آبله مرغان مسری است، مراقب باشید

یکی از بیماری های شایعی که تقریبا بیشتر مردم در طول زندگی خود و به ویژه در دوران کودکی آن را تجربه می کنند، آبله مرغان است.  
نام این بیماری برای همه ما آشناست و تداعی کننده تاول های پوستی و خارش دار است. دانه های قرمزی که با خارش شدید همراه هستند و آرام و قرار را از انسان می گیرند. ملاقات این بیماران به ویژه برای کودکان و کسانی که تابه حال سابقه ابتلا به آن را نداشته اند تقریبا ممنوع است.
عامل آبله مرغان ویروس واریسلازوستر است. واریسلازوستر از خانواده هرپس ویروس است. این ویروس بعد از ایجاد آبله مرغان در همه افراد به صورت نهفته، در مسیر رشته های عصبی که از نخاع خارج می شوند، جایگزین می شود و فعالیت مجدد آن منجر به بیماری زونا و یا هرپس زوستر می شود.
● علایم
ضایعات پوستی (بثوارت وزیکولی) اولین مشخصه بیماری آبله مرغان است. این جوش های پوستی درمدت سه، چهار روز اول بدتر شده و بر تعدادشان افزوده می شود اما بعد از این مدت کم کم رو به بهبود می روند و التیام پیدا می کنند. این جوش ها در ابتدا شبیه گزش یک حشره است که بعد از گذشت مدتی، یک تاول صاف کوچک در وسط آن ایجاد می شود.
بیشتر این تاول ها می ترکند و لکه های قهوه ای جای آنها را می گیرد. بثورات معمولا از روی تنه شروع می شود و به سمت اندام ها و صورت پخش می شوند. در نهایت بثورات در همه جای بدن از سر و غشاهای مخاطی دهان و پلک ها گرفته تا دست و پا ظاهر می شوند.
این جوش ها با خارش زیادی همراه هستند.
گاهی آبله مرغان با علایم سرماخوردگی خفیف ظاهر می شود و همراه تب است. تب در این بیماری ممکن است گاهی پایین باشد و گاهی تا حد 5/40 درجه هم برسد. درد شکمی، احساس ناخوشی عمومی، بی اشتهایی، بی حالی و سردرد از دیگر علایم آبله مرغان هستند.
این بیماری بیشتر در اواخر زمستان و اوایل بهار در نواحی معتدل بروز می کند. گروه سنی 5 تا 9 سال مستعدترین افراد در ابتلا به آن هستند و سپس افراد زیر 15 سال بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند. این در حالی است که ابتلا به آبله مرغان در افراد بالای 15 سال فقط در حدود 10 درصد است. در نواحی معتدل معمولا 90 تا 95 درصد افراد در دوران کودکی به این بیماری مبتلا می شوند.
آبله مرغان یک بیماری بسیار مسری است که از طریق ترشحات تنفسی و یا تماس با مایع موجود در ضایعات پوستی از فرد مبتلا به دیگران منتقل می شود. میزان ابتلای آبله مرغان در افراد حساس حداقل 90 درصد است. افراد مبتلا به آبله مرغان از یکی دو روز قبل از ظهور ضایعات پوستی تا حدود 7 روز بعد از بروز بثورات می توانند باعث انتقال بیماری به فرد دیگری شوند.
دوره نهفتگی این بیماری که از زمان ورود عامل بیماری زا تا زمان بروز علایم آن طول می کشد، حدود 14 تا 21 روز است و علایم خفیف و سبکی دارد.
اگرچه آبله مرغان عمدتا بیماری خطرناک و خیلی جدی نیست اما گاهی می تواند باعث ایجاد عوارضی مانند عفونت پوست، عفونت ریه و بیماری زونا شود. شایع ترین عارضه عفونی آبله مرغان اضافه شدن عفونت ثانویه باکتریال روی ضایعات پوستی است. علت این عفونت خراشیدگی آنها به دنبال خاراندن است. همچنین برخی اوقات جای تاول ها در صورت عفونی شدن باقی می ماند.
وخیم ترین عارضه آبله مرغان هم عفونت ریه است که اغلب بزرگسالان مبتلا را درگیر می کند. عفونت ریه حدود 5-2 روز بعد از شروع بیماری با علایم تنگی نفس، سرفه، تند شدن تنفس و تب ظاهر می شود و حتی ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود.
بیماری زونا هم یکی دیگر از عوارض احتمالی آبله مرغان است. گاهی بعد از طی شدن سیر بیماری آبله مرغان، ویروس به حالت نهفته در بدن باقی می ماند( احتمالا در ریشه اعصاب نزدیک نخاع). این ویروس خفته ممکن است سال ها بعد دوباره بیدار شود و بیماری زونا را ایجاد کند
این بیماری ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر در رشته عصبی نخاعی است که با درد شدید و ضایعات پوستی مشخص می شود. عفونت مغز یا پرده های مغزی به وسیله ویروس واریسلا زوستر، التهاب قلب، قرنیه، مفاصل و کبد و پانکراس از دیگر عوارض احتمالی آبله مرغان هستند.
● هشدار به مادران باردار
بهبود آبله مرغان در کودکان معمولا در مدت حدود یک هفته تا 10 روز خود به خود انجام می شود. در حالیکه این مدت در بزرگسالان بیشتر است و احتمال بروز عوارض هم در آنها بیشتر می شود. نکته دیگری که در مورد این بیماری باید جدی گرفته شود، ابتلای مادران باردار به این بیماری است. در موارد نادر آبله مرغان مادر منجر به سندرم مادرزادی آبله مرغان می شود که علایم، کوچکی سر(میکروسفالی)، ناهنجاری در یک اندام، نقایص چشمی و ضایعات پوستی به هنگام تولد را به دنبال خواهد داشت. زمانی که مادر در فاصله زمانی 5 روز قبل از زایمان تا 2 روز بعد از آن مبتلا به آبله مرغان شود، نوزاد مبتلا به آبله مرغان پیش رونده می شود و میزان مرگ و میر بالاست.
اگرچه برای رفع این بیماری باید صبر کرد تا مدت آن طی شود اما لازم است با مشاهده علایم آن حتما به پزشک مراجعه شود. در این مدت انجام برخی از اقدامات هم می تواند تحمل این دوران را راحت تر کند. به طور مثال استفاده از پارچه، حوله یا کمپرس آب سرد می تواند در تسکین خارش مفید باشد. در این مدت باید بیمار را تا حد امکان آرام و خنک نگهدارید.
می توانید او را با آب ولرم حمام کنید و حتی او را در آب ولرم وانی که کمی هم بلغور جو در آن ریخته اید قرار دهید. اضافه کردن بلغور جو به آب به تسکین خارش پوست بیمار کمک می کند. بعد از استحمام هرگز حوله را روی پوست نمالید و فقط خودتان را به حوله بپیچید تا خشک شوید.
در این شرایط مالیدن لوسیون کالامین هم می تواند مفید باشد اما مراقب باشید آن را روی صورت نمالید. گرما و تعریق باعث بروز خارش می شود. حتما به خصوص اگر بیمارتان کودک است ناخن هایش را کوتاه کنید تا نتواند پوست خود را بخاراند، چون خاراندن تاول ها باعث عفونت ثانویه می شود. از داروها و کرم های ضدخارش و مسکن استفاده کنید.
البته در مورد استفاده از داروها و بی حس کننده های موضعی حتما باید با پزشک مشورت کنید چون حتی استفاده از برخی داروهای ساده در این دوران هم می تواند خطرساز باشد.
در این بیماری ضرورتی برای پرهیز غذایی و استراحت در رختخواب وجود ندارد و بیمار می تواند در محیطی خنک فعالیت های آرامی داشته باشد. نکته مهم در این بیماری خودداری از تماس با دیگران است، در این دوران کودک نباید به مدرسه برود چون به سرعت بیماری را منتقل می کند.

شهرزاد عبدیه
روزنامه تهران امروز