

● شپش چیست؟  
شپش حشرة کوچکی است به رنگ سفید مایل به خاکستری تیره یا روشن، که دارای دهانی مخصوص مکیدن خون، دو شاخک، سه جفت پای کوتاه یا چنگال است.
تولید مثل شپش از طریق تخم گذاری می باشد. تخم شپش سفید رنگ و کوچک است و رشک نامیده می شود. شپش این تخمها را به درز لباسها و یا به موها می چسباند.
شپش در مو و لباس زندگی می کند و فقط به خاطر تغذیه به روی سطح بدن می آید و خودش را به پوست بدن می چسباند و خون می مکد. مکیدن خون باعث خارش در محل گزش می شود.
▪ پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید:
سه چیز نباید مشترک باشد: حوله، شانه و مسواک
▪ محل زندگی شپش کجاست؟
ـ در سر: لابه لای موهای سر، بیشتر پشت گوشها و پشت سر و پس گردن.
ـ در لباسها: بخصوص درز لباسها.
▪ راه انتقال شپش
لباسها و وسایل شخصی: زیرپیراهن، روسری، کلاه، دیگر لباسها، شانه، برس، تل سر و گل سر، وسایل خواب هم می تواند عامل انتقال شپش باشد.
● چرا شپش مضر است؟
چون شپش به پوست بدن چسبیده، خون را می مکد و موجب اذیت و آزار می گردد. جای مکیدن خون ایجاد خارش می کند. خارش میتواند زمینة بروز زردزخم را فراهم نماید. شپش تن باعث انتقال بعضی از بیماریهای خطرناک مثل تیفوس می شود.
شپش به سرعت از افراد آلوده به دیگر افراد منتقل می شود.
● چگونه می توان از آلودگی به شپش جلوگیری کرد؟
▪ بدن و موی سر خود را با شستشوی مرتب تمیز نگهدارید.
▪ موهای خود را هر روز شانه کنید.
▪ شانه و برس خود را تمیز نگه دارید.
▪ لباسها و ملحفه ها را با دست یا ماشین لباسشویی شسته و در آفتاب یا خشک کن، خوب خشک کنید.
▪ هرگز از لباسها و وسایل شخصی دیگران مانند شانه، برس، روسری، کلاه، گل سر، تل سر و کش سر استفاده نکنید.
▪ اگر متوجه وجود شپش در نزد خود و یا دیگران شدید بلافاصله به معلم یا والدینتان اطلاع دهید.
● برای رهایی از شپش چه کارهایی می توان کرد؟
▪ در صورت دیدن شپش در سر یا بدن خود و یا خارش مداوم و شدید سر یا بدن، فوراً; به معلم یا پدر و مادرتان اطلاع دهید.
▪ داروهای داده شده را طبق دستور مصرف نمایید.
▪ ملحفه و لباسها را مرتب شسته و در آفتاب خشک کرده و اتو کنید.
▪ مرتب حمام کنید.
▪ با یک شانه دندانه ریز، موهای خود را شانه کنید و سپس شانه را تمیز نمایید.
▪ موها را روزانه شانه کنید.
▪ مرتب حمام کنید.
▪ هرگز از وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید.
● شپش
شپش یک حشره موذی و انگلی خونخوار است که بیشتر در موی سر و بدن انسان و درز لباس زندگی میکند و از خون انسان تغذیه می نماید، بهمین دلیل ایجاد خارش نمودهو ممکن است با ایجاد خراش در ناحیه آلوده میکروب ها وارد پوست شوند و بدنبال آن عفونتهای پوستی و از جمله زردزخم ایجاد شود.
به تخم شپش رشک می گویند که سفید رنگ بوده و به دیوار موها می چسبد.
هر شپش ماده بالغ برای تولید مثل در ماه تعداد 300-250 تخم می گذارد و بعد می میرد. شپش سر لابلای موها و بر روی پوست سر مخصوصاً; ناحیه پشت گوش و پشت سر زندگی می کند. شپش سر در کودکان سنین دبستان شایع تر است ولی در همه گروههای سنی ممکن است دیده شود. سن، جنس، نژاد، وضعیت اقتصادی، اجتماعی بر شدت شیوع آلودگی دخالت دارد و تاثیر می گذارد.
شپش تن بر روی بدن زندگی نموده و ایجاد خراش و خارش می کند که در اثر آلودگی می تواند منجر به عفونت گردد. شپش بدن به تغییرات درجه حرارت حساس می باشد بطوریکه درجه حرارت بیش از 40 درجه سانتیگراد را نمی تواند حل کند.
● راههای انتقال آلودگی:
▪ انتقال شپش از فرد آلوده به شخص دیگر در اثر تماس مستقیم
▪ تماس با اشیاء آلوده مثل حوله، شانه، کلاه، روسری، مقنعه، رختخواب، بالش و که در واقع تماس غیر مستقیم می باشد.
● بیماریهایی که از طریق شپش به انسان منتقل می شوند کدامند؟
عبارتند از بیماری تیفوس، زردزخم، طاعون و تب راجعه
● طریقه درمان:
▪ طرز استفاده از شامپو گامابنزن (لیندان) 1 درصد
موها را خیس می کنیم بعد دو قاشق غذاخوری از شامپو را روی موها ریخته و طوری ماساژ می دهیم که به ریشه موها و پوست سر مالیده شود. بعد می گذاریم تا به مدت 5-4 دقیقه شامپو روی سر بماند سپس با شانه ای که به سرکه آغشته شده موها را شانه می زنیم تا رشک ها از موها جدا شوند و بعد سر را شسته و خشک می کنیم لازم است یک هفته بعد الی 10 روز بعد این کار تکرار شود.
▪ طرز استفاده از لوسیون پرمترین 5/0 درصد
برای این منظور موها را شسته داده و خشک می کنیم آنگاه لوسیون را روی موها مالیده و ماساژ می دهیم تا به پوست سر برسد. بعد می گذاریم تا مدت 12-8 ساعت بماند سپس با شانه آغشته به سرکه موها را شانه می زنیم تا رشک جدا شود و موها را شستشو داده و خشک می کنیم. لازم است یک هفته تا 10 روز بعد نیز این کار تکرار شود. برای درمان آلودگی به شپش تن، دارو باید از گردن به پایین به تمام نقاط بدن مالیده شود و بعد از 24-12 ساعت بدن را شستشو دهیم.
● روش کنترل و پیشگیری:
▪ رعایت بهداشت فردی و استحمام حداقل هفته ای یکبار
▪ آموزش بهداشت عمومی به دانش آموزان و اولیاء و تمیز نگه داشتن محیط زندگی
▪ شانه زدن موها در هوای آزاد روزی چند مرتبه
▪ شستن و اطو کشیدن لباس های آلوده و یا جوشانیدن آنها به مدت نیم ساعت
▪ عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران (برس، شانه، روسری، مقنعه، کلاه و لباس و )
▪ از بین بردن رشک و شپش در لباس ها و وسایل شخصی مبتلایان بطور همزمان
▪ رفع آلودگی از همه افراد خانواده بطور همزمان
▪ بیماریابی و گزارش سریع موارد آلوده به نزدیک ترین مرکز بهداشتی درمانی
● نکته مهم:
ـ درمان در آلودگی شپش حتماً; باید بصورت جمعی و همگانی باشد زیرا اگر فرد درمان هم بشود در صورت تماس با فرد آلوده یک یا دو هفته بعد مجدداً; مبتلا میگردد.
ـ کودکان آلوده به شپش اغلب دچار بیقراری میشوند.

مرکز بهداشت شهرستان شیراز