درمان درد سر و صورت

● درد صورت  
▪ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
ـ چشم ها هم درد می کنند.
ـ تب، دانه های قرمز در صورت، یا ورم صورت وجود دارد.
ـ درد، گزگز یا کرختی در دست یا پا احساس می شود.
▪ درد صورت نشانه چیست؟
درد صورت برای پزشکان به معنی وجود یک گرفتاری در جایی دیگر، مثل سر، آرواره، گردن یا حتی دندان است. یافتن محل گرفتاری گاهی بسیار ساده است. صورت، سر و گردن اعصابی مرتبط با هم دارند. اگر عصبی در گردن آسیب ببیند یا تحریک شود، ناراحتی آن از عصب بالا آمده و درد صورت هم ایجاد می کند.
بسیاری حالات، ایجاد درد صورت می کنند. مبتلایان به میگرن یا سردردهای مداوم دچار درد صورت می شوند. عفونت های سینوس، گوش و چشم هم باعث این درد می شوند. دندان درد و التهاب مفصلی گردن می توانند صورت را هم به درد آورند. اختلال دیر تشخیص و بحث انگیز ( TMDبیماری مفصل گیجگاهی آرواره) گاهی باعث درد صورت می شود، گرچه علایم واضح تری مثل صدای کلیک در آرواره و سردرد هم دارد.
درد شدید صورت علامت اصلی تیک دردناک است که اختلالی عصبی است. در مبتلایان به این گرفتاری هوای سرد، نوشیدن مایعات خنک، شستن صورت، اصلاح صورت، جویدن و حتی حرف زدن، صورت را به درد می آورد. تیک دردناک، یک درد متناوب شوک مانند است و علت درد گرفتن صورت در آن کاملا مشخص نیست.
درد صورت همچنین علامت نادر ولی ممکن در سکته مغزی است، گرچه باید به دنبال علایم دیگر مثل کرختی و اختلال دید هم بود.
▪ درمان درد صورت
چون درد صورت ناشی از گرفتاری دیگری است، درمان عامل اصلی- دندان درد، سردرد یا -TMD درد صورت را هم از بین می برد.
اگر دچار تیک دردناک هستید، به نکات زیر توجه کنید:
دارو بخورید؛; پزشکان دریافته اند که بهترین راه کنترل درد در تیک دردناک، درمان دارویی است و داروهای ضدتشنج یا مشابه آن مثل کاربامازپین تجویز می کنند که مستقیما بر اعصاب اثر می گذارند.
جراحی کنید؛; اگر دارودرمانی موثر واقع نشود، عمل جراحی کوچکی با استفاده از گذاشتن سوزن در عصب گردن، درد را آرام می کند. ممکن است عوارضی به صورت کمبود حس در ناحیه عصب مبتلا روی دهد.
● سردرد
چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
ـ قبلا هیچ گاه سردرد روی نداده است.
ـ سردرد بیش از سه روز طول کشیده یا مانع فعالیت های عادی شده است.
ـ سردرد مانند انفجاری ناگهانی در سر است.
ـ همراه با سردرد اختلال دید، اشکال در گفتار، اشکال در هماهنگی حرکات، ضعف دست ها یا پاها یا اشکال در فکر کردن درست وجود دارد.
ـ تب یا سفتی گردن هم وجود دارد.
ـ بعد از کار زیاد، سردرد روی می دهد.
ـ استفراغ روی داده ولی حالت تهوع وجود نداشته است.
ـ سردردها بیشتر و شدیدتر می شوند.
▪ سردرد نشانه چیست؟
گاهی به نظر می رسد هیچ چیز بدتر از سردرد نیست. انگار سر سوراخ می شود، منفجر می شود یا فشرده می شود. گاهی هم احساس می کنید که سر را پشت ورو می کنند و تمام انرژی بدنتان را بیرون می کشند.
سردرد به طور فزاینده ای همه گیر می شود. تقریبا 60 درصد مردان و 75 درصد زنان لااقل یکبار در ماه دچار سردرد می شوند.
از هر ده مورد سردرد نه تای آن سردرد انقباض ماهیچه ای است که سردرد تنشی خوانده می شود. این سردردها که اغلب با تنش روانی یا خستگی شروع می شوند، ناشی از انقباض ماهیچه های سر و گردن هستند. سردرد تنشی معمولا در بعدازظهر روی می دهد و مانند پیچاندن محکم نواری به دور سر احساس می شود.
سردرد میگرنی با گشاد شدن رگ های خونی پوست سر روی می دهد. این سردرد اغلب صبح ها با درد شدید در یک طرف سر یا پشت چشم ها شروع می شود. این سردرد ممکن است چند ساعت یا حتی تا سه روز طول بکشد. چشم برخی از مبتلایان به میگرن 15 تا 30 دقیقه قبل از شروع سردرد ستاره می زند، یعنی جرقه های نورانی یا خطوط زیگزاگی می بیند. میگرن باعث تهوع، استفراغ و حساسیت به نور هم می شود. 65 تا 75 درصد مبتلایان به میگرن، زن هستند.
سردرد در زنان ممکن است به چرخه قاعدگی آنها مربوط باشد. سردردهای میگرنی بعد از یایسگی بسیار کمتر دیده می شود.
اما مردان بیشتر گرفتار سردرد خوشه ای می شوند که سردردی شدید و عذاب آور در چشم یا دور آن است. این سردرد خوشه ای از شدیدترین انواع سردرد است که حمله آن ممکن است تا دو ساعت و روزی یک یا دوبار در ماه اول و بعد گاهی هر شش ماه یکبار تا سال ها روی دهد.
سردرد می تواند علامتی از سرماخوردگی، آنفلوانزا، بالا بودن فشار خون، خونریزی مغزی، سکته، تومور مغزی، التهاب مننژها، بیماری لایم، وجود کرم های نواری در بدن، آب سیاه چشم، آبسه دندان یا ترک کافیین باشد. گاهی نیز از عوارض جانبی برخی داروهاست.
▪ درمان سردرد
خوشبختانه کمتر از 5 درصد سردردها علامت یک بیماری جدی هستند. برای بیشتر ما سردرد یک حالت ناراحت کننده اما بخشی از زندگی عادی است و غالبا می توان آن را کنترل کرد.
بخوابید؛; بسیاری از سردردهای تنشی با کمی خواب عمیق تسکین می یابند اما گاهی خواب کمتر یا زیادتر از معمول باعث سردرد می شود. به همین دلیل داشتن برنامه منظم برای خواب اهمیت دارد.
دندان قروچه نکنید؛; برخی افراد در هنگام خواب به قدری ناآرامند که دندان قروچه می کنند و صبح با سردرد بیدار می شوند.
غذای کافی بخورید؛; نخوردن غذای کافی هم مثل نخوابیدن کافی باعث سردرد می شود. علت آن کاملا مشخص نیست، ولی احتمالا وقتی مواد غذایی بدن کم باشد، قسمتی از دستگاه عصبی که ماهیچه ها را منقبض می کند فعال می شود.
غذاهایتان را کنترل کنید؛; در افرادی که زیاد دچار سردرد می شوند، بهتر است آنچه را که دو تا سه ساعت قبل از سردرد خورده اند بررسی کنند. شایع ترین ماده غذایی مسیول سردرد، اسید آمینه تیرامین است. از جمله غذاها و نوشیدنی های دارای تیرامین یا سایر مواد سردردآور، پنیر کهنه، گوشت نمک سود، ترشی ها، شکلات، مرکبات، پیتزا و هر چیز محتوی گلوتامات مونوسدیم است. اگر متوجه شدید که برخی مواد غذایی عامل سردرد شماست، یکی یکی آنها را از برنامه غذایی حذف کنید تا عامل اصلی را بیابید.
زیاد قهوه نخورید؛; اگر در محل کار بیش از سه فنجان قهوه در روز می خورید، صبح بعد از روز تعطیل دچار سردرد می شوید، چون روز قبل قهوه نخورده اید. برای جلوگیری از این سردرد توصیه می شود در روز بیش از یک یا دو فنجان قهوه نخورید.
سیگار نکشید؛; سیگار برای همه بد است و سردرد را نیز بدتر می کند. بهتر است سیگار کشیدن را ترک کنید.
از کلاه و عینک استفاده کنید؛; تابش نور آفتاب و انعکاس آن، در برخی افراد باعث سردرد می شود. در این موارد بهتر است عینک آفتابی بزنید و کلاه دارای لبه بزرگ بر سر بگذارید.
ورزش کنید؛; ورزش درمان بسیار خوبی برای سردرد است. عجیب به نظر می آید، اما کسانی که ورزش های مختلف می کنند سردردشان از بین می رود. ورزش، تنش روانی را از بین می برد و تولید مسکن های طبیعی بدن را که اندورفین ها نام دارند تحریک می کند. فقط نیم ساعت پیاده روی، سه بار در هفته برای جلوگیری از سردرد کافی است. اگر سردرد با تب همراه است، نزد پزشک بروید و ورزش را به تعویق بیندازید.
خود را گرم کنید؛; از مهمترین درمان های خانگی سردرد گذاشتن کیسه آب گرم بر روی گردن و شانه ها به مدت 15 تا 20 دقیقه است. این کار خوبی برای کاهش تدریجی سردرد تنشی است. بالشتک گرم، ماهیچه های گرفته را شل کرده و جریان خون را در آنها آسان می کند. گرفتن دوش آب گرم هم موثر است ولی نه به اندازه کیسه آب گرم.
آرامش داشته باشید؛; درمان فشارهای روانی، در افرادی که زیاد دچار سردردهای تنشی می شوند موثر است.
به آن فکر نکنید؛; سعی کنید فکر سردرد را از خود دور کنید. برای این کار در جای راحتی بنشینید و چشمانتان را ببندید. فرض کنید در ساحل دریا دراز کشیده اید، آفتاب بدنتان را گرم می کند و امواج آب به آرامی روی شما می آید. هر برگشت ذهنی امواج قسمتی از سردرد شما را با خود می برد.
روش زیر را هم امتحان کنید؛; توجه خود را بر سردردتان متمرکز کنید. تصور کنید سردردتان اندازه، شکل و رنگ مشخصی دارد. ببینید سردرد چگونه است؟ در یکجا ساکن است یا جابه جا می شود؟ بعد فرض کنید سردرد به صورت مایع است و از سرتان روی گردن، شانه ها، دست ها و در آخر انگشتان می ریزد. سر انجام این سردرد از انگشتانتان خارج شده و به اطراف می ریزد.
▪ استفاده از دارو
اگر درمان های طبیعی، سردرد را از بین نبرد، چندین مسکن بدون نسخه برای آن وجود دارد:
آسپیرین بخورید؛; سردرد بیشتر افراد با خوردن یک یا دو قرص آسپیرین یا استامینوفن برطرف می شود. آسپیرین التهاب را نیز کاهش می دهد. هر دو اینها مسکن های خوبی هستند.
آسپیرین با قهوه بخورید؛; اگر سردرد متوسط تا شدیدی دارید، آسپیرین را با یک فنجان قهوه بخورید. کافیین موجود در قهوه باعث تسریع جذب آسپیرین می شود.
ضدحساسیت بخورید؛; خوردن داروهای ضدحساسیت فاقد مسکن هم ممکن است سردرد تنشی را آرام کند. اما از دستور نوشته شده بر روی برچسب آن پیروی کنید.
داروهای ضدحساسیت اگر به طور مرتب خورده شوند، ماهیچه ها را شل می کنند. در آغاز ممکن است شما را خواب آلوده کنند، اما با استفاده مکرر در تسکین سردرد موثرتر می شوند و خواب آلودگی هم کاهش می یابد.
اکسیژن تنفس کنید؛; اکسیژن وسیله بسیار موثری برای تسکین سردردهای خوشه ای و میگرنی است. برای استفاده مداوم از کپسول اکسیژن و مقدار آن از پزشک خود اجازه بگیرید.
نزد پزشک بروید؛; در سردردهای شدید خوشه ای یا میگرنی مسکن های قوی تری مثل ارگوتامین لازم است. این داروهار ا فقط با تجویز پزشک مصرف کنید.
زیاد مسکن نخورید؛; خوردن مداوم مسکن هم به اندازه سردرد مداوم، زیانبار است. تمام داروهای ضد سردرد را چه بدون نسخه و چه با تجویز پزشک نباید بیش از دو بار در هفته مصرف کرد، چون خوردن مداوم این داروها به تدریج آستانه درد را پایین آورده و دردها را بیشتر می کند. اگر بیش از حد مسکن مصرف کرده اید، نزد پزشک بروید تا او برنامه ای برای رهایی از سردرد و دارو برایتان تنظیم کند.
● سرگیجه
▪ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
ـ سرگیجه بدون دلیل، شدید، مکرر یا پایدار است.
ـ همراه با سرگیجه گوش زنگ می زند یا ناگهان شنوایی از بین می رود.
ـ دید، ناگهان مختل شده یا دوبینی روی داده است.
ـ سردرد شدید وجود دارد.
ـ سابقه خانوادگی سرگیجه وجود دارد.
▪ سرگیجه نشانه چیست؟
چرخیدن همه چیز به دور سر انسان در هنگامی که سوار چرخ فلک هستید چیزی عادی است اما اگر در خانه خود نشسته اید واین حالت روی می دهد، لااقل ناخوشایند است.
در برخی موارد همه ما دچار سرگیجه می شویم. برخی افراد هنگامی که از بالای ساختمان بلندی به پایین نگاه می کنند، یا سوار چرخ فلک می شوند سرگیجه پیدا می کنند. حتی فضانوردان نیز ممکن است در هنگام فضاپیمایی دچار سرگیجه شوند.
در 70 درصد موارد، سرگیجه علامت اختلال در گوش درونی است که مثل یک چرخش نما (ژیروسکوپ) حالت تعادل بدن را حفظ می کند اما همین سرگیجه ممکن است نشانه ای برای بیش از 350 ناخوشی باشد. از جمله سرماخوردگی، آنفلوانزا، آلرژی، فقر غذایی، مرض قند، خونریزی داخلی، بیماری قلبی و سکته مغزی.
▪ درمان سرگیجه
کارهای زیادی برای متوقف کردن سرگیجه می توان انجام داد، ولی اگر سرگیجه بدون دلیلی دارید به پزشک مراجعه کنید، چون شما نمی توانید تشخیص دهید که آیا علامت یک بیماری جدی است یا نه. در اینجا راهنمایی هایی برای درمان سرگیجه ارایه می شود:
به گوشتان استراحت بدهید؛; گوش داخلی به کمک پاها و چشم ها تعادل بدن را حفظ می کنند. روی صندلی بنشینید و دسته های آن را بگیرید و چند دقیقه به چیزی خیره شوید. این کار می تواند سرگیجه را تسکین دهد، چون مغز از دریافت پیام های خطایی که از گوش درونی می رسد خودداری می کند اما اگر سرگیجه مقاوم است در این کار زیاده روی نکنید و حتما نزد پزشک بروید.
لاک پشتی راه بروید؛; هنگام سرگیجه بسیار آهسته راه بروید و از حرکت دادن ناگهانی سر خودداری کنید، مخصوصا وقتی بلند می شوید یا دراز می کشید. در عوض مرحله به مرحله حرکت کنید. مثلا وقتی می خواهید از رختخواب بلند شوید، اول لااقل30 ثانیه بر لبه تخت بنشینید و بعد برخیزید.
داروهایتان را کنترل کنید؛; بسیاری داروها، مخصوصا داروهای پایین آورنده فشار خون دارای عارضه جانبی سرگیجه هستند. پزشک در صورت وجود سرگیجه، داروی مصرفی شما را تغییر خواهد داد.
نمک زیاد نخورید؛; خوردن زیاد نمک باعث احتباس آب در بدن می شود و کار گوش درونی را مختل می کند. غذاهای شور و کنسروها را از برنامه غذایی خود حذف کرده و مقدار نمک مصرفی را به 2 گرم (یک قاشق چا ی خوری) در روز کاهش دهید. این مقدار نمک موجود در غذای پخته شده به طور معمول است.
از خوردن مواد محرک خودداری کنید؛; قهوه نخورید و سیگار نکشید، چون حساسیت بدن را نسبت به حرکت بالا می برد. اگر اصرار به خوردن قهوه با چای دارید، لااقل آن را به یک یا دو فنجان در روز محدود کنید. می توانید به جای اینها چای های گیاهی که کافیین ندارند بخورید.
آرامش داشته باشید؛; افرادی که تحت تنش روانی هستند یا اضطراب دارند بیشتر گرفتار سرگیجه می شوند. با ورزش و تنفس عمیق خود را آرام کنید.
مواد حساسیت زا را بیابید؛; سرگیجه می تواند نشانه آلرژی به گرده گل، حیوانات خانگی و حتی مواد غذایی باشد. عامل حساسیت آور را پیدا کرده و از آن دوری کنید.
دارو بخورید؛; برخی داروهای بدون نسخه حاوی دیمن هیدرینات یا مکلیزین حساسیت گوش درونی را به حرکت، کاهش داده و سرگیجه را از بین می برند اما در سرگیجه شدید داروهای قوی تری لازم است.
خوردن دارو آخرین راه درمان در بیماران گرفتار سرگیجه شدید است. با گذشت زمان مغز خود توانایی مقابله با بیشتر انواع سرگیجه را پیدا می کند.
▪ ورزش برای درمان سرگیجه
داشتن فعالیت جسمانی یکی از بهترین راه های درمان سرگیجه ناشی از اختلال گوش درونی است. ورزشی که حرکات زیاد سر و بدن داشته باشد مثل پیاده روی، شنا، دویدن آرام، حتی کاراته به درمان سرگیجه کمک می کند. اگر تحرک داشته باشد، بر سرگیجه پیروز می شوید.
ورزش را به تدریج شروع کنید؛; در برخی افراد بلند شدن و کمی راه رفتن هم ایجاد سرگیجه می کند. اما می توانید آرام حرکت کنید و با شروع سرگیجه دوباره بنشینید. یعنی اگر بتوانید فقط سه قدم بدون سرگیجه راه بروید، شروع خوبی برای ورزش است. این ورزش- حرکت، سرگیجه، نشستن- را باید چندین بار انجام دهید. سه بار در روز هر بار به مدت 2 تا 15 دقیقه بسیار خوب است. اما اگر در شروع کار فقط 20 ثانیه تحمل آن را دارید، اشکالی ندارد 20 ثانیه ورزش بهتر از هیچ است.
حرکات چرخشی انجام دهید؛; انجام حرکات آرام چرخشی و موزون به درمان سرگیجه کمک زیاد می کند. می توانید با چرخش های 90 درجه ای شروع کنید و بعدا چرخش های سریع تر و تندتر را انجام دهید.

روزنامه رسالت

• درمان درد سر و صورت
• درد سر و صورت