کودکان زیر دو سال واکسن آنفلوانزا بزنند

همیشه با آغاز فصل پاییز و بازگشایی مدارس و مهد کودک ها آمار کودکان مبتلا به سرماخوردگی افزایش می یابد و اغلب والدین شکایت از این دارند که: از وقتی مدرسه ها باز شده، بچه هام مریضند و یا بچه ام صحیح و سالم رفته مهد کودک مریض برگشته و شکایاتی از این قبیل که بیشتر خانواده هایی که بچه مدرسه ای یا مهد کودکی دارند با آن روبرو هستند.  
از آنجا که بیش از 200 نوع ویروس سرماخوردگی با انواع متفاوت وجود دارد، می تواند باعث بیماری کودکان شود و اگر هر بار با یک ویروس، مبتلا به سرماخوردگی شوند 199 ویروس دیگر وجود دارد که می تواند باعث بیماری و ابتلا آنها به سرماخوردگی شود.
بنابراین تنها راه محافظت و مراقبت از کودکان در برابر ویروس های مزاحم سرماخوردگی، داشتن اطلاع و آگاهی از نحوه ابتلا، راههای سرایت، روش های مراقبت و پرستاری از کودک سرماخورده و... و بالاخره راههای پیشگیری از ابتلاست.
اگر مایلید اطلاعات خود را در این باره افزایش دهید، گفتگوی ما را با پروفسور مؤ;من زاده متخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بخوانید.
▪ آقای دکتر لطفاً; درباره سرماخوردگی کودکان و اینکه چرا بعضی از اطفال بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند توضیح دهید:
ـ کودکان به دلیل عدم تکامل سیستم ایمنی تا سن زیر 5 سال و بخصوص زیر 2 سال بسیار آسیب پذیر هستند و در برابر انواع بیماریها مقاومت لازم را ندارند. در زمینه سرماخوردگی نیز با توجه به دفاع کم بدن چنانچه با ویروس این بیماری مواجه شوند، مبتلا خواهند شد.
▪ چرا بعضی بچه ها در فصل پاییز و زمستان چندین بار به سرماخوردگی مبتلا می شوند، به طوری که والدین شکایت دارند که بچه ما از اول پاییز تا آخر زمستان سرماخورده است؟
ـ ما در فصل پاییز و زمستان با ویروس سرماخوردگی مواجه هستیم. وقتی 200 نوع ویروس سرماخوردگی وجود داشته باشد که هر کدام می تواند بچه را مبتلا کند و فقط 100 نوع رینوویروس وجود دارد که بینی و گلو را مبتلا می کند، خیلی طبیعی است که وقتی بچه مریض به مهد کودک یا مدرسه می رود، ویروس ها را منتقل می کند و یا از دیگران به او منتقل می شود، لذا اگر به یک نوع رینوویروس مبتلا شود، می تواند به 99 رینوویروس دیگر هم مبتلا گردد. در بچه هایی که به قول والدینشان از اول زمستان تا آخر زمستان سرماخورده اند چنین اتفاقی می افتد که بچه مریض تا خوب می شود دوباره سرما می خورد.
▪ در خصوص بچه هایی که کمتر سرما می خورند، چه عاملی تأ;ثیرگذار است؟ و چرا کودک به این ویروس ها حساس تر است؟
ـ بچه ها وقتی بزرگ می شوند، مقاوم تر شده و کمتر به سرماخوردگی مبتلا می شوند. اما به طور کلی عوامل زمینه ای باعث ابتلا به این ویروس می باشند که شامل:
1) آلاینده ها مثل دود سیگار، محیط زیست آلوده و ناسالم و...
2) وزن کم کودک
3) کمبود ویتامین ها در بدن
4) کثرت جمعیت به طوری که در آمریکا ثابت شده مکانهایی که بچه ها نگهداری می شوند هر چه تخت های کودکان به هم نزدیکتر است، بیشتر دچار سرماخوردگی و عفونت تنفسی می شوند. به همین دلیل بچه مریض نباید به مهد کودک یا مدرسه برود، منتهی چون پدر و مادر هر دو کار می کنند و کسی را ندارند که از بچه نگهداری کند، بچه مریض را به مهد یا مدرسه می فرستند که با این کار هم خود کودک بیماریش طولانی تر می شود و هم باعث انتقال بیماری به همکلاسیهایش می گردد.
5) اختلال ناگهانی درجه حرارت. یعنی بچه از راه می رسد سرگرم و عرق کرده و آب سرد می نوشد، جلوی پنکه و کولر می نشیند و یا لباسهایش را بیرون می آورد که باعث می شود مخاط بینی تحریک شده و ویروس های نهفته در زیر مخاط بینی فعال شوند و حالت سرماخوردگی ایجاد کنند و یا بالعکس، منزلهایی که خیلی گرم است و شوفاژ و بخاری و وسایل گرمازا بشدت کار می کند، وقتی بچه از منزل بیرون می رود و هوا به هوا می شود، در همین فاصله سرما می خورد.
6) نخوردن شیر مادر نیز عامل دیگری است که باعث می شود بچه ایمنی کافی نداشته باشد زیرا شیر مادر ماده ایمنی زا را به بدن بچه می رساند، بنابراین بچه هایی که با شیر مادر تغذیه نشده اند، بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند. مواد ایمنی زای شیر مادر مثل یک آستری تمام مخاط روده و دستگاه تنفسی را می پوشاند و محافظت می کند، لذا بچه هایی که شیر مادر نخورده اند، این ایمنی را پیدا نمی کنند.
7) مصرف آنتی بیوتیک ها نیز باعث می شود سرماخوردگی بهبود پیدا نکند و ویروس ها مقاوم تر شده و بیشتر رشد کنند. بنابراین هر بچه ای که تب خفیفی کرد، نباید آنتی بیوتیک مصرف کند، بلکه طبق نظر پزشک معالج و در صورت ضرورت می تواند آنتی بیوتیک بخورد.
8) واکسن ها نیز در ایجاد مقاومت و افزایش ایمنی کودکان نقش بسزایی دارند. بچه هایی که طبق برنامه ایمنسازی ملی واکسینه شده اند در برابر ویروس سرماخوردگی ایمن تر می باشند.
▪ آیا واکسن آنفلوانزا را می توان به بچه ها هم تزریق کرد؟
ـ بله. البته توصیه شده بچه های زیر 5 سال واکسن آنفلوانزا بزنند بخصوص بچه های زیر 2 سال به همان دلیل که اشاره شد(عدم تکامل سیستم ایمنی) بهتر است این واکسن را بزنند اما باید توجه داشته باشند با تزریق این واکسن، کودک در برابر بیماری آنفلوانزا مصون می شود نه سرماخوردگی. بنابراین برای حفظ سلامت کودک در برابر آنفلوانزا که برای کودکان خیلی خطرناک است، بهتر است واکسن آنفلوانزا را به بچه بزنند.
▪ آیا مصرف قرص ها و شربت های ویتامین برای پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان مؤ;ثر است؟
ـ اگر ویتامین برای بچه لازم باشد و پزشک تجویز کند، اشکالی ندارد اما بعضی خانواده ها 5-4 نوع ویتامین را بدون نظر پزشک به بچه می دهند که خیلی خطرناک است و گاهی سلامت بچه را به خطر می اندازد.
▪ کودکان مبتلا به سرماخوردگی به چه مراقبت هایی نیاز دارند؟ تا چند روز نباید به مدرسه بروند؟
ـ حداقل یک هفته باید در منزل بمانند، چون دوره سرماخوردگی ساده 5 تا 7 روز است و دو سه روز هم باید دوره نقاهت را بگذرانند. یعنی بچه هایی که در طول بیماری نمی توانند غذا بخورند حالا باید غذا بخورند و استراحت کنند تا خستگی بیماری از تنشان بیرون شود، بعد به مدرسه بروند. اگر نه وقتی به مهد یا مدرسه می روند دوباره سرما می خورند و بعد عفونت های گوشی، سینه پهلو، آنژین، گلو درد و ... عارض می شود.به همین دلیل باید سیستم های اداری طوری عمل کنند که وقتی بچه کارمند مریض می شود، به او مرخصی بدهند تا از بچه مریضش مراقبت و پرستاری کند. پدرها هم باید مشارکت داشته باشند و دو سه روز هم پدر از کودک مراقبت کند و بعد از یک هفته که بچه خوب شد، او را به مدرسه یا مهد بفرستند.
▪ آیا مراجعه به پزشک برای کودک سرماخورده ضروری است؟
ـ اگر سرماخوردگی معمولی باشد و بچه دچار عوارض نشده باشد، با دادن استامینوفن ساده، استراحت کافی و تغذیه مناسب بیماری بهبود پیدا می کند، اما اگر بچه دچار خس خس سینه شده و آبریزش بینی، سرفه های مکرر، تب شدید و مشکلات تنفسی دارد فوراً; باید به پزشک مراجعه کرده در معاینه پزشک اگر تعداد تنفس طبیعی باشد و مشکلی دیده نشود یا علامت هایی که نشان دهنده عفونت است وجود نداشته باشد، می توانند کودک را به منزل برگردانند در غیر این صورت حتماً; بچه باید بستری شود.
نخست توصیه می شود لباس زیاد به بچه نپوشانند. همچنین بینی کودک را تخلیه و باز نگه دارند. برای این موضوع می توانند چند قطره سرم فیزیولوژی در آن بچکانند.
نکته دیگر آنکه به طور مکرر و به دفعات بیشتر به کودک غذا بدهند. شیر با عسل را نیز با هم مخلوط کرده، به کودک بخورانند. ناگفته نماند، بهتر است این نوشیدنی را به کودکان بالای سه سال بدهند. اما اساسی ترین مسأ;له، اصلاح باورهای نادرست است چون اغلب اطرافیان معتقدند: بچه سرماخورده نباید شیر بخورد یا طفلی که تب دارد، شیر نوشیدن برایش مضر است که اصلاً; این گونه نیست و باید به کودکان لبنیات بخصوص شیر داده شود. زیرا برای بیماران سرماخورده مصرف مایعات گرم بسیار مفید است

پروفسور مؤ من زاده استاد علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی پروین محمدی
روزنامه قدس