کابوس طلایی

نخستین بار رابرت کخ استافیلوکک طلایی را از چرک بیماران به دست آورد و حالا نوع مقاوم این باکتری باعث نگرانی پزشکان شده است.  
استافیلوکک طلایی یکی از خطرناک ترین و مقاوم ترین انواع باکتری ها در علم پزشکی محسوب می شود. اخیراَ; نوع مقاوم و بسیار خطرناکی از این باکتری یافت شده که باعث بروز عفونت های مهلکی به خصوص در میان مردان همجنس باز شده است. شبیه همان اتفاقی که اولین بار برای ایدز افتاد.
نخستین بار رابرت کخ پزشک و میکروبیولوژیست معروف آلمانی در سال 1878 استافیلوکک طلایی را از چرک بیماران به دست آورد و پس از 2 سال لویی پاستور آن را در محیط مایع کشت داد. این باکتری به طور وسیع در طبیعت پراکنده است؛; در چرک بیماران، روی پوست و مخاط اشخاص سالم، آب، خاک و گرد و غبار.
استافیلوکک طلایی عامل بروز بیماری های متعددی در انسان است که اغلب آنها از پوست منشأ; می گیرند. این باکتری در افرادی که مقاومت بدنشان به عللی کاهش یافته باشد می تواند باعث بروز عفونت های حاد و چرکزا شود.
برخی از رایج ترین انواع عفونت های پوستی نظیر کورک، کفیگرک، زرد زخم به واسطه این باکتری ایجاد می شوند. از سوی دیگر این باکتری در افرادی با زخم های باز، یا بیمارانی که دچار سوختگی شده اند می تواند باعث ایجاد عفونت اضافی شوند. گل مژه و ورم ملتحمه نیز به واسطه استافیلوکک طلایی ایجاد می شوند.
در عین حال این باکتری باعث ایجاد عفونت در انساج عمقی بدن یا ایجاد آبسه های پوستی و عمقی و عفونت استخوان می شود.
در زمان کشف پنی سیلین این باکتری کاملاَ; به این آنتی بیوتیک حساس بود، اما استفاده بی رویه از پنی سیلین باعث ایجاد گونه های مقاوم در بسیاری از باکتری ها به خصوص در استافیلوکک طلایی شده، به نحوی که در حال حاضر بیش از 90 درصد نمونه های بدست آمده از بیماران و ناقلین به پنی سیلین مقاوم است.
این باکتری ها ماده ای ترشح می کنند که اثر پنی سیلین را کاملاَ; خنثی می کند. به همین دلیل دانشمندان درصدد تولید آنتی بیوتیک هایی برآمدند که استافیلوکک طلایی به آن حساس باشد. در نتیجه تلاش های دانشمندان آنتی بیوتیک هایی تولید شد که تنها مورد مصرفشان درمان عفونت های ناشی از استافیلوکک طلایی بود که ماده بی اثر کننده پنی سیلین را ترشح می کند. معروف ترین این داروها متی سیلین نام داشت.
اما به مرور گونه جدیدی از استافیلوکک طلایی پدیدار شد که به آنتی بیوتیک متی سیلین و سایر هم گروه هایش مقاوم بود. بیماری های مرتبط با این گونه عمدتاَ; در بیمارستان ها و در افرادی با زخم های باز، ایمنی سرکوب شده یا ضعیف، کسانی که کاتتر داخل رگی دارند یا داخل دستگاه تنفسی و ادراری شان لوله کار گذاشته شده دیده می شود.
به همین دلیل به این گونه، استافیلوکک طلایی مقاوم به متی سیلین می گویند Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) و عفونت های ایجاد شده به واسطه آن عفونت بیمارستانی نامیده می شود.
MRSA نخستین بار در سال 1961 در بریتانیا کشف شد. این عفونت ها بسیار خطرناک اند و درصورت درمان نشدن به موقع به خون وارد شده و می تواند بیمار را از پای درآورد. در این بین رعایت دقیق اصول کنترل عفونت از سوی کارکنان بیمارستان نقش مؤ;ثری در کاهش انتقال این باکتری ایفا می کند.
● MRSA خطرناک تر از ایدز
در یک دهه گذشته عفونت های MRSA بشکل فزاینده ای در ایالات متحده گسترش یافته است. گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های آمریکا در سال 2007 تخمین می زند که تعداد موارد درمان شده عفونت MRSAدر سراسر آمریکا 2 برابر شده و این رقم از 127 هزار مورد در سال 1999 به 278 هزار مورد در سال 2005 افزایش یافته است، در حالی که مرگ ومیر به واسطه عفونت ناشی ازMRSA از11 هزار مورد به 17 هزار مورد افزایش یافته است.
گزارش دیگر مرکز پیشگیری و کنترل بیماری ها نشان می دهد MRSA مسیول 94360 مورد عفونت جدی و 18650 مورد مرگ مرتبط با اقامت در بیمارستان در سال 2005 در آمریکا بوده است. این 2 گزارش نشان می دهد عفونت های ناشی از MRSA در آمریکا سالانه بیشتر از ایدز قربانی می گیرد. بنابر نظر متخصصان، بیماری های عفونی و نتایج تحقیقات مختلف بیماران بستری در بیمارستان در معرض خطر بستری از جهت ابتلا به عفونت های ناشی از MRSA هستند.
در سراسر دنیا به طور تخمینی 2 میلیارد نفر حامل یکی از انواع استافیلوکک طلایی هستند. از این بین بیش از پنجاه و سه میلیون نفر حامل باکتری MRSA هستند. در آمریکا 95 میلیون نفر حامل استافیلوکک طلایی در بینی خود هستند و از این رقم 2 میلیون و 500 هزار نفر حامل MRSA هستند.
برخی از انواع MRSA که در خارج بیمارستان باعث بیماری می شوند بسیار ساده تراز عفونت های بیمارستانی تحت درمان قرار می گیرند. کارکنان مراکز درمانی به خصوص بیمارستان های بزرگ باید مراقبت های لازم جهت عدم ابتلا به این بیماری را در دستور کار خود قرار دهند. برای درمان عفونت های ناشی از MRSA می توان از ترکیب چند آنتی بیوتیک قوی و گران قیمت استفاده کرد.
● نوع جدیدی از MRSA
گزارش چند روز اخیر محققان نشان می دهد گونه جدیدی از باکتری MRSA کشف شده که به شدت به داروهای ضد MRSA مقاوم است و عمدتاَ; در مردان همجنس باز در شهرهای سان فرانسیسکو و بوستون دیده شده است.
به نظر می رسد این نوع خاص از باکتری براحتی از طریق فعالیت جنسی انتقال می یابد، اما نکته ترسناک اینکه این باکتری از تماس تصادفی پوست با پوست یا پوست با سطوح آلوده بسیار ساده تر انتقال پیدا می کند. محققان هشدار داده اند که اگر آزمایشگاه های میکروب شناسی در تشخیص این باکتری دچار اشتباه شوند یا پزشک آنتی بیوتیک های مورد نیاز را تجویز نکند، عفونت ممکن است خیلی زود در بین سایر اقشار جامعه گسترش یافته و به یک تهدید جدی و فراگیر تبدیل شود.
محققان در گزارش خود می نویسند: به نظر می رسد این گونه جدید MRSA گسترش سریعی در بین مردان همجنس باز سان فرانسیسکو و بوستون دارد و پتانسیل گسترش عمومی در بین تمام همجنس بازان آمریکا را دارد. طبق گزارش دانشگاه کالیفرنیا در سان فرانسیسکو از هر 588 نفر مرد همجنس باز در این شهر یک نفر با این گونه جدید و به شدت مقاوم از باکتری MRSA آلوده شده اند.
در نتیجه براساس بررسی های آماری از هر 3800 نفر شهروند سان فرانسیسکویی یک نفر آلوده به این باکتری است. در عین حال تحقیقات دانشمندان نشان می دهد مردان همجنس باز سان فرانسیسکو 13برابر بیشتر از افراد عادی در معرض آلودگی با این باکتری قرار دارند.
محققان شستن دست ها و تمیز کردن زیر ناخن ها را برای پیشگیری از انتقال پوست به پوست مؤ;ثر می دانند. همان طور که اشاره شد استافیلوکک طلایی مقاوم به متی سیلین اصولاَ; به عنوان یک عفونت بیمارستانی مطرح می شود ولی در سال های اخیر افراد سالم نیز در خارج از بیمارستان به این عفونت مبتلا شده اند.
عفونت های ناشی از MRSAاغلب بیماری هایی ناشایع و خطرناک هستند. عفونت هایی نظیر آبسه های پوستی و زخم های شدید جلدی. این باکتری می تواند به پوست نفوذ کرده بیماری بسیار خطرناک و مرگبار فاشییت نکروزان را ایجاد کند. همچنین می تواند ایجاد ذات الریه کرده و با صدمه به قلب و ریه باعث عفونت خون شود. ماهیت همه این بیماری ها ایجاد نکروز یا مرگ بافتی است.
وقتی بافتی نکروز می شود تمام سلول های آن از بین می روند، ساختارآن بافت به شدت دچار تخریب شده دچار حالتی شبیه خوردگی می شود. به همین دلیل در میان عامه مردم از این بیماری ها باعنوان گوشت خوار(flesh- eating) یاد می شود.
این بیماری در بین مردان همجنس باز از طریق تماس پوستی انتقال یافته و ایجاد آبسه های پوستی و عفونت وسیع در ناحیه تماس می شود.
پروفسور مارک آن رایت استاد کالج سلطنتی لندن و یکی از افراد صاحب نظر در زمینه عفونت های مرتبط با این باکتری می گوید: منبع اصلی این عفونت ها مردان همجنس باز، معتادان و ورزشکاران رشته های تماسی(مثل کشتی گیرها) هستند. در عین حال یکی از اصلی ترین عوامل گسترش بیماری روابط جنسی متعدد و مشکوک است.
پروفسور هنری ف. چیمبرز سرپرست تیم تحقیقاتی مطالعه فوق گفته چون این گونه جدید علاوه بر متی سیلین در برابر بسیاری آنتی بیوتیک دیگر هم مقاوم است درمان عفونت های ناشی از آن بسیار دشوار خواهد بودچراکه آنتی بیوتیک هایی که سابقاَ; برای درمان عفونت های ناشی از این باکتری مورد استفاده قرار می گرفتند اکنون کارایی خود را از دست داده اند.

دکتر علیرضا آشوری
روزنامه همشهری