یبوست و بی اختیاری ادرار

▪ آیا می دانید:  
- چرا دچار یبوست می شویم؟
- خوردن غذاهای حاوی فیبر چه اهمیتی دارد؟
- ورزش منظم چه تاثیری روی کار روده ها دارد؟
- برای بی اختیاری ادرار چه باید کرد؟
- علایم بزرگ شدن غده پروستات چیست؟
▪ آیا می توانید:
- از بروز یبوست پیشگیری کنید؟
- تمرینات عضلات کف لگن را برای کم کردن بی اختیاری ادرار انجام دهید؟
● یبوست
یبوست مشکل شایعی است که در همه سنین دیده می شود. هر چند این مشکل در سالمندی بیشتر است ولی باید بدانید که افزایش سن دلیل یبوست نیست؛; بلکه عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند. مثلا گاهی بیماری خاصی موجب یبوست می شود و لازم است که برای بررسی علت و درمان بیماری، به پزشک مراجعه کنید. گاهی نیز مصرف داروها موجب یبوست می شود که در این مورد نیز، باید از پزشک خود سوال کنید. اما در اغلب موارد، شیوه زندگی ما باعث یبوست می شود. پس می توان با توجه به موارد زیر این شیوه را اصلاح و بروز یبوست را کاهش داد
1) عادات غذایی:
کم خوردن مواد غذایی حاوی فیبر موجب یبوست می شود. میوه ها و سبزی ها ، غلات سبوس دار و حبوبات دارای فیبر هستند وقتی که مشکلات دندانی داریم، جویدن غذا سخت است بنابراین میوه و سبزی کمتری خورده و دچار یبوست می شویم. در چنین مواردی از سبزی های خرد شده یا میوه های پخته و یا رنده شده می توانیم استفاده کنیم.
بنابراین مواد غذایی حاوی فیبر را بیشتر بخورید. این ارزانترین و راحت ترین راه درمان یبوست است. گلابی رسیده ، آلود، توت ، انگور، گوجه فرنگی ، کاهو و سایر انواع میوه ها و سبزی ها دارای فیبر هستند. همچنین نان جو یا نان کامل گندم که دارای سبوس باشند حاوی فیبر هستند و یبوست را کم می کنند.
افراد سالمند کمتر احساس تشنگی می کنند. اگر فقط زمانی که تشنه هستید آب و سایر مایعات را بنوشید، مطمین باشید که مایعات کافی به بدن شما نمی رسد. مصرف کم مایعات نیز موجب یبوست می شود. سعی کنید در طول روز حداقل 6 تا 8 لیوان مایعات که بهتر است آب ساده باشد بنوشید. اگر صبح ها بعد از بیدار شدن از خواب یک لیوان آب بنوشید چند دقیقه بعد روده ها به کار می افتند. چند ساعت قبل از خواب، یک لیوان شیر گرم کم چربی بنوشید. این کار ضمن تامین مایعات بدن به کار کردن روده هم کمک می کند. همچنین موجب می شود شب راحت تر بخوابید.
2) فعالیت بدنی:
افرادی که در طول روز تحرک کمی دارند و زیاد می نشینند، معمولا دچار یبوست می شوند. بنابراین به طور منظم ورزش کنید. نیم ساعت پیاده روی روزانه و یا انجام سایر تمرینات ورزشی به برطرف شدن یبوست کمک می کند.
3) زمان اجابت مزاج:
کسانی که به دلایل مختلف اجابت مزاج را به تاخیر می اندازند پس از مدتی دچار یبوست شدید خواهند شد. مثلا زمانی که برای کاری عجله دارند و یا بیرون از منزل هستند و تمایل به استفاده از توالت عمومی ندارند اجابت مزاج دچار تاخیر می شود.
زمانی که نیاز به اجابت مزاج پیدا می کنید، بلافاصله به توالت بروید. همچنین وقتی اجابت مزاج هر روز در یک ساعت معین انجام شود روده ها عادت می کنند که درهمان زمان معین کار کنند. این زمان بهتر است پس از خوردن غذا و ترجیحاً; پس از خوردن صبحانه باشد. زمانی را انتخاب کنید که کاری نداشته باشید و بتوانید بدون عجله در توالت بمانید. اگر از توالت فرنگی استفاده می کنید، یک زیر پایی به بلندی حدود 15 سانتی متر را در زیر هر یک از پاها ، بگذارید. این کار باعث می شود که حالت چمباتمه ایجاد شود و به دفع مدفوع کمک می کند.
4) مصرف داروهای مسهل:
اگر داروهای مسهل به طور مداوم مصرف شوند پس از مدتی روده کار طبیعی خود را انجام نداده و یبوست به وجود می آید. بنابراین از مصرف خود سرانه داروهای مسهل خودداری و تنها با تجویز پزشک آنها را مصرف کنید.
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
▪ اگر به تازگی دچار یبوست شده اید.
▪ اگر اخیراً; عادت اجابت مزاج شما تغییر کرده است. مثلاً; تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر یا بیشتر شده است و یا مدفوع سفت تر یا شل تر شده است.
▪ اگر هنگام اجابت مزاج درد دارید.
▪ اگر در مدفوع شما خون دیده می شود.
▪ اگر مدفوع شما سیاه رنگ شده است.
● دفع ادرار
مواد زاید و سموم بدن از طریق کلیه ها وارار می شود . ادرار در مثانه جمع می شود و با پر شدن مثانه احساس دفع ادرار ایجاد می گردد. با افزایش سن، دفع ادرار دچار تغییراتی می شود.
برای مثال:
▪ تحمل نگهداشتن ادرار کمتر می شود.
▪ کار کردن کلیه ها در طول شب هم ادامه می یابد.
▪ عضلات شکم و لگن ضعیف می شوند.
▪ مثانه کاملاً; خالی نمی شود.
این تغییرات موجب می شود که :
- نگهداشتن ادرار مشکل تر شود.
- در طول شب چندین بار برای ادرار کردن بیدار شویم.
- دفعات ادرار کردن بیشتر شود.
- احتمال عفونت ادراری و تشکیل سنگ افزایش یابد.
این تغییرات طبیعی احتمال بروز برخی بیماری ها را بیشتر می کند یکی از این بیماری ها بی اختیاری ادرار است.
● بی اختیاری ادرار
▪ آیا به هنگام عطسه، سرفه ، خنده، یا حرکت کردن متوجه می شوید که چند قطره ادرار بی اختیار می ریزد؟
▪ آیا زمانی که احساس دفع ادرار دارید، تا رسیدن به دستشویی، نمی توانید خود را نگه دارید؟
▪ آیا ادرادتان قطره قطره می ریزد؟
همه موارد فوق می توانند علایمی از بی اختیاری ادرار باشند. بی اختیاری ادرار می تواند به دلیل عفونت های ادراری ، عفونت های زنانگی، بزرگی غده پروستات ، تجمع مدفوع ، استفاده از برخی داروها و یا حتی شل و ضعیف شدن عضلات کف لگن و شکم ایجاد شود.
▪ شما با این مشکلات چه می کنید؟
▪ آیا سعی می کنید کمتر از خانه خارج شوید؟
▪ آیا در مهمانی ها شرکت نمی کنید؟
▪ آیا خوردن آب و مایعات دیگر را کم می کنید؟
در صورت ابتلا به بی اختیاری ادرار ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا علت ایجاد کننده آن درمان شود و مجبور نشوید که به خاطر آن فعالیت های اجتماعی، رفت و آمدها و مصاحبت با دوستان را کم کنید. همچنین نوشیدن آب را کم نکنید. زیرا آب کافی برای دفع سموم بدن و جلوگیری از عفونت ادراری و پیشگیری از تشکیل سنگ های ادراری لازم است. دراین جا ما انواع بی اختیاری ادرار و توصیه هایی برای هر کدام از آنها را می گوییم.
● انواع بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار یکی از سه حالت زیر را دارد:
1) حالت اول بی اختیاری ادرار:
در این حالت هنگام عطسه، سرفه ، خنده و برخاستن از زمین ، بی اختیار چند قطره ادرار خارج می شود. این حالت در زن ها خیلی بیشتر است که ممکن است به علت عفونت ادراری ، تغییرات مجرای ادرار با افزایش سن و یا زایمان های متعدد باشد.
▪ توصیه هایی برای حالت اول بی اختیاری ادرار:
ـ این مشکل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً; به پزشک مراجعه کنید.
ـ هر 2 ساعت برای ادرار کردن به توالت بروید.
ـ در طول روز 6 تا 8 لیوان مایعات بنوشید.
ـ بعد از ساعت 8 شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
ـ لباس های آزاد و راحت بپوشید.
ـ عضلات کف لگن را تقویت کنید.
ـ مثانه را تقویت کنید.
2) حالت دوم بی اختیاری ادرار: در این حالت احساس ناگهانی و شدید برای ادرار کردن ایجاد می شود. اما قبل از رسیدن به دستشویی ادرار می ریزد.
▪ توصیه هایی برای حالت دوم بی اختیاری ادرار:
ـ این مشکل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً; به پزشک مراجعه کنید.
ـ هر 2 ساعت برای ادرار کردن به توالت بروید.
ـ در طول روز 6 تا 8 لیوان مایعات بنوشید.
ـ بعد از ساعت 8 شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
ـ لباس های آزاد و راحت بپوشید.
ـ برای داشتن آرامش تمرین کنید.
ـ از ورزش های سخت اجتناب کنید.
ـ قهوه ، نوشابه های گازدار، غذاهای پرادویه میل نکنید.
ـ مثانه را تقویت کنید.
ـ عضلات کف لگن را تقویت کنید.

مرکز بهداشت آذربایجان شرقی