جوش ها، مهمانان ناخوانده
هربار که جلوی آینه می رفت، با دیدن صورت ملتهب و پر از جوشش ناراحت و افسرده می شد. در برخی از مناطق پوستش هم جوش های چرکی و عمیق جای خودشان را به جوشگاه ها و ناهمواره های نازیبایی داده بودند که به او یادآوری می کردند حتی بعد از خوب شدن جوش ها آثار آنها دست از سرش برنخواهند داشت؟
هربار که جلوی آینه می رفت، با دیدن صورت ملتهب و پر از جوشش ناراحت و افسرده می شد. در برخی از مناطق پوستش هم جوش های چرکی و عمیق جای خودشان را به جوشگاه ها و ناهمواره های نازیبایی داده بودند که به او یادآوری می کردند حتی بعد از خوب شدن جوش ها آثار آنها دست از سرش برنخواهند داشت؟
اما این جوش ها چرا به وجود می آیند و چگونه می توان با آنها مقابله کرد؟
آیا با شست وشوی مداوم و استفاده از صابون های خاص می تواند در رفع این معضل به ما کمک کند؟
برای شروع باید یادآوری کنیم که درمان جوش ها به مراتب راحت تر و کم هزینه تر از برطرف کردن جوشگاه هاست. این جوشگاه ها گاهی تا پایان عمر همراه فرد خواهند بود و تاثیر زیادی در زیبایی فرد برجا خواهند گذاشت.
● جوش چیست؟
جوش ها بیشتر در نواحی که غدد چربی زیادی دارند، مانند صورت، سینه، پشت و شانه ها دیده می شوند. در دوران بلوغ غدد چربی (غدد سبابه) با ترشح هورمون مردانه یا آندروژن شروع به بزرگ شدن می کنند و فعالیت خود را که تولید و ترشح چربی است آغاز می کنند. در این دوران ترشح چربی این غدد در هر دو جنس افزایش بیشتری پیدا می کند. ترشحات غدد چربی به وسیله مجاری چربی که با فولیکول مو در ارتباط است به سطح پوست ریخته می شود.
غدد چربی یا سبابه در درم (لایه میانی پوست) قرار دارند. این غدد همیشه با یک ساختمان ریشه مو همراه است که به مجموع آنها، واحد پیلوسبابه می گویند. افزایش ترشح چربی باعث صدمه به مجاری غدد می شود و در نتیجه سلول های جدار این مجاری آسیب دیده و کنده می شوند.
این سلول های صدمه دیده به یکدیگر می چسبند و پلاک یا لخته تولید می کنند که باعث مسدودشدن مجاری چربی می شود. از طرف دیگر گاهی پوسته ریزی پوست به علت برخی نقص ها در آنزیم های لازم برای پوسته ریزی طبیعی به طور کامل و درست انجام نمی شود و پوسته ها روی هم انباشته شده و باعث انسداد مجاری چربی می شوند.
این در حالی است که ترشح غدد چربی در زیر مجرای مسدود شده همچنان ادامه دارد که این امر موجب ورم واحد پیلوسبابه می شود. چربی ها در زیر مجاری چربی انباشته شده و نوعی باکتری پوست به نام پروپیونی باکتریوم آکنه در درون این مجاری رشد می کند که باعث تخمیر چربی ها می شود. مواد شیمایی تولید شده در اثر تخمیر و ترشح برخی فاکتورها از باکتری های موجود و انباشتگی چربی در مجاری صدمات بیشتری به دیواره مجاری می زند و گاه آن را به طور کامل تخریب می کند. با ورود چربی، سلول های مرده دیواره، باکتری ها و مواد تخمیری و آنزیمی به داخل پوست فرآیند التهاب فعال شده و باعث قرمزی و چرکی شدن جوش می شود. بالاخره، پیازهای مو مسدود شده، می ترکند و چربی، سلول های پوست و باکتری را روی پوست رها می کنند. بدین ترتیب، جوش و ضایعه روی پوست آسیب دیده به وجود می آید. ضایعه اولیه در آکنه، کومدو نام دارد.
آکنه می تواند سطحی باشد که در این حالت جوش بدون آبسه داریم و یا عمیق باشد که در این حالت، جوش های ملتهب در زیر پوست به وجود می آیند و کیست های پر از چرکی را تولید می کنند که پاره شده و آبسه های بزرگ تر را ایجاد می کنند. برحسب میزان انسداد پیازمو نوع آکنه ها متفاوت است؛; انسداد ناکامل پیاز مو، باعث ایجاد آکنه سرسیاه می شود که یک پلاک نخودمانند سیاه است. عفونت و التهاب هم باعث ایجاد جوش های سرسفید می شود.
● عوامل تشدید کننده جوش
اگرچه جوش ها بر اثر یکسری عوامل درونی بدن ایجاد می شوند اما گاه برخی از عوامل خارجی هم می توانند باعث تشدید آنها شوند.
از جمله سایر عواملی که باعث ایجاد و تشدید جوش ها می شوند، می توان به آلودگی هوا، نداشتن تحرک جسمانی، دوران قاعدگی، ترکیبات آرایشی پوستی، مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر، مصرف داروهای شیمیایی و هورمونی، ترکیبات شیمیایی موجود در غذاها، آلرژی و شوینده ها و آلاینده های صنعتی اشاره کرد. کرم های چرب از جمله کرم های آرایشی و ضدآفتاب های چرب با مسدودکردن منافذ پوست گاه منجر به تشدید این جوش ها می شوند. آرایش های چرب و سنگین و وجود مقدار زیادی لوازم آرایش روی صورت برای پوشاندن جوش ها و جای جوش ها هم باعث افزایش انسداد منافذ صورت می شود. از طرفی استرس و دست زدن و کندن جوش ها هم می تواند آنها را تشدید کند. تحریک و کندن جوش ها با ناخن باعث برداشته شدن لایه طبیعی محافظ روی جوش ها شده و بستر ورود میکروب ها به منطقه جوش را تسهیل می کند که در نهایت منجر به بروز ضایعات پابرجا روی پوست می شود.
● مراقبت از پوست
▪ هرگز به جوش هایتان دست نزنید.
- استفاده از الکل های ضعیف و یا سولفورها ممکن است در رفع جوش هایتان به شما کمک کند. استفاده از الکل های مخصوص پوست صورت که در داروخانه ها موجود هستند به پاک شدن پوست و از بین رفتن سلول های مرده و حتی چربی ها و باکتری ها کمک کرده و آنها را کم کم از پا در می آورند.
- با پوستتان خشن نباشید و به یاد داشته باشید که شستن بیشتر پوست سبب از بین رفتن لایه چربی سطح پوست می شود اما آن را ریشه کن نمی کند و ممکن است، حساسیت های مختلفی را برایتان به وجود بیاورد.
- هر روز دو بار صورتتان را با صابون های کاملاً; ملایم و آب ولرم بشویید و سپس پوستتان را به آرامی با حوله خشک کنید.
- از حوله های بسیار خشک و یا هر گونه دستمالی که صورتتان را خراش دهد، اجتناب کنید.
- با دستانتان مدام در حال لمس کردن برآمدگی های صورتتان نباشید.
- تا زمانی که از ارتباط تغذیه تان با جوش های به وجود آمده مطمین نشدید رژیم های سخت نگیرید، گاهی اوقات جوش ها هیچ ارتباطی با تغذیه شما ندارند.
- اگر جوش هایتان زیاد و آزاردهنده است، حتما با یک پزشک مشورت کنید.
● آکنه هورمونی
در صورتی که آکنه به صورت ناگهانی و شدید شروع شود، به درمان های معمول پاسخ ندهد، در سنین بالای 25 سال بروز کند، همراه با کاهش و نازک شدن موهای سر، همراه با موهای زاید، اختلال در دوره های عادت ماهیانه باشد، ممکن است به دلایل هورمونی ایجاد شده باشد. در این حالت انجام آزمایش های هورمونی موثر است. تومور یا بزرگی مادرزادی آدرنال، کم کاری غده تیرویید، افزایش ترشح پرولاکتین از مغز و سندرم تخمدان کیست ساز از اختلالات هورمونی موثر در ایجاد جوش ها هستند. برای درمان این جوش ها باید حتما با یک پزشک مشورت کنید.
● جوشگاه
یکـــی از عارضــه های جــوش صـورت، باقـی ماندن لکه در آن ناحیه به علت التهاب و فــعال بودن سیسـتم دفـاعـی بدن در آنجا است. در محل جوش هایی که بیشـتر دستـکاری شــوند احـتمال به وجود آمـدن لکه بیشتر است. ضمناً; در افراد با رنگ پوست تیره تر، لکه ناشی از جوش بیشتر است.درمان این عارضه در حقـیقـت درمــان جـوش است. یعـنــی با درمان جوش به علت کم شدن التهاب، احتمال به وجود آمدن لکه کم می شود. درمان قطـعی برای از بین بردن این نوع لکه وجود ندارد و در طـول زمان بسته به نوع پوست این لــکه ها از بین می روند. البته بعضــی از داروهای موضعی، این طول زمان را کاهش می دهند که از آن جمله می توان از ژل های حاوی AHA نام برد.
این ژل حاوی اسیدهای میوه است و باعث تسهیل در پوسته ریزی طبیعی پوست می شوند و به همین دلیل پوست، جوان و شاداب می ماند.اسکار یا جوشگاه هم به فرورفتگی های پوست در محل جوش ها گفته می شود. اگرچه بهتر است با درمان به موقع جوش ها از عواقب بعدی آن از جمله ایجاد جوشگاه ها جلوگیری کرد اما بعد از ایجاد اسکار یکی از بهترین درمان ها درم ابریشن است. درم ابریشن به معنی تراشیدن صورت است. این کار را با استفاده از وسایل مخصوصی انجام می دهند.
● عوارض اجتماعی و روانی
جوش ها برای سلامتی افراد خطری به دنبال نخواهند داشت اما تاثیرات روحی و اجتماعی زیادی روی افراد می گذارند. جوش ها بسته به میزان آنها و روحیات فرد تاثیرات متفاوتی در کیفیت زندگی برجا خواهند گذاشت. مطالعات حاکی از این است که جوش های صورت در جوانان می تواند باعث
اجتماع گریزی، کاهش اعتماد به نفس، کاهش عزت نفس، اضطراب، هیجان، احساس افسردگی و عصبانیت شود.
شهرزاد عبدیه
روزنامه تهران امروز