ترش کردن معده

همه ما در زندگی روزمره مان حالت ترش کردن یا سوزش سردل را تجربه کرده ایم و بسیاری نیز به راحتی از کنار آن گذشته ایم و با یک لیوان آب، شیر یا شربت آلومینیوم ام.جی .اس آن را درمان کرده ایم اما شاید ندانید که این علامت در صورت تداوم، نشانه بیماری خطرناکی به نام ریفلاکس است که می تواند حتی موجب سرطان مری شود. برای آشنایی بیشتر با این مشکل شایع دکتر ایرج خسرونیا نظرات خود را خواهند گفت .  
ا● فرادی که دچار سوزش سردل هستند اغلب از ترش کردن شکایت می کنند. به نظر شما این مشکل نوعی بیماری است یا اینکه طبیعی به شمار می رود؟
به احتمال زیاد شما نیز تا به حال احساس ناخوشایند ترش کردن را تجربه کرده اید. این فرآیند که به علت برگشت محتویات معده به ویژه اسید به داخل مری ایجاد می شود، در حدود پنج تا هفت درصد مردم جامعه را مبتلا می کند.
آیا به جز ترش کردن و احساس جوشش در پشت جناغ سینه، این بیماری علامت دیگری نیز دارد؟
بله، احساس جوشش در پشت جناغ سینه شایع ترین علامت این بیماری است، اما آروغ زدن مکرر، خشکی و تلخی مزمن دهان، افزایش ترشحات بزاق دهان و جمع شدن آب در دهان، درد پشت جناغ سینه، گرفتگی صدای صبحگاهی و خس خس سینه، پوسیدگی سریع دندان ها و همچنین برگشت محتویات معده به دهان و اختلال و درد در بلع غذا(در موارد پیشرفته و شدید بیماری) از دیگر علایم این بیماری به شمار می رود.
● گاهی این علایم به معنی تشخیص حتمی تلقی می شود؟
همان طور که اشاره کردم، علایم این بیماری بسیار متنوع است و بسیاری از آنها حداقل یک بار در طول زندگی تجربه می شوند، ولی باید توجه داشت که بروز گاه به گاه این علایم نمی تواند بیماری تلقی شود، بلکه ترش کردن بیش از دو تا سه بار در هفته و وجود حالت مزمن علایم یاد شده می تواند حاکی از بیماری مزمن ریفلاکس یا برگشت اسید معده به مری باشد.
● ساز و کار این بیماری چگونه است؟
ساز و کار این بیماری از بین رفتن عملکرد صحیح دریچه ای است که بین معده و مری قرار دارد و در حالت طبیعی مانع برگشت محتویات معده به مری می شود. همچنین صنعتی شدن زندگی انسان ها و به دنبال آن کم تحرکی، چاقی، مصرف فست فودها(غذاهای آماده و فوری) و غذاهای کنسروی شیوع بیماری ریفلاکس را افزایش داده است.
● اهمیت تشخیص و پیشگیری از بیماری ریفلاکس چیست؟
بسیاری از مردم بر این باورند که ترش کردن چند بار در هفته آن قدر اهمیت ندارد که نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد، ولی باید توجه داشت که بیماری ریفلاکس در صورت درمان نشدن می تواند عوارض مهمی در پی داشته باشد.
● مهم ترین این عوارض شامل چه مواردی می شود؟
نخست ایجاد جراحت در مری است، به طوری که محتویات معده به علت خاصیت اسیدی می تواند موجب آسیب به سلول ها شود. جدار معده دارای ساز و کارهای دفاعی متعددی برای جلوگیری از صدمه اسیدی است، ولی جدار مری چنین خاصیتی ندارد و تماس مداوم اسید با آن می تواند به جراحت هایی در مخاط مری منجر شود که به آن ورم انتهای مری یا ازوفاژیک می گویند. جراحت های حاصل از برگشت اسید به مری در صورت درمان نشدن پیشرفت می کند و ممکن است به زخم در مری منجر شود.
عارضه دیگر، تنگی مری و گیر کردن غذا در مری است. بروز زخم و جراحت در مری ممکن است موجب تنگی انتهای مری شود و عبور غذا را با مشکل مواجه کند. این عارضه اغلب در ریفلاکس های شدید و طولانی مدت ایجاد می شود.
تغییر ماهیت بافت انتهای مری نیز از عوارض دیگر است. در اثر تحریک مداوم اسید در مری، سلول های مخاط مری ممکن است تغییر ماهیت دهند و به اصطلاح مری بارت ایجاد شود که برای بروز سرطان مری بسیار مستعد است و مهم ترین عارضه نیز ایجاد سرطان مری است که در نهایت بعد از سال ها ریفلاکس و ایجاد بارت در مری احتمال بروز سرطان مری در فرد افزایش می یابد.
● با توجه به اینکه این بیماری حتی می تواند به سرطان مری منجر شود، چه توصیه هایی برای تشخیص و درمان به موقع آن دارید؟
هر فردی که بیش از دو تا سه بار در هفته علایم یاد شده را که مهم ترین آن ترش کردن و جوشش پشت جناغ است تجربه کند، باید به پزشک مراجعه کند. در صورت سن بالای 40 سال، طول کشیدن علایم بیشتر از پنج سال، احساس گیر کردن غذا یا کاهش وزن باید برای بررسی عوارض احتمالی، اقدامات تشخیصی از جمله اندوسکوپی انجام شود، ولی در صورتی که سن فرد کمتر از 40 سال و مدت شروع علایم کمتر از پنج سال باشد، توصیه می شود در دوره ای چهار تا شش هفته ای با تجویز پزشک از داروهای آنتی اسید استفاده شود.
● به جز درمان دارویی، چه توصیه هایی از نظر رژیم و عادات غذایی خاص برای این افراد دارید؟
افرادی که دچار چنین مشکلی هستند، بهتر است از دراز کشیدن بلافاصله پس از مصرف غذا پرهیز کنند. از مصرف غذاهای حجیم و پرچرب و پرخوری خودداری کنند. همچنین از مصرف مایعات زیاد همراه غذا اجتناب کنند و بیش از حد قهوه، شکلات و نوشابه های گازدار نخورند. هنگام خواب نیز توصیه می شود سر و شانه ها 15 درجه بالاتر از کمر قرار گیرد. به همین دلیل برای مثال، با گذاشتن پتو زیر تشک یا شیب دار کردن تخت می توان این کار را انجام داد. همچنین باید از پوشیدن لباس های تنگ و کمربند سفت هنگام غذا خوردن و تا دو ساعت بعد از صرف غذا پرهیز شود.

دکتر ایرج خسرونیا متخصص داخلی
پاراسات