بیماریها

● گواتر  
گواتر یکی از بیماریهای شایع است که به ویژه در نوجوانان ( سنین مدرسه ) از شیوع بالایی برخوردار است . گواتر در دختران جوان و در افرادی که در ارتفاعات بالا زندگی می کنند شایعتر است . گاهی دیده شده است میزان شیوع گواتر در خانمها 8 برابر آقایان است .
▪ علل بروز گواتر :
ارث ، کمبود ید در مواد غذایی ، مصرف بیش از اندازه غذاهایی مانند شلغم ، کلم ، گل کلم ، کاساوا ، چغندر ، و علل ناشناخته دیگر . گواترها به انواع گوناگونی تقسیم بندی می شوند که عبارتند از گواتر فامیلی ، گواتر بومی ( ساده ) ، گواتر تک گیر ، گواتر چندندولی . گواتر در جلو گردن و در داخل غده تیرویید ایجاد می شود . غده تیرویید از دو قطعه تشکیل شده است که در جلوی نای و حنجره قرار می گیرد . بزرگی خوش خیم غده تیرویید که سبب افزایش حجم آن می شود و مانند غده بزرگی در زیر گلو و گردن پدیدار می شود ، گواتر نامیده می شود . این غده درد ندارد و نام فارسی آن غمباد است .
▪ علایم :
وجود توده ای در ناحیه قدامی گردن که بیمار یا اطرافیان بیمار و یا پزشک آن را مشاهده می کنند . گاهی سیاهرگهای گردن بزرگتر می شود و هرگاه درد ناگهانی و سریع گواتر ایجاد شود یعنی اینکه در گواتر خونریزی ایجاد شده است و گاهی نیز هیچ علامتی در فردی که گواتر دارد مشاهده نمی شود و گاه در گواترهای ندولی ساده و غیر سمی ، پس از چند سال تغییراتی ایجاد می شود که به پر کاری غده تیرویید منجر شده و باعث نارسایی قلبی و سایر اختلالات خطرناک می گردد .
▪ پیشگیری:
برای پیشگیری از مبتلا شدن به گواتر توصیه می شود از غذاهای حاوی ید بیشتر استفاده کنید و از مصرف نمک ید دار غافل نشوید . اگر در مناطق کوهستانی و ارتفاعات بیشتری از سطح دریا زندگی می کنید ، پس نیاز بیشتری به ید خوراکی دارید . از مصرف بیش از حد سبزیجات گواتر زا بپرهیزید ( به ویژه شلغم و کلم و کاساوا ) .
● شب کوری
وقتی مقدار ویتامین A در شدت در بدن کم می شود عارضه ای به نام شب کوری پدید می آید در این حال شخص در نور کم قادر به دیدن نیست زیرا ماده ریتینال کافی در سلولهای استوانه ای وجود ندارد.
حساسیت زیاد چشم نسبت به نور پس از سازگاری با تاریکی در اثر تغییراتی است که در میله ها صورت می گیرد سازگاری با تاریکی و سازگاری با نور مربوط به میله هاست نه به مغز آزمایشهایی که در آنها توانسته اند یک چشم را با نور و دیگری را با تاریکی سازگار کنند این امر را اثبات کرده است.وقتی چشم در تاریکی است در استوانه ها مواد فوتو شیمیایی تمرکز می یابد. چون این مواد ارغوانی رنگند آنها را ارغوانی بصری خوانده اند . کسانی که به آسانی نمی توانند با تاریکی سازگار شوند در نور کم تقریباً; نا بینا می شوند این افراد را شب کور می خوانند.
شایع ترین علت بروز شب کوری در 5 تا 10 درصد کودکان آسیایی، کمبود ویتامین A و دریافت ناکافی مواد غذایی حاوی این ویتامین است. دکتر سهیلا فاضلی متخصص چشم ضمن بیان این مطلب در گفت وگو با ایسنا گفت: اختلالات ژنتیکی و کمبود ویتامین A از عوامل بروز شب کوری محسوب می شوند، البته کمبود ویتامین A، در اثر دریافت ناکافی مواد غذایی حاوی این ویتامین (ماهی، تخم مرغ، میوه های نارنجی رنگ و سبز تیره) شایع ترین علت بروز این بیماری شناخته شده است.
ویتامین A در سلول های استوانه ای و مخروطی شبکیه چشم با پروتیین خاصی ترکیب شده و در هنگام شب با تولید رنگدانه هایی امکان تصاویر و بینایی را در تاریکی برای افراد فراهم می کند. دکتر فاضلی اختلال در آنزیم های جذب کننده ویتامین A در بدن و نیز اختلال در سیستم گوارش و کبد که محل ذخیره ویتامین A است را از دیگر عوارض مربوط به ویتامین A در بدن با وجود دریافت مواد غذایی حاوی آن دانست.
بیماری شب کوری مربوط به نوعی اختلال در سلولهای استوانه ای ( دید دقیق ) و سلول های مخروطی ( دید پیرامونی ) در شبکیه است که قابلیت انطباق خود را با نور کم از دست می دهند.
● راشیتیسم
مطمینا با نام ویتامین D آشنایی دارید و از بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان نیز مطالبی شنیده اید و یا شاید تاکنون کودکان یا افراد بزرگسالی را دیده اید که پاهای هلالی شکل دارند ، دلیل آن چیست؟ آیا هلالی شدن پای افراد به سمت خارج یا داخل یک مسیله ژنتیکی است یا یک کمبود تغذیه ای ؟ با توضیحاتی که در مورد ویتامینD داده خواهد شد این مساله روشن می شود.
ویتامینD را کالسفیرول گویند که از ویتامینهای محلول در چربی است و از راههای مختلفی به بدن می رسد. اصلی ترین راه تأ;مین ویتامینD برخورد نور ماوراء بنفش آفتاب و تغییرات پیش سازهای زیر پوستی است. این ویتامین از راه مواد غذایی حیوانی نیز تامین می شود ، در گیاهان نیز پیش سازهای تولید کننده ویتامینD موجود است .
پس می بینیم که این ویتامین مهم از راههای زیادی تامین می شود، قرار گرفتن در آفتاب مستقیم حتی به مدت 10 دقیقه در روز، نیاز بدن ما را تامین می کند . این مساله برای کودکان و سالمندان که در منزل نگهداری می شوند و افراد شب کار بسیار اهمیت دارد .
جذب این ویتامین بوسیله چربی ها صورت می گیرد و در خون توسط عامل حمل کننده ویتامینD منتقل می شود ، از اینرو کسانیکه مبتلا به بیماریهای هضمی و جذبی چربی هستند باید به میزان دریافت ویتامین D و عوارض کمبود آن توجه بیشتری بنمایند.
▪ عملکرد ویتامینD چیست؟
1) نقش اصلی ویتامینD ، حفظ تعادل کلسیم و فسفر است .
2) این ویتامین در تمایز سلولی تاثیر دارد.
رشد استخوانی ، استحکام استخوانها و دندانها ، سلامت استخوان در دوران کهنسالی و عدم ابتلا به استیوپروز یا پوکی استخوان همه به دلیل تاثیر ویتامینD در حفظ تعادل کلسیم و فسفر است. ویتامینD ازیک سو موجب افزایش جذب کلسیم و فسفر از روده ها ، کاهش دفع از کلیه ها و کنترل متابولیسم در استخوان می شود و از سوی دیگراین ویتامین در رشد سلولهای استخوانی نیز مؤ;ثر است . تاثیرآن در رشد سلولها ، به دلیل عمل آن در ترجمه ژنهای هسته سلول می باشد .
مطالبی که بیان شد میزان اهمیت و نحوه عملکرد ویتامینD را بیان می دارد. در مورد نیاز شدید کودکان به مکمل های ویتامین D مطالب زیر را مطالعه نمایید .
شیرخواران ، کودکان و نوجوانان باید از مکمل های ویتامین D بصورت قطره یا قرص برای سلامتی استخوانها مصرف کنند .
بویژه شیرخوارانی که از شیرمادر استفاده می کنند بدلیل کم بودن میزان ویتامین D در شیر مادر دچار اختلال رشد می شوند .
علایمی وجود دارد که نشان می دهد خیلی از کودکان قبل از بروز علایم راشیتیسم دچار کمبود طولانی مدت ویتامین D میباشند .
راشیتیسم بیماری نرمی استخوان می باشد که بعلت کمبود دریافت ویتامین D ایجاد می شود . استخوانهای ضعیف شده در بچه های کوچک منجر به پاهای پرانتزی ، نرمی جمجمه و به تأ;خیر افتادن سینه خیز رفتن کودک می شود . متخصصین بر این عقیده می باشند که در سال های اخیر تعداد کودکان مبتلا به راشیتیسم افزایش یافته است .
نور خورشید منبع عمده ویتامین D می باشد ، زیرا پوست می تواند این ویتامین را تولید کند . اگر چه تماس زیاد با نورخورشید برای کودکان کم سن خطرناک می باشد .
بنابراین به والدین شیرخواران زیر 6 ماه توصیه می شود از قرار دادن کودکان در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنند زیرا احتمال سرطان پوست به میزان زیادی افزایش می یابد .
بیشتر بچه هایی که از شیر خشک استفاده می کنند میزان کافی ویتامین D بدست می آورند زیرا در این شیرها میزان کافی ویتامین D اضافه شده است .
اگر چه پزشکان جهت تقویت ایمنی نوزاد ، مادران را تشویق به شیردادن می کنند . اما این نگرانی وجود دارد که در طی روند رشد کودک دچار کمبود ویتامین D شود .
علایم ضعیف شدن استخوانها خفیف و مخفی می باشد . بنابراین ممکن است قبل از اینکه مشکلات تکاملی کودک پدیدار شود این صدمات ایجاد شده باشد .
مولتی ویتامین به شکل قطره برای شیرخواران بدون نسخه در دسترس همگان وجود دارد . در چند ماه اول زندگی حداقل 200 واحد بین المللی ویتامین D در روز تکامل مناسب کودک را تسریع می کند .
این میزان دارو باید در تمام طول دوران کودکی و نوجوانی ادامه پیدا کند . در حقیقت در تمام طول زندگی باید روزانه 200 واحد ویتامین D مصرف شود و بعد از 65 سالگی ممکن است نیاز به میزان کمتری از ویتامین وجود داشته باشد .
راشیتیسم در حقیقت مشکل اطفالی است که فقط با شیرمادر تغذیه شده اند . بخصوص اگر رنگ پوست آنها تیره باشد .
اما وضعیت مادران شیردهی که قبل از زایمان ویتامین استفاه می کنند چگونه خواهد بود . آیا این ویتامین های مصرف شده وارد شیر آنها می شود ؟
بنظر می رسد پاسخ این سیوال مثبت باشد . میزان ویتامین در شیرمادران کاملاً; متفاوت است .
با توجه به میزان کم ویتامین D در شیرمادر ، مصرف خوراکی روزانه 200 واحد برای شیرخوار خطرناک نخواهد بود .
● کم خونی یا آنمی
عارضه کم خونی زمانی بروز می کند که خون فاقد هموگلوبین کافی است. هموگلوبین به گلبول های قرمز خون در حمل اکسیژن از ریه ها به تمام اندام های بدن کمک می کند. کم خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام به دلایل مختلف بروز می کنند و به اختصار در ذیل معرفی شده اند:
1) کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA):
این نوع کم خونی از شایعترین انواع این بیماری است. فقر آهن زمانی بروز می کند که بدن فاقد آهن کافی است. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. این حالت معمولا در اثر از دست دادن خون به دلیل مشکلاتی همچون عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخم های داخلی، پولیپ های روده یا سرطان روده بروز می کند. همچنین، رژیم غذایی فاقد آهن کافی می تواند منجر به بروز این حالت شود. در دوره بارداری نیز عدم وجود آهن کافی برای مادر و جنین موجب کم خونی از نوع فقر آهن می شود. بدن می تواند با مصرف مود غذایی مانند گوشت گاو، صدف های خوراکی، اسفناج، عدس، سیب زمینی کباب شده با پوست و تخمه گل آفتاب گردان، آهن مورد نیاز خود را به دست آورد.
2) کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین:
این نوع کم خونی معمولا در اثر کمبود فولیک اسید یا ویتامین B-12 بروز می کند. این ویتامین ها به بدن در سالم نگهداشتن خون یا سیستم عصبی کمک می کنند. در این نوع کم خونی، بدن گلبول های قرمز خونی تولید می کند که نمی توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند. قرص های مکمل حاوی فولیک اسید می توانند این نوع کم خونی را درمان کنند. فولیک اسید را همچنین می توان از مصرف دانه ها و بنشن ها، مرکبات و آب میوه ها، سبوس گندم و سایر غلات، سبزیجات برگ پهن و سبز تیره، گوشت طیور، صدف و کبد به دست آورد.
3) بیماری های نهفته:
بیماری های خاصی وجود دارند که می توانند به توانایی بدن در تولید گلبول های قرمز خونی آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. کلیه های این بیماران قادر به ترشح هورمونهای کافی برای تولید گلبول های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می دهند.
4) بیماری های خونی ارثی:
اگر در خانواده سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می یابد. یکی از امراض خونی ارثی کم خونی گلبول های داسی شکل است. به جای تولید گلبول های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ های خونی حرکت می کنند، گلبول های داسی شکل حرکت سختی داشته و دارای لبه های خمیده هستند. این گلبول ها نمی توانند در رگ های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می کنند. بدن گلبول های قرمز داسی شکل را نابود می کند، اما نمی تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می شود نوع دیگری از کم خونی ارثی تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می کند که بدن ژن های ویژه ای را از دست می دهد و یا ژن های غیر طبیعی مختلف از والدین به کودک ارث می رسد که به نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می گذارند.
5) کم خونی آپلاستیک:
نوع نادری از کم خونی است و زمانی بروز می کند که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی کند. از آنجا که این امر بر گلبول های سفید نیز تاثیر می گذارد، از این خطر بالای بروز عفونت ها و خونریزی های غیر قابل توقف می شود.
این حالت دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:
الف) روش های درمانی سرطان ها (پرتودرمانی و شیمی درمانی)
ب) قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره کش ها، رنگ و پاک کننده ها و شوینده های خانگی)
پ ) برخی داروها (مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)
ت) بیماری های خود ایمنی (مانند لوپوس)
ث ) عفونت های ویروسی که بر تراکم استخوانی تاثیر می گذارد.
نوع درمان بستگی به میزان حاد بودن کم خونی دارد. این بیماری را می توان با تعویض خون، مصرف دارو و یا پیوند مغز استخوان درمان کرد. کم خونی برای پیشرفت در بدن به گذر مان احتیاج دارد. در آغاز ممکن است هیچ علایمی بروز نکند و یا علایم بیماری بسیار خفیف باشد، اما با پیشرفت بیماری می توان شاهد علایمی چون خستگی، ضعف، عدم توانایی در کار و تحصیل، کاهش دمای بدن، پریدگی رنگ پوست، ضربان قلب سریع، کوتاهی تنفس ها، درد سینه، سرگیجه، تحریک پذیری، کرخی و سردی دست ها و پاها و سردرد بود. تشخیص این بیماری با انجام یک آزمایش خون امکانپذیر است. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش و ابتلا به کم خونی انجام آزمایشات دیگری نیز برای تشخیص نوع آن ضروری است. انتخاب نوع درمان کم خونی بستگی به علت بروز آن دارد.
برای مثال، نحوه درمان کم خونی گلبول های داسی شکل با نحوه درمان کم خونی ناشی از رژیم غذایی فاقد آهن یا فولیک اسید متفاوت است. از این رو برای کشف بهترین روش معالجه باید به متخصص مربوطه مراجعه کرد.به روش های گوناگون می توان مانع از بروز برخی انواع کم خونی شد که مجموعه ای از آنها در زیر آمده است؛;
1) مصرف غذاهای حاوی آهن زیاد از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ، میوه های خشک شده، عدس و لوبیا، سبزیجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، کلم و یا غله های حاوی آهن غنی شده.
2) مصرف مواد خوراکی که جذب آهن را در بدن افزایش می دهد مانند آب پرتغال، توت فرنگی، کلم و یا سایر میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامین
3) خودداری از نوشیدن قهوه و چای همراه با وعده های غذایی چرا که این نوشیدنی ها جذب آهن در بدن را دشوار می کند.
4)کلسیم جذب آهن را مشکل می کند لذا برای به کار گرفتن بهترین روش برای مصرف کلسیم به میزان مناسب و کافی با پزشک متخصص باید مشورت کرد.
5)اطمینان از مصرف کافی فولیک اسید و ویتامین B-12 در رژیم غذایی
6) مشاوره با پزشک برای خوردن قرص های مکمل آهن چرا که مصرف این قرص بدون مشورت با فرد متخصص صحیح نیست. این قرص ها در دو نوع فروس و فریک ارایه می شوند. جذب فروس در بدن بهتر صورت می گیرد اما اثرات جانبی مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پی دارد با این حال این اثرات جانبی را می توان با کمک برخی اقدامات کاهش داد، از آن جمله اینکه ابتدا با نیمی از دوز تجویز شده شروع کرد و به تدریج آن را به دوز کامل رساند. قرص را در دوزهای تقسیم شده مصرف کرد. قرص را همراه با غذا مصرف کرد و اگر نوعی از قرص آهن مشکلاتی ایجاد می کند با متخصص مربوطه برای مصرف نوع دیگر مشورت کرد.
7) زنانی که باردار نبوده اما در سن بارداری قرار دارند باید هر 5 تا 10 سال یکبار آزمایش کم خونی بدهند. این امر حتی در شرایط سلامت باید صورت گیرد. انجام این آزمایش ها باید از زمان نوجوانی آغاز شود.
8) هم چنین زنانی که باردار نیستند و در سن بارداری قرار دارند در صورت داشتن علایمی چون عادت ماهانه شدید و طولانی، مصرف آهن کم و یا تشخیص قبلی ابتلا به کم خونی باید هر سال آزمایش خون بدهند. اکثر افراد از طریق یک رژیم غذایی سالم و منظم می توانند از غذاهای سرشار از آهن استفاده کنند اما برخی افراد نمی تواند آهن کافی بدست آورند که مهمترین این افراد دختران نوجوان و زنان در سن بارداری هستند که یا در هر عادت ماهانه خون زیادی را از دست می دهند یا بیش از یک بچه دارند و یا از IUD استفاده می کند.کودکان نوپا و زنان باردار نیز در این گروه هستند. این افراد باید به طور دوره ای آزمایش کم خونی بدهند و در صورت فقر آهن حتما باید با مشورت پزشک از مکمل های آهن استفاده کند که نحوه درمان مشکل آنها بر عهده پزشک است.
● کرتینیسم
بزرگی تیرویید شایعترین تظاهر نقصان ید می باشد که به گواتر معروف است. گواتر را بعـضی جدی تلقی نکـرده بـلکه آنرا فـقـط یک مشـکل زیبایی می دانند. نوع شدید آن کرتینیسم است که اختلال در تکامل مغزی و جسمی، تاخیر رشد، عوارض عصبی و کری می دهد. شایان ذکر است که اختلالات کمبـود ید را Iodine Deficiency Disorders یا I.D.D می نامند.
اصولاً; دونوع کرتینیسم وجود دارد:1)کرتینیسم غیربومی nonendemic "مادرزادی" .2)کرتینیسم بومی endemic .یک سوم کل افراد مبتلا به کرتینیسم ازنوع غیربومی هستند دراین افراد غده تیرویید ازهنگامی که بدنیا می آینددچاراختلال است به عبارتی تیرویید قادربه ترشح تیروکسین نیست.نوع دوم که بومی است تعدادبیشتری ازافرادمبتلاراشامل می شود . کودک هیچ مشکلی درتیرویید وترشح تیروکسین دچاراختلال می شود.کرتینیسم بومی بیشتردرمناطق بومی کوهستانی وبعضی ازمناطق جغرافیایی که آب وخاک وغذاهای مصرفی کم ید دارندباعث این اختلال می شود.این بیماری درهردونوع فوق اگربه موقع تشخیص داده شود می توان تااندازه زیادی بارژیم وتیروکسین درمانی ازعقب ماندگی ذهنی جلوگیری کرد.رژیم غذایی شامل غذذاهای حاوی ید می باشد.
▪ علایم:
علایم:
1)قدکوتاه
2)سربزرگ
3)شکم بزرگ
4)زبان درشت
5)پوست خشک
6)صدای خشن وکلفت
7)پلکهای چشم معمولاً; حالت متورم دارد
8)لب پایین کلفت وپه
8)فاصله بین پاهاهنگام راه رفتن
9)دربرابربیماریهای عفونی بسیارحساس هستند
10)عقب ماندگی ذهنی پسش رونده وسطحی تاعمیق دیده می شود.
● گزروفتالمی
▪ کمبود ویتامینA :
تقریبا 90 درصد ویتامین A موجود در بدن در کبد ذخیره می شود . این ذخیره بتدریج افزایش می یابد و در بزرگسالی به حداکثر خود می رسد و اگر دریافت برای 6 ماه بسیار کم باشد خطر بروز کمبود افزایش می یابد.
بنابراین کمبود ویتامینA زمانی ظاهر می شود که دریافت و یا ذخایر کبدی به حدی کاهش یابد که قادر به تامین نیاز بدن نباشد. شایعترین علت کمبود ویتامین A دریافت ناکافی مواد غذایی از این ویتامین، اختلال در جذب، تبدیل و استفاده از ویتامین در بدن باشد. این حالت در شرایطی که موارد ابتلا به عفونت و بیماری زیاد و یا مصرف چربی و پروتیین در رژیم غذایی کم باشد ، اتفاق می افتد.
اولین علایم بالینی کمبود این ویتامین، شب کوری ( اختلال دید هنگام تاریکی ) است. با ادامه این کمبود ضایعات چشمی بیشتر شده و به صورت خشکی چشم ، ضعف قرینه ، بروز زخم در چشم و در نهایت نابینایی ظاهر می شوند که به این تظاهرات چشمی به طور کلی " گزروفتالمی" گفته می شود. تا زمانیکه 3/2سطح کره چشم را گزروفتالمی فرا گرفته باشد می توانید با دادن ویتامین A ، فرد را درمان کنید و اگر در این مرحله درمان نشود مبتلا به اتومالاشیا ( زخم قرینه ) می شود و هنگامی که فرد به این مرحله رسید کور می شود.
● کواشیورکور
با علم به اینکه کوواشیورکور یک بیماری کمبود پروتیین است ، اهمیت پروتیین در چهل ساله اخیر مورد تاکید قرار گرفته است . این بیماری به طور عمده در کودکان 5-2 ساله ای ظاهر می شود کهاز شیر گرفته شده اند و از یک رژیم نشاسته ای بدون پروتیین استفاده می کنند . کواشیورکور در جهان امروز یک مشکل اصلی تغذیه به حساب می آید ، زیرا در نتیجه آن تعداد زیادی از اطفال از بین می روند و بسیاری نیز از علایم بالینی غیر قابل تشخیص آن رنج می برند و در مقابل عفونت مستعد می گردند
در بیماری کواشیورکور با وجود کافی بودن مقدار کالری، پروتیین غذایی از نظر کیفی و کمی ناقص است . عبارت ماراسموس به وضعیتی گفته می شود که کمبود پروتیین با کمبود کالری همراه است عبارت سوءتغذیه پروتیین و کالری ( PCM ) بسیار زیاد استفاده می شود و این حقیقت را نشان می دهد که آنها معمولا بیماریهای جداگانه ای نیستند علایم بالینی اصلی کواشیورکور چنین است :
1)عدم رشد وزن و قد ، کاهش بافتهای عضلانی ، ضعف ، لاغری
2) تغییرات رفتاری که بصورتپریشانی در کواشیورکور و بی عاطفگی در ماراسموس آشکار می شود
3) ورم تراکم آب در بافتها که سبب نرم و اسفنجی شدن آنها می شود ، بویژه در قسمتهای پایین بدن
4) تغییرات پوستی ، بویژه در قسمت پایین بدن. این تغییرات شامل رنگ غیر طبیعی پوست ، بی رنگی و ورقه شدن پوست است که در مورد اخیر منجر به ایجاد زخم می شود .
5)کم پشتی ، از دست دادن رنگ و قرمز شدن مو
6) بی اشتهایی ، اسهال ، استفراغ
7) بزرگ شدن کبد
8) کم خونی
این افراد در مقابل عفونت یارای مقاومت ندارند و معمولا بدلیل عفونتهای ناشی از سرخک و ذات الریه و ... می میرند.
متاسفانه بیشتر کودکانی که به کواشیورکور مبتلا هستند ، بسیار دیر به بیمارستان آورده می شوند . در این حالت ، بیماری آنها پیشرفت کرده و عفونت نی زسبب ضعف، ناتوانی و تب شده است . بهترین نشانه تشخیص بیماری تعیین سرم آلبومین است که نتاسفانه در مراحل ابتدایی ، این تغییر ظاهر نمی شود . ولی اگر منحنی رشد کودک به طور منظم رسم شود ، کواشیورکور خفیف را می توان تشخیص داد و با افزایش مقدار دارو و کیفیت پروتیین رژیم غذایی ، این بیماری به آسانی درمان کر د. در درمان باید توجه داشت که بی اشتهایی یک امر عادی این بیماری است و چون کودک به سختی غذا می خورد ، درمان با دشواری مواجه می شود .
در مراحل پیشرفته باید کاهش پتاسیم را که با مصرف کم پروتیین همراه است ، را جبران کنیم . مفیدترین غذا برای درمان شیر بدون چربی است ، که ابتدا باید آنرا رقیق کرد و بتدریج بر غلظت آن افزود تا اینکه کودک بتواند غلظت کامل آنرا تحمل کند .
هنگامیکه ورم از بین رفت و مقدار پتاسیم خون به میزان اولیه خود برگشت ، باید شیر کامل یا بی چربی و روغن ذرت و نارگیل را اضافه کرد تا برای رشد ، انرژی کافی در دسترس باشد
● پلاگر
نیاسین هم مثل سایر ویتامینهای گروهB در جگر, مخمر, گوشت, غلات کامل و بادام زمینی به مقدار قابل توجهی موجود است. علاوه بر این نیاسین یا اسید نیکوتینیک از ترتیتوفان موجود در بدن هم ساخته می شود. عواملی که باعث کمبود نیاسین و نیاسینامید می شود مثل سایر ویتامینهای گروهB است و عمدتا در اثر فقر غذایی ایجاد می شود که منجر به بیماری پلاگر می شود. همچنین کمبود تریپتوفان در بدن و مواد غذایی هم در ایجاد این بیماری نقش دارد. علایم اولیه و خفیف بیماری پلاگر به صورت یک سری علایم مبهم اما متعدد مانند قرمزی و زبری یا خشونت پوست, برجستگی و هیپرترونی پاپی های و قرمزی زبان می باشد. در مراحل و موارد شدید پلاگر علایمی چون اسهال, اتساع شکم, قرمزی مخملی رنگ زبان همراه به تحلیل رفتن آترونی پاپی های زبان, استوماتیت, افسردگی, فراموشی و سختی عضلانی ایجاد می شود. در پلاگر شدید و پیشرفته سطح پوست خشن و ناهموار می شود. به خصوص در مناطقی که در معرض نور خورشید قرار دارند. در مناطقی که عمدتا از ذرت استفاده می کنند, نیاسین به صورت اتصال یافته است و قابل جذب نیست و به همین دلیل سندرم غیر منتظره کمبود نیاسین در مردم بومی ایجاد می شود. تجویز طولانی مدت داروهایی مثل ایزونیازید و 6 مرکاپتوپورین نیز منجر به کمبود نیاسین می شوند. واژه پلاگر به طور تحت اللفظی به معنی ((پوست خشن)) است. درمان پلاگر و کمبود نیاسین با تجویز سیکوتیناسید یا نیاسینامید به مقدار 500 ـ 50 میلی گرم در روز از راه دهان و یا تزریقی است. نیاسین یا اسیدنیکوتینیک به دلیل خاصیت عروقی و سقوط شدید فشار خون کمتر مصرف می شود.
● اسکوروی
▪ ویتامین C نامهای دیگر : اسید اسکوربیک، اسکوربات کلسیم ، اسکوربات سدیم طرز تهیه : ویتامین ث را به تنهایی یا به صورت ترکیب یا مولتی ویتامین و مواد معدنی دیگر می توان بدون نسخه خریداری کرد.
اسکوربات سدیم فقط تحت نظر پزشک تزریق می شود.
▪ خاصیت : ویتامین ث نقش مهمی در فعالیت های برخی آنزیمها، رشد و حفظ استخوانهای سالم، داندانها، لثه ها ، رباطها و عروق خونی ایفا می کند و جز مهمی از کلیه اندامهای بدن است.
در ساختن بعضی از ناقل های عصبی و هورمونهای فوق کلیه، استفاده از سید فولیک و جذب آهن، پاسخ های ایمنی طبیعی به عفونت و التیام زخم وجودش ضروری می باشد.
▪ نشانه های کمبود : کمبود خفیف ویتامین ث موجب ضعف، درد ، ورم لثه ها و خونریزی از بینی می شود.
کمبود شدید منجر به اسکوروی می شود.
نشانه های اسکوروی عبارتند از ورم و خونریزی لثه ها، کبودی و خونریزی داخلی در بزرگسالان استخوانها به راحتی شکننده می شوند و دندانها زود می افتند.
در کودکان رشد داندنها و استخوانها غیرطبیعی می شود.
زخم ها خوب نمی شوند و عفونت پیدا می کنند.
کمبود این ویتامین غالباَ; منجر به کم خونی می شود که نشانه های آن رنگ پریدگی خستگی، کم نفسی و تپش قلب است.
اگر اسکوروی درمان نگردد موجب غش، کما و مرگ می شود.
▪ جبران کمبود : برای درمان اسکوروی روزانه mg 300 ویتامین ث به مدت چند هفته تجویز می شود.
مصرف منابع حاوی ویتامین ث از جمله آب پرتقال توصیه می گردد.
▪ علایم مسمومیت : مصرف اضافی این ویتامین مضر نیست زیرا مقدار اضافی آن از ادرار دفع می شود.
اما مصرف بیش از 1 گرم در روز می تواند باعث اسهال، تهوع و گرفتگی معده شود.
سنگ کلیه نیز بدنبال مصرف زیاد این ویتامین دیده شده است.

هادی غضنفری
مقالات ارسالی به آفتاب