دیالیز را به منزل خود بیاورید

نارسایی پیشرفته کلیه یا ESRD از مسایل جدی و رو به رشد حوزه سلامت در جامعه است که نیاز به افزایش ارایه خدمات مناسب به بیماران مبتلا را مطرح می نماید. انجام مداخلات پزشکی در مراحل ابتدایی نارسایی مزمن کلیوی، پیشرفت بیماری را به تاخیر می اندازد و باعث کاهش موارد مرگ و میر می گردد. نوع درمان انتخاب شده نیز بر روند پیشرفت و کیفیت زندگی آنها موثر است و پیشنهاد می شود براساس شرایط خاص هر بیمار، درمان به طور جداگانه در نظر گرفته شود تا بتوان از حداکثر فواید مداخلات و درمان های موجود استفاده نمود...  
دیالیز صفاقی، یکی از روش های درمان در نارسایی کلیه است که به دلیل تکنیک ساده و بسیار موثر آن، انتخاب اول دیالیز در منزل به شما ر می رود. این روش از دو دهه پیش، رواج فزاینده ای یافته که یکی از دلایل اصلی آن، سهولت کاربرد و مناسب بودن و قیمت پایین آن است. از سویی به دلیل خاصیت مداوم و پیوسته آن، وضعیت بیوشیمی و حجم مایعات بیمار، ثابت است که همین وضعیت انعطاف پذیر، آن را به انتخاب اول بیماران تبدیل نموده است.
● کاربردهای دیالیز صفاقی
اهداف دیالیز صفاقی، کمک به دفع مواد سمی و زاید متابولیک بدن و برگشت تعادل مایعات و الکترولیت های بدن به حالت طبیعی خود است. بیمارانی که قادر به تحمل همودیالیز یا پیوند کلیه نمی باشند، افرادی که نسبت به تغییرات سریع مایعات و الکترولیت ها حساس اند، بیمارانی که هم زمان مبتلا به دیابت یا بیماری قلبی عروقی نیز هستند یا کسانی که به هر علتی استفاده از هپارین سیستمیک در آنها ممنوعیت دارد، بهترین و بیشترین بهره را از دیالیز صفاقی خواهند برد. علاوه بر این برای نگهداشتن ترکیب طبیعی الکترولیت های خارج سلولی، تجویز دیالیز صفاقی مداوم توصیه می شود. از دیگر مزایای این روش می توان به:
1) جلوگیری از پیدایش اورمی به دلیل دست یابی به زدودن کافی مواد ازوتمی
2) پیشگیری از افزایش پیشرونده حجم خارج سلولی به وسیله اولترافیلتراسیون کافی صفاقی
3) حفظ عملکرد کلیوی باقی مانده
4) جلوگیری از بدتر شدن ساختمان غشای صفاقی و عملکرد آن.
دیالیز صفاقی مداوم، یک روش جایگزین حفظ ارگان محسوب می شود که عملکرد قسمت زنده کلیه را به صورت کافی حفظ می کند، اثرات مخرب روش دیالیز را به حداقل می رساند و شیوه و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می بخشد. راهکارهای اخیر کمیته کیفیت و پیامد بیماری های کلیوی حاکی از زدودن کافی اوره، جلوگیری از افزایش حجم و نگهداری از عملکرد باقی مانده کلیه، به عنوان اهداف اولیه در توصیف این دیالیز می باشد.
از دیگر کاربردهای این روش، میزان بقا، موربیدیتی کمتر و بالا بردن کیفیت زندگی است. پیشگیری و درمان کم خونی، ناهنجاری های کلسیم- فسفر، سوءتغذیه و التهاب مزمن، از دیگر موارد مورد نظر است. پشتیبانی کافی اقتصادی- اجتماعی بیماران از دیگر مزایای این روش می باشد.
● تکنیک ها و انواع دیالیز صفاقی
دو روش عمده در دیالیز صفاقی عبارت اند از: 1) سرپایی مداوم و 2) خودکار.
نوع سرپایی مداوم، در طول شبانه روز قابل انجام است و به صورتی دستی، توسط خود بیمار یا یک فرد آموزش دیده صورت می گیرد. اغلب چهار تا پنج تعویض در طول روز انجام می شود و هر دوره تعویض نیز میان 20 تا 30 دقیقه طول می کشد. این روش برای افرادی که تعادل صفاقی پایین تا متوسط دارند، مناسب است، چون مایع، زمانی بیشتری در حفره صفاقی می ماند و فرصت بیشتری برای تعادل پیدا می کند.
نوع دیالیز صفاقی خودکار، هم به دلایل پزشکی و هم بهبود کیفیت زندگی بیماران برتری هایی دارد. در این روش، یک دستگاه به صورت اتوماتیک، حجم، مدت زمان باقی ماندن مایع در حفره صفاقی و طول درمان را تنظیم می کند. بیماران اغلب هنگام خواب از آن استفاده می کنند، اما در بیمارستان و مرکز دیالیز هم قابل انجام است. بدون اختلال در زندگی بیمار، می توان به راحتی مدت زمان و دفعات دیالیز را افزایش داد. این نوع دیالیز در افرادی که تعادل صفاقی بالاتری دارند و سرعت تبادلات مواد از پرده صفاقی آنها زیاد است، بسیار مناسب می باشد. دیالیز صفاقی خودکار، برای افرادی که در طول روز شاغل هستند، گزینه برتر محسوب می شود. همچنین برای افرادی که خودشان قادر به انجام دیالیز صفاقی نیستند و به کمک نیاز دارند، مانند بچه ها و افراد سالخورده نیز مناسب است.
● آموزش و درمان
آموزش بیماران برای انجام دیالیز در خانه، اغلب یک تا دو هفته به طول می انجامد، هر چند افراد آموزش دیده نیز در این میان کمک بسیا ری می کنند و اگر بیماران بدانند که امکان انجام درمان در خانه نیز وجود دارد، به طور حتم دیالیز خانگی را به عنوان گزینه برتر خود انتخاب می نمایند.
● 11 مزیت دیالیز صفاقی
▪ قابل حمل بودن: هر جا که بیمار دسترسی به آب داشته باشد تا دستان خود را تمیز کند، می تواند از این دیالیز استفاده نماید.
▪ قابل انعطاف بودن: بیمار می تواند برنامه های عادی روزانه خود را دنبال کند و البته تعداد دفعات انجام دیالیز، بسته به نظر پزشک متخصص، متفاوت است.
▪ حفظ زمان: بیمار نیازی به صرف وقت و هزینه زیاد در کلینیک های دیالیز ندارد.
▪ بدون نیاز به سوزن: بیمار به سادگی، با استفاده از کاتتر برای تعویض مایع صفاقی اقدام می نماید.
▪ کم شدن محدودیت ها: محدودیت های بیماران در زمینه رژیم غذایی، مسافرت و شنا کم می شود. به عبارتی کیفیت زندگی آنها تغییر چندانی نمی کند.
▪ خصوصی بودن: انجام دیالیز در خانه یا محل کار، نوعی اعتماد به نفس بیشتر به بیمار می دهد.
▪ احساس بهتر بودن: از آنجا که این نوع دیالیز هر روز قابل انجام است، بیمار به طور ثابتی احساس بهتر شدن دارد و از بیماری و خستگی که میان جلسات دیالیز در کلینیک ها رخ می دهد، خبری نیست!
▪ حفظ عملکرد باقی مانده کلیه، مهم ترین گزینه در درمان بیماران با بیماری کلیوی مرحله نهایی است، زیرا روی کنترل حجم و میزان بقای بیماران تاثیر مستقیم دارد، لذا همه تلاش ها باید در جهت این امر باشد و دیالیز صفاقی، یک عامل کمکی مهم در این مورد محسوب می شود.
▪ یادگیری آسان انجام روش،کنترل مناسب فشارخون در مقایسه با همودیالیز
▪ عوارض جانبی کمتر (مانند تهوع، استفراغ، اسپاسم و افزایش وزن).

دکتر شادی شایگان منابع 1 Seminars in Dialysis 2008 21 3 250 257 2 www davita com
هفته نامه سپید www salamatiran com