همه آنچه می خواهید در مورد سرماخوردگی بدانید

این روزها فصل شروع سرماست و تغییر نسبتاً; سریع وضعیت آب وهوایی یک اتفاق نسبتاً; ناخوشایند را برای اکثر مردم رقم می زند و آن هم بیماری های دستگاه تنفسی هستند که به رغم آنکه اکثر آنها بیماری های بسیار خوش خیم و غیرحادی محسوب می شوند اما بالاخره هر فرد را برای چند روز دارای علامت ها وحالت های ناخوشایند می کند و در بسیاری از مواقع به خانه نشینی و بستری شدن در منزل می انجامند. سوالات زیادی در ذهن اکثریت مردم در مورد این بیماری های شایع دستگاه تنفسی فوقانی وجود دارد که شاید پاسخ خیلی از آنها را بتوانید در پرسش و پاسخ های زیر پیدا کنید.  
1) چه تفاوتی میان سرماخوردگی و آنفلوآنزا وجود دارد؟
هر دو بیماری سرماخوردگی و آنفلوآنزا بیماری های دستگاه تنفسی فوقانی هستند اما ویروس های عامل هر کدام با دیگری متفاوت است. از آنجایی که هردو بیماری علایم تقریباً; یکسانی دارند در خیلی مواقع تمایز آنها صرفاً; از روی علایم ممکن نیست اما به طور معمول علایم بیماری مبتلا به سرماخوردگی خفیف تر از علایم بیمار مبتلا به آنفلوآنزاست.
شایع ترین علامت های فرد سرماخورده عبارتنداز آب ریزش از بینی، سرفه، گلودرد و تب خفیف، شایع ترین علامت های فرد دچار آنفلوآنزا هم عبارتند از تب شدید، لرز، درد بدن، احساس خستگی و کوفتگی بدن.
2) چرا هنوز واکسن موثری علیه سرماخوردگی ساخته نشده است؟
سرماخوردگی به وسیله حدود 250 گونه از ویروس ها پدید می آید. بسیار مشکل است واکسنی تهیه کرد که بدن را در مقابل مثلاً; 250 گونه ویروس ایمن کند. در ضمن شاید نیازی به تهیه واکسن سرماخوردگی نباشد چرا که سرماخوردگی یک بیماری خفیف است که گلو، بینی و سینوس ها را برای چند روز درگیر می کند و بعد حتی بدون درمان و بدون هیچ عارضه ای خوب می شود.
3) آیا ممکن است علایم سرماخوردگی فرد صرفاً; ناشی از آلرژی باشد؟
اگر کسی آبریزش بینی داشته باشد اما تب یا درد یا خستگی بدن نداشته باشد ممکن است صرفاً; دچار یک واکنش آلرژیک باشد. در ضمن اگر علایم بیشتر از دوهفته طول کشید و چشم های فرد هم قرمز بود، علایم به معنی این است که فرد آلرژی دارد. البته این را در ذهن داشته باشید که افراد دچار واکنش های آلرژیک به دلیل مشکلات سیستم تنفسی شان بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سرماخوردگی هستند.
4) بهترین درمان برای سرماخوردگی چیست؟
درمان قطعی برای سرماخوردگی وجود ندارد. مهم ترین اقدام درمانی، خوردن مایعات زیاد است تا بدن دچار دهیدراسیون (کمبود مایعات) نشود. این مساله می تواند مانع از اضافه شدن عفونت های ثانویه در بدن فرد سرماخورده شود. بهتر است فرد سرماخورده مایعاتی مثل قهوه یا چای نخورد چرا که این مایعات سیستم گردش مایعات در بدن را تا حدی مختل می کند. در مورد غذا هم اگر فرد احساس گرسنگی ندارد بهتر است غذای ساده مصرف کند. سوپ مرغ غذایی است که می تواند برخی علایم را کاهش دهد. سیر هم می تواند تا حدی به فرد کمک کند.
پزشکان معتقدند درمان تب خفیف فقط در کودکان و افراد مسن لازم است و بهتر است افراد جوان سالم هیچ دارویی برای تب خفیف مصرف نکنند. تب خفیف نشانگر مبارزه بدن با ویروس ها و باکتری ها و فعال شدن سیستم ایمنی بدن است.
▪ ملاحظات دارویی سرماخوردگی ها به شرح زیر است:
ـ آسپرین: کودکان و نوجوانان به دلیل احتمال ابتلا به سندرم ری بهتر است آسپرین مصرف نکنند.
ـ آنتی هیستامین ها: بهتر است این داروها برای دو یا حداکثر سه روز باشد.
ـ اسپری های سالین دماغی: محدودیتی برای مصرف آنها وجود ندارد.
ـ قرقره کردن با آب نمک: آب نمک باید رقیق باشد و این تصور که آب نمک غلیظ باعث بهبود سریع تر می شود کاملاً; بی اساس است.
5) مصرف ویتامین C یا روی در بهبود سرماخوردگی موثر است؟
در برخی مطالعات قبلی نشان داده شده بود که مصرف اسپری های داخل بینی حاوی روی، می تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهد اما مطالعات دقیق تر جدید نشان داده که این ادعا صحت ندارد و مصرف این اسپری ها مانع بروز سرماخوردگی نمی شود.
در مورد ویتامین C این تصور باستانی وجود دارد که مصرف ویتامین C می تواند باعث کاهش احتمال ابتلا به سرماخوردگی شود اما یک تحقیق جدید در ایالات متحده آمریکا- که جمع بندی تحقیقات انجام گرفته در 65 سال اخیر بود- نشان داده مصرف ویتامین C روزانه هم تاثیر بسیار کمی در کاهش ابتلا به سرماخوردگی دارد اما در عوض کسانی که در روزهای اول ابتلا به سرماخوردگی ویتامین C مصرف کرده اند دوره های کوتاه تر با علامت های کمتر از سرماخوردگی را تجربه کرده اند.
بهترین راه دفاع در مقابل ابتلا به سرماخودرگی تقویت سیستم ایمنی بدن است.
خوردن غذاهای پر از ویتامین (مواد غذایی سبز تیره) مثل اسفناج که پر از ویتامین A وC است یک راهکار مناسب است ضمن اینکه ماست های کم چرب هم می توانند سیستم ایمنی بدن را فعال سازند. ورزش مناسب و منظم هم راه دیگری برای تقویت سیستم ایمنی بدن است. ثابت شده که ورزشکاران اندکی کمتر از افراد عادی به سرماخوردگی دچار می شوند اما سرماخوردگی آنها خیلی خفیف تر است.
6) لزوم مراجعه به پزشک یا استفاده از آنتی بیوتیک
معمولاً; یک سرماخوردگی ساده نیازی به مراجعه به پزشک یا درمان آنتی بیوتیک ندارد چرا که سرماخوردگی به وسیله ویروس ها به وجود می آید و آنتی بیوتیک ها علیه باکتری ها موثر است نه علیه ویروس ها.
اما یک سرماخوردگی ساده هم ممکن است باعث عفونت سینوس ها شود. اگر در راه تخلیه معمول سینوس ها انسداد به وجود بیاید احتمال التهاب در سینوس و سپس عفونت آن وجود دارد. در عین حال سرماخوردگی ممکن است باعث عفونت گوش هم شود. ممکن است عفونت سینوس یا گوش خود به خود خوب شود اما گاهی هم نیاز به درمان آنتی بیوتیک وجود دارد.
علایم عفونت گوش شامل درد گوش، تب و احساس پری درون گوش است.
علایم عفونت سینوس شامل آبریزش بینی، درد صورت و احساس فشار در پیشانی.
7) استراحت در زمان سرماخوردگی
بهتر است فردی که دچار سرماخوردگی می شود در روزهای اول سرماخوردگی در خانه استراحت کند. در صورت استراحت فرد بیمار زودتر خوب خواهد شد و در ضمن موجب انتقال بیماری به دیگران نخواهد شد.
8) ممانعت از ابتلا به بیماری
شستن دست ها، هم سرماخوردگی و هم آنفلوآنزا شیوه انتقال یکسانی دارند- انتقال قطرات کوچک حاوی ویروس از طریق عطسه یا سرفه- به فرد دیگر، در صورتی که افراد رعایت نکات بهداشتی را بکنند و دست های خود را بشویند و دست خود را به سمت چشم یا بینی خود نبرند می تواند مانع از بروز بیماری در خود شود توصیه های زیر برای کاهش میزان ابتلا به سرماخوردگی مهم است:
▪ شستن منظم دست ها
عطسه یا سرفه کردن در یک دستمال یا حداکثر در داخل دست های خود شخص و سپس شستن دست ها.
▪ عطسه نکردن به سمت افراد دیگر
▪ عدم لمس چشم ها، بینی یا دهان با دست نشسته
▪ شست وشوی منظم حوله ها و سایر وسایل مورد استفاده جمعی
9) آیا سرمای محیط در ابتلا به سرماخوردگی موثر است؟
شاید قدیمی ترین ایده عمومی در مورد سرماخوردگی این است که افراد در صورتی که در جای سرد قرار بگیرند، به خصوص اگر لباس آنها کافی نباشد سرما می خورند اما مساله این است که سرماخوردن فقط با وجود ویروس سرماخوردگی در بدن ممکن است. ممکن است هوای سرد علایم بیماری را تشدید کند یا باعث تضعیف سیستم ایمنی و طولانی تر شدن دوره بیماری شود اما سرما به تنهایی نمی تواند عامل این بیماری باشد.
10) چرا کودکان خیلی اوقات حالت سرماخوردگی دارند؟
بیشترین انتقال ویروس سرماخوردگی در بین کودکان دبستانی رخ می دهد، کودکان در این سن هم کمتر بهداشت را رعایت می کنند هم سیستم ایمنی آنها ضعیف تر است و هم سرماخوردگی آنها طولانی تر می شود و در نتیجه احتمال انتقال بیماری از آنها به دیگران افزایش نمی یابد. در این مساله انتقال حداکثری نشستن دست ها هم بسیار مهم است.

دکتر امیر صدری
روزنامه سرمایه