گل مژه، زنگ خطر ایمنی بدن

گل مژه یا هوردیولوم (hordeolum) به التهابات غدد لبه پلک چشم اطلاق می شود که غالباً; به صورت توده ای متورم، قرمزرنگ و دردناک در مجاورت لبه پلک ظاهر می شود.  
احتمال ابتلا به این عارضه شایع، در تمام سنین وجود دارد. اگرچه در اکثر افراد، این بیماری پس از چند روز بهبود پیدا می کند، اما مراجعه به پزشک و رعایت نکات بهداشتی و دارویی برای پیشگیری و درمان آن ضروری است.
● علایم ابتلا به بیماری
دکتر مدرس زاده، فوق تخصص و جراح چشم درباره تعریف این بیماری می گوید: گل مژه به طور کلی به یک آبسه کوچک با سر زردرنگ گفته می شود که بر اثر عفونت یا التهاب ریشه مژه ها یا غدد مترشحه چربی پلک ایجاد می شود.
دکتر محسن بهمنی کشکولی، فوق تخصص و جراح پلاستیک چشم هم درباره انواع گل مژه می گوید: در علم پزشکی گل مژه به دو نوع عفونی و غیرعفونی تقسیم می شود. نوع غیرعفونی آن، تنها توده چربی متورم و قرمز رنگی است که بدون ایجاد درد یا ناراحتی در ناحیه خارجی پوست ظاهر شده و پس از چند روز به خودی خود درمان می شود، اما در نوع عفونی پلک با ورم، درد و قرمزی همراه است.
احساس سنگینی و درد، سوزش، خارش و خروج ترشحات چرکی از توده متورم، از علایم ابتلا به این بیماری است. در مراحل پیشرفت بیماری ، ایجاد ناراحتی و درد هنگام پلک زدن، خارش شدید در ناحیه داخلی چشم، حساس شدن چشم به نور و پیدایش لکه های زرد رنگ هنگام دید، از دیگر علایم ابتلا به گل مژه است. تاری دید از عوامل معمولی گل مژه نیست، اما اگر گل مژه نسبتاً; بزرگ باشد با فشار روی قرنیه، می تواند باعث ایجاد تاری دید شود.
● عوامل ابتلا به بیماری
دکتر مدرس زاده تجمع تعداد زیادی غده چربی را که موجب تولید اشک در چشم می شوند، علت اصلی پیدایش گل مژه در پشت پلک می داند. وی معتقد است: عفونت یا التهاب غدد مترشحه چربی که اکثراً; در اثر تماس دست آلوده با چشم ایجاد می شود، علت اصلی ابتلا به گل مژه است.
دکتر بهمنی کشکولی نیز درباره علت ابتلا به این بیماری می گوید: عدم خروج طبیعی چربی و ایجاد واکنش در داخل پوست منجر به پیدایش نوع عفونی یا غیرعفونی آن می شود. نوجوانانی که در سن بلوغ بوده و مستعد ابتلا به شوره در ناحیه سر یا مژه یا ابرو هستند، بیشتر در معرض ابتلا به گل مژه قرار دارند.
همچنین تغییرات هورمونی در افراد مبتلا به دیابت و بلفاریت (نوعی بیماری التهاب در پلک) در ابتلا به این بیماری بی تأ;ثیر نیست.
بروز مداوم این بیماری نشانه ضعف در سیستم ایمنی بدن است و در صورت ابتلای مکرر به گل مژه بویژه از نوع عفونی آن، مراجعه به پزشک و درمان ریشه ای آن ضروری است.
تحقیقات نشان می دهد، افراد مبتلا به چربی خون بالا، در مقایسه با سایرین بیشتر در معرض ابتلا به گل مژه یا دیگر بیماری های التهابی واقع در پلک چشم قرار دارند. انتقال بیماری از طریق باکتری ای به نام استافیلوکوک از طریق تماس دست آلوده با چشم یا استفاده از لوازم آرایشی مشترک یا حساسیت زا نیز امکان پذیر است.
دکتر بهمنی کشکولی، احتمال ابتلا به گل مژه را در فصل تابستان و در افرادی که سابقه ابتلا به بیماری های حساسیتی دارند، بیشتر می داند.
● درمان
اکثر گل مژه ها ظرف چند روز به تدریج بهبود پیدا می کنند و حتی ممکن است بدون درمان بهبود یابند. اما توصیه اکثر متخصصان چشم پزشک جدی گرفتن بیماری و مراجعه سریع به پزشک متخصص است.
دکتر مدرس زاده در این باره می گوید: استفاده از کمپرس گرم در چند روز اول بیماری موجب تسکین درد می شود و بیماری با مراجعه پزشک و استفاده از آنتی بیوتیک های موضعی بهبود پیدا می کند. دکتر بهمنی کشکولی تجویز آنتی بیوتیک های وریدی، پمادهای موضعی و قطره های چشمی را از روش های درمان کلی و شایع اکثر گل مژه ها ذکر می کند و معتقد است: در اکثر موارد، روش های نامبرده مؤ;ثر است و بیمار ظرف مدت دو تا سه ماه بهبود پیدا می کند.
در صورت عدم بهبود، پزشک ناچار به انجام جراحی می شود. تخلیه گل مژه ها از طریق جراحی به دو روش تزریق مواد کورتونی و ایجاد برش کوچک در ناحیه پلک و تخلیه چرک انجام می شود. در روش اول (تزریقی) کورتون ممکن است باعث ایجاد لکه های بی رنگ در سطح پوست یا ایجاد عوارض پوستی دیگر شود، به همین علت استفاده از روش دوم، رایج تر است.
متخصصان فشار توده متورم و سعی در خارج کردن چرک را موجب گسترش عفونت به بافت های مجاور و حتی ورود عفونت به مغز می دانند و انجام این عمل توسط بیماران را خطرناک ذکر می کنند. دکتر بهمنی توصیه می کند، برای تسکین درد و کاهش التهاب می توان از قرار دادن یک حوله تمیز و آب ولرم به مدت 10 تا 15 دقیقه، چهار تا پنج بار در روز استفاده کرد.
استفاده از قطره های آنتی بیوتیکی یا آنتی بیوتیک های خوراکی در افراد بزرگسال بی تأ;ثیر است، اما در کودکان، تجویز آنتی بیوتیک های خوراکی در گل مژه های غیرعفونی برای پیشگیری از عفونی شدن آن، اهمیت دارد. استفاده نکردن از لوازم آرایشی در طول دوره درمان ضروری است.
● پیشگیری
در افرادی که بطور مرتب در ناحیه پشت پلک آن ها گل مژه ایجاد می شود، رعایت نکات بهداشتی و عوامل پیشگیری کننده ضروری است.
دکتر بهمنی، استفاده از عینک آفتابی یا عدم تماس دست با چشم در محیط های آلوده را به افراد مستعد پیشنهاد می کند و معتقد است: استفاده از لوازم آرایشی استاندارد و غیرمشترک مخصوص چشم مانند ریمل یا خط چشم که تماس مستقیم با ریشه مژه ها دارند، ضروری است. توصیه می شود از مواد آرایشی کهنه، آلوده یا غیراستاندارد خودداری کرده و همیشه آن ها را تمیز نگه دارید.
همچنین رعایت بهداشت چشم و پلک ها توصیه می شود. شست وشوی منظم پلک ها با آب ولرم و شامپوی بچه می تواند از ابتلای مکرر بیماری پیشگیری کند.
دکتر مدرس زاده درمان نکردن بموقع این بیماری ساده را منجر به گسترش عفونت به رگ های لنفی یا حدقه چشم می داند و معتقد است: مراجعه زودهنگام به پزشک، موجب بهبود سریع بیماری می شود، اما در صورت درمان نشدن بموقع، گل مژه تبدیل به کیست شده و ممکن است به جراحی و تخلیه نیاز پیدا کند. بطور کلی متخصصان به افراد مستعد آکنه و شوره سر، مصرف نکردن غذاهای پرچرب، سرخ کرده و شیرینی جات را توصیه می کنند.
● شال زیون و گل مژه
شال زیون از انواع توده های ایجاد شده در لبه پلک است که ظاهری شبیه به گل مژه دارد.
دکتر بهمنی کشکولی، شال زیون را از انواع گل مژه های غیرعفونی می داند و در این باره می گوید: شال زیون برجستگی کوچکی است که در لبه پلک و در زیر پوست بر اثر انسداد مجرای خروجی غدد ترشح کننده چربی پلک ایجاد می شود و از لحاظ زیبایی ظاهری مشکل آفرین است و در اکثر موارد با درد یا قرمزی همراه نیست.
اندازه برجستگی ها ثابت نیست و ممکن است کوچک یا بزرگ شود. بطور کلی درمان این بیماری از طریق جراحی امکان پذیر است، اما در اکثر موارد پس از گذشت چند ماه، اندازه آن کوچک شده و ناپدید می شود. معمولاً; عدم درمان شال زیون کوچک مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کند و تنها از لحاظ ظاهری و زیبایی، مشکل ساز است.
اما شال زیون های بزرگ ممکن است به قرنیه فشار آورده و موجب تاری دید شوند.
توصیه دکتر بهمنی به افرادی که در سنین 50 تا 60 سالگی قرار دارند آن است که در صورت ابتلای مکرر به گل مژه در فاصله زمانی کوتاه و بدون سابقه قبلی، سریعاً;به پزشک معالج مراجعه کنند. دکتر بهمنی معتقد است: گاهی اوقات وجود گل مژه های مکرر ممکن است علایمی از ابتلا به تومورهای بدخیم باشد، از این رو مراجعه زودهنگام به پزشک و در صورت لزوم نمونه برداری ضروری است. استفاده از جوشانده برگ گردو یا گل گندم به صورت کمپرس نیز در درمان گل مژه مؤ;ثر است.

مریم بهریان
روزنامه ایران