اول سرما؛; اول سینوزیت

همزمان با شروع فصل سرما، به خصوص صبح زود و شب که سوز سرما بیشتر است- مردمی را می بینیم که شال گردن ها را تا جلوی بینی کشیده و پیشانی بند به سر بسته رد می شوند، اما حتی این محافظت ها هم نمی تواند مانع شیوع بیماری سینوزیت در این فصل شود.  
اگر شما هم سردردها و ترشحات حلقی چسبنده را تجربه کرده باشید، اقرار می کنید که برای خلاصی از شر این بیماری انواع و اقسام درمان ها و توصیه ها را امتحان کرده اید.
بد نیست حرف ها و توصیه های دو متخصص این رشته یعنی - دکتر مسعود مردانی-فوق تخصص بیماری های عفونی و عضو هیأ;ت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- و دکتر حمید عمادی- متخصص عفونی و عضو هیأ;ت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- را نیز در این باره بخوانید.
آنها که در دبیرستان مثلثات خوانده اند، با شنیدن نام این بیماری، سینوس و کوسینوس مثلثاتی را به یاد می آورند، اما سینوس های صورت، حفره هایی داخل استخوان های اطراف بینی هستند که هوای استنشاق شده را گرم و مرطوب و تا حدی تصفیه می کنند و هیچ ربطی به مثلثات ندارند.
این حفره های استخوانی معمولا باید پر از هوا باشند و اگر به جای هوا مایع یا چرک در آنها جمع شود، بیمار احساس سنگینی سر و سردرد می کند.
● ترشحات از کجا می آیند؟
بیماری سینوزیت بر اثر ورود ویروس و باکتری یا بروز آلرژی ایجاد می شود.
دکتر مسعود مردانی درباره علت ایجاد بیماری سینوزیت می گوید: این بیماری به علت التهاب سینوس های اطراف صورت بر اثر عفونت های میکروبی، باکتریایی و ویروسی به وجود آمده یا به دنبال عفونت فوقانی دستگاه تنفس ایجاد می شود.
ترشحات مخاط سینوس ها، باکتری ها را به دام می اندازد و مژک هایی که در جدار سطح داخلی بینی وجود دارد و سطح سینوس ها را پوشانده، با حرکات منظم خود ترشحات مخاط سینوس را به داخل بینی و حلق تخلیه می کند.
در صورت ایجاد عفونت ویروسی ناشی از سرماخوردگی، سینوس ملتهب شده و این التهاب از حرکت ترشحات به داخل بینی و حلق ممانعت می کند.
در نتیجه ترشحات در سینوس باقی مانده و منجر به تکثیر میکروب می شود؛; به همین علت خیلی وقت ها سینوزیت باکتریایی به دنبال سینوزیت ویروسی یا آلرژیک سراغ آدم می آید . اولین علایم این بیماری- که بیشتر کودکان و نوجوانان را گرفتار می کند - همان نشانه های سرماخوردگی مانند آب ریزش بینی و سرفه است که بیش از حد معمول طول می کشد.
پس ترشحات زرد متمایل به سبز از بینی، احساس پری و درد در ناحیه گونه ها و پیشانی هم به آن اضافه می شود.
گاهی درد شدید در پشت دندان های فک فوقانی و در بعضی موارد، تب هم وجود دارد.
● سلام دکتر
با توجه به اینکه علایم سینوزیت شبیه علایم سرماخوردگی است، ابتدا ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود، اما اگر علایم طول کشید (مثلا اگر ترشحات زرد متمایل به سبز بیشتر از 8 روز مشاهده شد) بیمار با شک سینوزیت باید به پزشک مراجعه کند.
در این موارد، پزشک با عمل عکس برداری از سینوس ها یا سی تی اسکن صورت، بیماری را تشخیص داده و درصورت حاد بودن بیماری، آنتی بیوتیک تجویز می کند.
پس از مصرف دارو التهاب بهبود پیدا کرده و عفونت میکروبی از بین می رود.
● سینوزیت هم انواع و اقسام دارد
سینوزیت در دو نوع حاد و مزمن دیده می شود. هر کسی ممکن است دچار سینوزیت حاد شود.
گرفتگی بینی، تب، سردرد، تشدید درد سینوس هنگام لمس و فشردن و احساس سنگینی سر هنگام خم شدن از علایمی است که بیمار را ناراحت می کند.
در این نوع سینوزیت، سینوس ها دچار عفونت می شوند. دکتر حمید عمادی - متخصص عفونی و استاد دانشگاه تهران - درباره انواع سینوزیت می گوید: در مواردی که سینوزیت کهنه می شود، سینوزیت مزمن ایجاد می شود.
این نوع بیماران درد یا مشکل خاصی ندارند، اما همیشه از پشت حلق شان ترشحات چرکی پایین می رود و اغلب از اینکه صبح ها خلط دارند شکایت می کنند.
این افراد بیشتر از سایرین دچار سینوزیت حاد می شوند و در واقع می توان گفت افراد مبتلا به سینوزیت مزمن، مستعد ابتلا به سینوزیت حاد مکرر هستند .
بد نیست بدانید تشخیص سینوزیت مزمن مشکل تر از نوع حاد آن است چون ممکن است بیمار نشانه های حاد را نداشته باشد و به علت گرفتگی بینی، سردرد یا درد ریشه دندان به پزشک مراجعه کند.
در این حالت، التهاب باعث می شود مخاط ضخیم شود و میکروب ها در خلل و فرج ایجاد شده قرار بگیرند.
متاسفانه مصرف چرک خشک کن و آنتی بیوتیک نمی تواند سلامت را به این بیماران برگرداند.
قبلا از عمل جراحی برای این بیماران استفاده می شد اما در حال حاضر با روش های آندوسکوپی مخاط را می تراشند و خلل و فرج ایجاد شده را از بین می برند که البته کار سخت و مشکلی است و گاهی هم جواب نمی دهد.
● پس از سینوزیت
دکتر مردانی در پاسخ به این سؤ;ال که بیماران بعد از ابتلا به سینوزیت چه اقداماتی انجام دهند تا روند بهبودی شان تسریع شود، گفت: بیماران برای تسکین درد می توانند از قرص یا شربت استامینوفن استفاده کنند.
بهتر است از غذاهای محرک - که باعث گرفتگی بینی می شود - استفاده نکنند.
مصرف زیاد آب و مایعات هم مفید است. بخور آب گرم هم باعث بهبود گرفتگی بینی شده و در تسریع درمان مؤ;ثر است .
▪ البته یادتان باشد که :
نباید خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف کنید، وگرنه دچار مقاومت نسبت به دارو شده و در درمان های بعدی با مشکل مواجه می شوید.
اگر درمان سینوزیت به درستی صورت نگیرد، ممکن است عوارضی هم با خود به دنبال بیاورد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره عوارض بیماری سینوزیت گفت: سینوزیت ممکن است باعث ایجاد آبسه در مغز، تجمع چرک در ناحیه ماستویید، عفونت قسمت های فوقانی دستگاه تنفس، سینه پهلو و در موارد نادری مننژیت شود .
بد نیست بدانید آلودگی هوا بهبود این بیماری را به تأ;خیر می اندازد و در مواقع حاد بهتر است بیماران در روزهایی که آلودگی هوا زیاد است، در مناطق آلوده شهر تردد نکنند تا روند بهبودی شان تسریع شود.
● توصیه ها را جدی بگیرید
توصیه اغلب پزشکان به بیمارانی که سینوزیت مزمن دارند، این است که از محلول آب و نمک استفاده کنند.( البته بهتر است به جای محلول آب و نمک، از محلول سرم فیزیولوژی استفاده کنید که در داروخانه ها می فروشند و از نظر غلظت نمک، استاندارد و مطمین هستند.)
اما متاسفانه این توصیه معمولا جدی گرفته نمی شود. دکتر عمادی هم معتقد است: یک راه مؤ;ثر برای درمان و پیشگیری از بروز سینوزیت حاد در افرادی که سینوزیت مزمن دارند، شست وشوی حلق و بینی با آب و نمک است.
برای شست وشو بهتر است از ترکیب 5/4گرم نمک در نیم لیتر آب، با غلظتی کم و مشابه سرم های فیزیولوژیک استفاده شود. هنگام شست وشو باید مخلوط آب و نمک مانند هوا از راه بینی عمیق تنفس شده و از راه دهان خارج شود، طوری که شوری در حلق و دهان احساس شود .
به گفته این متخصص عفونی، اگر بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن، روزی 2 تا 3 دفعه بینی و حلق شان را با محلول آب و نمک شست وشو دهند، به میزان زیادی از ایجاد سینوزیت حاد پیشگیری کرده اند. لازم است بدانید بهتر است محلول آب و نمک استریل باشد.
دکتر عمادی می گوید: بیماران بهتر است برای تهیه محلول شست وشوی آب و نمک از بسته های 5/4گرمی نمک استریل - که در داروخانه ها به قیمت ارزان موجود است - و بطری های نیم لیتری آب معدنی استفاده کنند .
آن شال و کلاه بستن ها که در خیابان های شهر می بینیم هم بی حکمت نیست. پزشکان هم این روش را برای پیشگیری توصیه می کنند.
با توجه به اینکه بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن حساس ترند و بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سینوزیت حاد قرار دارند، بهتر است بیشتر مراقب باشند و وقتی بیرون می روند یا روی موتور می نشینند، با استفاده از شال و کلاه، سر و صورت خود را بپوشانند و سینوس های شان را گرم نگه دارند.

دانیال تارمست
علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند