مسمومیت غذایی چیست؟

مسمومیت غذایی زمانی اتفاق می افتد که چیزی خورده یا نوشیده باشید که حاوی میکروب های مضر(باکتری ها، ویروس ها یا انگل ها ) باشد.  
بعضی وقت ها باکتری ها در غذا سم تولید می کنند و سم آنها سبب مشکل می شود.
● نشانه های مسمومیت غذایی چیست؟
علایم مسمومیت غذایی ممکن است ساعت ها یا روزها پس از مصرف غذا یا نوشیدنی آلوده شروع شود.
زمان ظهور علایم مسمومیت تاحدی به علت مسمومیت و مقدار یا نوشیدنی مصرف شده بستگی دارد.
علایم مسمومیت ممکن است شامل این موارد باشد:
▪ درد شکمی
▪ اسهال، شکم روی
▪ تب
▪ بی اشتهایی
▪ حالت تهوع
▪ استفراغ ، قی
▪ ضعف و خستگی (کوفتگی)
مسمومیت غذایی ممکن است تنها در یک فرد، یا تمام گروهی از افراد که در معرض غذا یا نوشیدنی آلوده قرار دارند اثر بگذارد. و مسمومیت بستگی به میزان میکروب یا سم مصرف شده در هر فرد و میزان حساسیت فرد در برابر آن دارد.
● چه کسانی بیشتر در معرض مسمومیت غذایی هستند؟
کودکان و افراد مسن بیشتر دچار مسمومیت غذایی می شوند. فراد دیگر هم اگر این شرایط را داشته باشید، بیشتر در معرض مسمومیت غذایی هستید:
▪ به یک بیماری پزشکی مزمن مبتلا هستید ، از قبیل بیماری کلیه یا دیابت
▪ باردار هستید
▪ ضعف در سیستم دفاعی بدن دارید، که می تواند به علت مصرف داروها بعد از عمل پیوند عضو ، برخی داروهای شیمی درمانی یا ابتلا به ویروس ایدز (HIV) باشد.
▪ اخیرا سفری داشتید، جایی که ممکن است شما در معرض باکتریهای زیادی قرار گرفته باشید که ممکن است دلیل مسمومیت غذایی شما باشد
● اگر دچار مسمومیت غذایی شدم چه کاری باید انجام دهم؟
بیشترین موارد مسمومیت غذایی خفیف هستند و در عرض چند روز برطرف می شوند.
در طول این مدت هدف، پیشگیری از کم آبی بدن است.کم آبی بدن ببه معنای از دست رفتن مایعات و الکترولیتها (مواد غذایی و مواد معدنی ) مورد نیاز بدن شما است.
تا زمانی که استفراغ و اسهال تان تمام شود. باید از غذاهای جامد و فرآوردههای لبنی پرهیز کنید.
وقتی احساس بهتری پیدا کردید، بار دیگر به تدریج خوردن غذا و نوشیدنی را شروع کنید.
غذاهای ساده از قبیل بیسکویت شور ، نان تست و موز را امتحان کنید.
از خوردن غذاهای ادویه دار، غذای سرخ شده ، لبنیاتها و غذاهایی که دارای چربی و شکر بالا هستند خودداری کنید. مایعات زیاد مصرف کنید اما از شیر یا نوشید نیهای کافیین دار خودداری کنید.
همچنین از نوشیدن نوشابه های ورزشی و انرژی زا خودداری کنید. ابن نوشیدنی ها جایگزینی الکترولیت ها (نمک و مواد معدنی) را نمی دهد و از تلف شدن آب بدن جلوگیری نمی کند.
● چگونه بفهم کم آبی بدن دارم؟
علایم کم آبی بدن اینها هستند:
▪ کمی یا نداشتن ادرار، یا اداری که تیره تر از حد معمول است
▪ خشکی زبان
▪ خواب آلودگی یا خستگی (کوفتگی)
▪ تشنگی زیاد
▪ سر درد
▪ گیجی
▪ احساس سر گیجه یا منگی
▪ نداشتن اشک در زمان گریه کردن
برای درمان کم آبی خفیف بدن سعی کنید جرعه جرعه آب بنوشید.
سوپ های رقیق (آبکی)، نوشابه های گازدار بی رنگ و ترکیب آب میوه با آب می تواند کمک کند. پرهیز از قهوه، چای، نوشابه های گازدار تیره و دیگر نوشیدنی های کافیین دار. این نوشیدنی ها می تواند از دست دادن آب بدن را وخیم تر سازد.
کودکانی که کم آبی خفیف بدن دارند را می توان با دادن آب یا محلول (ORS) درمان کرد. ORS پودری است دارای مخلوطی درست از نمک، شکر، پتاسیم و دیگر مواد مغذی است که بعد از مخلوط کردن با آب به نسبت معین برای به جایگزینی مایعات از دست رفته بدن به کار می رود.
در موارد از دست دادن شدید آب بدن ممکن است مجبور شوید در بیمارستان تحت معالجه قرار گیرید. ممکن است لازم باشد مایعات و الکترولیتهای داخل وریدی را به شما بدهند.
● آیا مسمومیت غذایی بیماری وخیمی است؟
می تواند باشد. کم آبی بدن می تواند خطرناک باشد، همچنین برخی از انواع مسمومیت ها غذایی جدی تر هستند.
عفونت معمولا در مادر بسیار خفیف است، اما ممکن است سبب سقط جنین، درد زایمان
زودرس، نوزاد مرده و مشکلات رشدی نوزاد می شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند با خطر پیشرفت عوارض ناشی از باکتری لیستریا روبه رو هستند.
مسمومیت غذایی ناشی از باکتری اشریشیا کولی ممکن است باعث عارضه ای به نام سندرم یورمیک همولیتیک (HUS) شود. HUS می تواند سبب نارسایی کلیه به خصوص در افراد دچار ضعف سیستم ایمنی شود.
● چه زمانی باید به دکتر بروم؟
در این موارد قرار ملاقاتی با پزشک بگذارید:
▪ اسهال شدید به مدت بیشتر از سه روز طول بکشد
▪ استفراغ پی در پی که بیشتر از دو روز طول بکشد
▪ در مدفوع تان خون ببینید
▪ داروهای مدر (ادرارآور) مصرف می کنید و اسهال، حالت تهوع یا استفراغ دارید
▪ تب بالای 38.3 درجه ی سانتی گراد دارید.
در این موارد نیاز به مراقبتهای اورژانسی دارید:
▪ مدفوع شما رنگ خرمایی مایل به قرمز یا سیاه پیدا کرده باشد یا مقدار زیادی خون در مدفوع خود بینید.
▪ در استفراغ شما خون باشد
▪ درد شکمی شدید یا چنگه (کرامپ) معده دارید
▪ دوبینی یا مشکل در حرکت دادن بخشهایی از بدن دارید
▪ نشانه های از بین رفتن شدید آب بدن دارید (لیست بالا را ببینید)
▪ مشکل در بلع غذا
▪ احساس تپش قلب
▪ مسمومیت غذایی شما ناشی خوردن قارچ های سمی یا صدف های خوراکی است.
● غذاهایی که احتمالا سبب مسمومیت غذایی می شود؟
گوشت یا مرغ نپخته یا نیم پز، فراوردهای لبنی غیر پاستوریزه، صدف خوراکی، میوه های نشسته و سبزی نشسته شایع ترین علل مسمومیت غذایی هستند.
مسمومیت غذایی بیشتر در بوفه ها و در پیکنیک رفتن ها رایج است، که در آنها غذا هایی (از قبیل مایونز در سالاد سیب زمینی) برای مدت درازی خارج از یخچال باقی گذاشته می شود.
● چطور از مسمومیت غذایی دوری کنم؟
می توانید قدمهای ساده ای برای دوری از مسمومیت غذایی بردارید:
▪ میوه ها وسبزیجات را حسابی بشویید
▪ میز محل درست کردن غذا، تخته های برش، چاقو و وسایل آشپزخانه را پاک کنید.
▪ بکرات دستهایتان و و سایل مورد استفاده تان را بشویید
▪ گوشتهای خام و نپخته را کنار هم در یک بشقاب قرار ندهید
▪ چنانچه از چاقو برای تکه تکه کردن جوجه مرغ نپخته استفاده می کنید ، برای تکه تکه کردن سایر مواد غذایی که خام مصرف می شوند، از آین چاقو استفاده نکنید.
▪ گوشت را به طور کامل بپزید. درصورت نیاز از حرارت سنج گوشت استفاده کنید. و اطمینان حاصل کنید که گوشت گاو تا 71 درجه حرارت دیده است، در مورد گوشت مرغ و سایر ماکیان 82 درجه سانتی گراد و در مورد گوشت ماهی 60 درجه سانتی گراد حرارت لازم است.
▪ از غذاهای بسته بندی شده که تاریخ مصرف شان منقضی شده است، استفاده نکنید.
▪ غذایی که در قوطی های کنسرو شده پف کرده و صدمه دیده را دوربیاندازید
▪ ته مانده ی غذ راا چنانچه تا 4 ساعت آن را مصرف نمی کنید، در داخل یخچال بگذارید
▪ قارچهای جنگلی را نخورید
▪ پنیرهای تازه و نرم را نخورید (مخصوصا وارداتی) اگر باردار هستید یا ضعف سیستم ایمنی دارید
▪ زمانیکه به سفر سخت و طولانی می روید، میوههای خام یا سبزیجاتی که با آب ضدعفونی و میکروب زدایی نشده اند مصرف نکنید و از آبی که فیلتر نشده(نجوشیده) شیر آب بپرهیزید.
▪ زمانی که در رستوران ها یا مجامع عمومی هستید از خوردن غذاهایی که مدت زمان زیادی خارج از یخچال قرار دارند، بپرهیزید.

مترجم زهرا جباری امیری Familydoctor org
روزنامه همشهری www hamshahrionline ir