سکسکه چیست؟

سکسکه فشرده شدن ناگهانی و غیرارادی دیافراگم است. دیافراگم عضله اصلی تنفس است که در زیر ریه ها قرار گرفته است. این عمل فشرده شدن، هوا را به سرعت به درون ریه ها می کشد و دریچه واقع شده در بالای حنجره (glottis) با صدا بسته می شود. این بسته شدن سبب ایجاد صدای سکسکه می شود.  
سکسکه به طور ناگهانی آغاز شده و معمولا تنها چند دقیقه طول می کشد. شما ممکن است هر جایی به سکسکه مبتلا شوید و بین 4 تا 60 بار در دقیقه سکسکه کنید. سکسکه معمولا خود به خود برطرف می شود. سکسکه یک اثر واکنشی است، به این معنا که شما هیچ کنترلی بر روی آن ندارید. به نظر نمی رسد که سکسکه هیچ تاثیر سودمندی داشته باشد و بروز آن در بعد از ظهرها شایع تر است.
مردان و زنان به طور مساوی به سکسکه مبتلا می شوند. البته سکسکه طولانی که بیش از 48 ساعت طول می کشد در مردان شایع تر است. سکسکه مزمن می تواند بسیار خسته کننده و ناراحت کننده باشد. این نوع سکسکه خوردن و آشامیدن را مشکل می کند. هرچند این سکسکه ها نادر هستند و گاهی اوقات با یک مشکل زمینه ایجاد می شوند.
● علل
سکسکه با فشرده شدن غیرارادی دیافراگم ایجاد می شود. علت محرک این حالت ممکن است شناخته نشود اما گاهی اوقات می توان علت را کشف کرد، به عنوان مثال:
▪ کشیده شدن بدن پس از غذا خوردن و نوشیدن سریع مایعات، یا بلع هوا یا نوشیدنی های گازدار
▪ سو هاضمه معمولا به واسطه خوردن غذاهای داغ و پر ادویه
▪ هیجانات احساسی، ناراحتی یا تعجب ناگهانی مانند خندیدن
▪ تغییر ناگهانی دمای هوا به عنوان مثال گرفتن دوش آب سرد
▪ خوردن غذاها یا آشامیدنی های خیلی داغ یا سرد
▪ نوشیدن الکل یا سیگار کشیدن مفرط
سکسکه در بیشتر افراد مدت زمان کوتاهی طول می کشد. سرفه های مزمن که بیش از 48 ساعت طول می کشند ممکن است بدون هیچ علت مشخصی بروز کنند اما معمولا همراه با سوزش سردل یا رفلاکس اسید رخ می دهند.
در مواقع بسیار نادری علت زمینه سکسکه می تواند ناشی از یک بیماری جدی باشد، مانند:
- تحریک دیافراگم در اثر عفونت، گسترش سرطان به اعضا دیگر یا فتق هیاتوس (هنگامی که بخشی از شکم به طرف دیافراگم رانده می شود).
- تحریک عصب فرنیک (عصب کنترل کننده دیافراگم) در اثر سرطان یا جراحی سینه
- عفونت یا تومور مغزی
- نارسایی شدید کبدی
- فعالیت بیش از حد غده تیرویید
- پنومونی (التهاب ریه ها)
- عفونت های عمومی شدید مانند مالاریا
- بیماری های سیستم اعصاب مرکزی مانند مولتیپل اسکلروزیس
- سکسکه ناشی از مصرف بی هوش کننده ها به عنوان مثال در طی جراحی شکمی یا پس از آن
- مشکلات مربوط به متابولیسم بدن مانند هایپرگلایسمی (بالا بودن قند خون)
- عوارض جانبی برخی داروها به عنوان مثال بنزودیازپین ها که آرام بخش و خواب آور هستند.
● تشخیص
در صورت ابتلا به سکسکه مزمن (بیش از 48 ساعت) با پزشک مشورت کنید و به او بگویید که چه مدت است و هر چند وقت یک بار است که سکسکه می کنید. پزشک شما را معاینه خواهد کرد و به منظور مشخص کردن علت سکسکه مزمن ممکن است نمونه های خونی و ادراری بگیرد و درخواست انجام CT اسکن و MRI کند.
بسته به علایم شما، پزشک ممکن است الکتروکاردیوگرام یا انجام آزمون های عملکرد کبدی را لازم بداند.
ممکن است از شما خواسته شود که فلوروسکوپی انجام دهید. این روش یک نوع اشعه X زنده است که تصویر متحرک از دیافراگم فراهم می کند در حالی که اشعه X معمول تصویر بی حرکت نشان می دهد.
● درمان
به طور معمول سکسکه به هیچ درمان پزشکی نیاز ندارد و خود به خود برطرف می شود. البته ممکن است درمان های خانگی زیر کمک کننده باشند:
▪ نوشیدن جرعه جرعه آب سرد یا جویدن یخ
▪ غرغره کردن دهان با آب یا محلول شستشوی دهان
▪ نفس کشیدن داخل یک کیسه کاغذی (هرگز کیسه را روی سر خود قرار ندهید)
▪ حبس کردن نفس برای یک مدت کوتاه نفس
▪ گاز زدن لیمو یا خوردن یک تکه زنجبیل تازه
▪ بالا کشیدن زانوها به درون سینه
▪ از کسی بخواهید که شما را غافل گیر کند تا از نظر ذهنی حواستان پرت شود
برخی افراد از درمان های مکمل مانند هیپنوتیزم و طب سوزنی برای کمک به درمان سکسکه استفاده می کنند، اما در حال حاضر هیچ شواهد قطعی در حمایت از کاربرد آن ها وجود ندارد.درمان پزشکی تنها برای سکسکه مزمن لازم است.
در برخی موارد، علت زمینه تشخیص داده و درمان می شود تا از بازگشت سکسکه پیشگیری شود. در یک بررسی بر روی 72 بیمار مبتلا به سکسکه مزمن مشخص شد که 55 نفر از آنان مشکل روده فوقانی از قبیل رفلاکس اسید داشتند که پس از درمان آن سکسکه برطرف شد.
اگر هیچ علت زمینه ای شناسایی نشود، پزشک می تواند برایتان دارو تجویز کند. آرام بخش ها مانند کلرپرومازین و متوکلوپرامید با شل کردن عضله دیافراگم و اعصاب اطراف آن عمل می کنند. داروهای به اصطلاح ضد تشنج ها مانند فنی تویین و والی پروییک اسید نیز می توانند به توقف فعالیت غیر ارادی دیافراگم کمک کنند.

دانیال تارمست
علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند