دست پشت کنکوری ها را بگیرید

این روزها دانشگاه ها تازه باز شده اند و کسانی که در کنکور امسال قبول شده اند تازه وارد دانشگاه می شوند. آنها دانشجویان سال اول به حساب می آیند و مرحله تازه ای از زندگی شان را آغاز می کنند. اما در کنار اینها نوجوان ها و جوان هایی هم هستند که نتوانستند در کنکور رتبه دلخواهشان را بیاورند و وارد دانشگاه شوند.  
قبول نشدن در کنکور برای خیلی ها شکست محسوب می شود و ممکن است در پی این اتفاق ضربات روحی شدیدی را متحمل شوند که گاه به سختی قابل جبران است .
نقش خانواده ها در روحیه بخشی به فرزندانی که نتوانستند وارد دانشگاه شوند بسیار موثر است و برخورد آنها تا حدودی می تواند تعیین کننده میزان آرامش فرزندشان باشد. می خواهیم مطالبی را دراین خصوص مطرح کنیم تا از تاثیرات منفی قبول نشدن در کنکور بکاهیم و نکاتی را به خانواده ها یادآور شویم تا بتوانند به فرزندشان کمک کنند و باعث پیشرفت او شوند.


● برنامه ریزی قبلی
والدین با توجه به شناختی که از فرزند خود دارند می توانند بسیاری از اتفاق ها را پیش بینی کنند. مثلا می توانند بفهمند اگر فرزندشان در کنکور دانشگاه ها قبول نشود دچار استرس خواهد شد. والدین می توانند بر اساس این پیش بینی ها یک سری برنامه ریزی قبلی داشته باشند؛ مثلا با فرزندشان به گفتگو بپردازند و قبل از اعلام نتایج او را آماده کنند که اگر قبول نشد ظرفیت پذیرش آن را داشته باشد. به او اطمینان دهید اگر قبول نشود مورد سرزنش شما قرار نخواهد گرفت و دنیا هم به آخر نخواهد رسید.
والدین می توانند روی نقاط ضعف فرزندانشان از خیلی قبل تر کار کنند. مثلا می توان فهمید که بچه ای زیاد دچار استرس و اضطراب می شود یا نه. اگر بتوانیم در سنین پایین خصوصیات روحی منفی را در بچه ها از بین ببریم، شاید در آینده بسیاری از مشکلات برای آنها پیش نیاید. بچه ای که در مدرسه با استرس می تواند امتحانات را پشت سر بگذارد ممکن است سال به سال استرسش در امتحانات بیشتر شود پس حتی کوچک ترین مشکلات روحی فرزندانتان را دست کم نگیرید و آن را حل کنید.
برنامه ریزی قبلی جنبه دیگری نیز دارد و آن برنامه ریزی تحصیلی است پدر و مادری که دانشگاه برایشان مهم است و از فرزندشان توقع دارند که حتما در آن قبول شود به جای استرس وارد کردن می توانند با کنترلی معقول و دقیق روی درس خواندن او و برنامه ریزی تحصیلی و ایجاد شرایطی که بتواند درس بخواند به او در این زمینه کمک کنند.
در ضمن یادتان باشد باید فرزندتان را همان طور که هست بپذیرید و توانایی هایش را همانقدر که هست باور کنید نه کمتر و نه بیشتر و این مستلزم یک شناخت دقیق از فرزندتان است نه آن چیزی که در رویایتان می پرورانید.
قبولی در کنکور یا هر موفقیتی که برای فرزندتان به دست می آید، حاصل یک عمر آموزش و تربیتی است که فرزند در محیط خانه و مدرسه تحت آن قرار گرفته است پس با رها کردن فرزند خود و اهمیت ندادن به او انتظار نداشته باشید موفقیت های بزرگی کسب کند.
مهم امکانات رفاهی و مالی که در اختیار فرزندتان قرار می دهید نیست بلکه ایجاد انگیزه برای درس خواندن است چرا که بسیارند کسانی که بدون امکانات و رفاه در کنکور رتبه های بسیار بالا آورده اند اینها کسانی هستند که با انگیزه و علاقه درس خوانده اند و از استعداد خود بالاترین بهره را برده اند. پس ایجاد علاقه درونی به درس خواندن، به رفتار و صحبت های شما با فرزندتان بستگی دارد نه امکانات و پولی که در اختیار او قرار می دهید.
قبولی در کنکور 2 جنبه دارد: دانش و روحیه. دانش از فراگیری دروسی حاصل می شود که فرد در طول چندین سال در مدرسه خوانده است. اما روحیه از چیزهای مختلفی نشات می گیرد که برخی بیرونی و برخی درونی اند. شما به عنوان والدین می توانید برای فرزندتان مایه تضعیف روحیه یا روحیه بخش باشید.


● تصحیح دیدگاه راجع به کنکور
شما نقش کنکور را در زندگی آینده چقدر مهم می دانید؟ دانشگاه رفتن چقدر برایتان مهم است؟ آیا موفقیت را در گرو دانشگاه رفتن می بینید؟ جواب به این سوالات می تواند دیدگاه شما را راجع به کنکور و دانشگاه نمایان کند. بعضی ها در جواب به این سوالات دانشگاه رفتن را بسیار مهم می دانند و معتقدند باید به دانشگاه رفت تا موفق شد و بعضی ها هم معتقدند دانشگاه به درد نمی خورد و فقط باید به دنبال پول رفت و...
باید گفت که هیچ کدام از ایندو دسته دیدگاه درست و معقولی به دانشگاه و قبولی در کنکور ندارند؛ چرا که تمام انسان های موفق دانشگاه نرفته اند و تمام دانشگاه رفته ها نیز بی پول، بیکار و ناموفق نیستند. باید گفت هر انسانی در راستای توانایی ها، علایق و استعدادهایش باید قدم بردارد تا در زندگی موفق شود و احساس خوبی داشته باشد.
حال کشف این علایق و استعدادها بخشی به عهده والدین و بخشی نیز به عهده خود فرد است. والدین می توانند بفهمند که فرزندشان در چه زمینه هایی استعداد دارد و علاقه نشان می دهد و از همان بچگی می توانند استعدادهای فرزندشان را پرورش دهند و در مسیر درست هدایت کنند. خود فرد نیز از بعد از سنین نوجوانی می تواند راجع به خود تصمیم بگیرد و بفهمد استعداد و توانایی هایش در چه زمینه هایی بیشتر است و به کدامشان علاقه مندتر.
دانشگاه راه فراگیری علم و دانش به طور کلاسیک و بیشتر تیوری است، اما تنها راه فراگیری علم و دانش نیست و چه بسا افرادی که خارج از دانشگاه در فراگیری علم و هنر و ورزش موفق تر بوده اند، مثلا حتما متخصصان کامپیوتری را دیده اید که بدون مدرک دانشگاهی از بسیاری از کسانی که مدرک دانشگاهی دارند، متبحرترند یا نقاشانی که اصلا دانشگاه نرفته اند و نوازندگانی که موسیقی را در دانشگاه نیاموخته اند و ورزشکارانی که مدرک دانشگاهی ندارند و هزاران نمونه دیگر.
پس دانشگاه رفتن تنها راه موفقیت نیست و ممکن است کسی استعداد فراگیری مطالب را به صورت تیوری نداشته باشد، اما در آموزش های عملی بسیار با استعداد باشد.
امروزه برای فراگیری هر فن و هنر و ورزشی می توان بدون دانشگاه رفتن اقدام کرد و متخصص شد. دانشگاه برای کسانی لازم است که می خواهند رشته هایی را دنبال کنند که بدون دانشگاه رفتن موفقیت در آنها میسر نیست، مثل پزشکی. دسته دیگری نیز که دوست دارند مدارک دانشگاهی داشته باشند و درس بخوانند و از تاریخچه هر چیز و تیوری ها و نظریه های علمی آگاه باشند و به صورت آکادمیک با علم و دانش روبه رو شوند نیز به دانشگاه می روند. امروزه بسیارند افرادی که پس از دانشگاه رفتن و گرفتن مدرک بدون استفاده از معلومات دانشگاهی شان و بدون وجود بازار کار برایشان در جامعه پخش می شوند و دانشگاه رفتن برایشان هیچ حاصلی ندارد.
باید فرزندتان را همان طور که هست بپذیرید و توانایی هایش را همانقدر که هست باور کنید نه کمتر و نه بیشتر و این مستلزم شناخت دقیق از فرزندتان است متاسفانه در جامعه ما افراد زیادی وجود دارند که بشدت مدرک گرا هستند و فکر می کنند اگر کسی مدرک دانشگاهی ندارد پس بی فایده است و هیچ کاری از او برنمی آید. با توجه به ظرفیت دانشگاه های ما مشخص می شود که نمی توان انتظار داشت همه افراد به دانشگاه بروند و این دلیل نمی شود تمام آنها که دانشگاه نمی روند ناموفق باشند. پس فرهنگ مدرک گرایی و این دیدگاه که همه باید به دانشگاه بروند را باید کنار گذاشت و هر کس را با توانایی ها و استعدادهای واقعی اش بررسی کرد. اگر جامعه نمی تواند به ما این گونه نگاه کند حداقل والدین می توانند فرزندانشان را به طور معقول ارزیابی کنند و از همان ابتدا آنها را در مسیر استعدادها و علایق شان راهنمایی کنند.
پس اولین گام در برخورد با کنکور و دانشگاه تصحیح دیدگاه خود و فرزندتان راجع به دانشگاه و تحصیلات آکادمیک است.


● ایجاد انگیزه برای آینده
به عنوان والدین شما می توانید نقش بسیار مهمی در ایجاد انگیزه برای فرزندان خود داشته باشید. آنها را برای ادامه راهشان امیدوار کنید. شما فرزندتان را خوب می شناسید و می دانید چه کاری از او برمی آید و چه کاری نه، بنابراین از توانایی هایش آگاهی دارید. شاید او بخواهد دوباره برای کنکور بخواند، پس برای این کار احتیاج به انگیزه و امید دارد که شما می توانید آن را برایش ایجاد کنید و این میسر نمی شود جز با گفتگو و دادن دلگرمی به او.


● بررسی دلایل قبول نشدن فرزندتان در کنکور
با فرزندتان بنشینید و گفتگو کنید و دلایل این که در کنکور قبول نشده را بررسی کنید. مطمین باشید به نتایج خوبی دست می یابید و می توانید از آنها در راستای موفقیت فرزندتان استفاده کنید. وقتی دلایل اتفاقی مشخص شود با از بین بردن آن دلایل می توان از بروز آن اتفاق پیشگیری کرد.
ببینید فرزندتان چه چیزهایی را مانع قبولی اش در کنکور می داند. آیا دلایلی منطقی برای آن دارد یا بهانه می آورد، مثلا ممکن است فردی خودش به این نتیجه رسیده باشد که به اندازه کافی درس نخوانده، ولی شاید کسی باشد که بهانه های غیرمنطقی بیاورد، مثلا بگوید سوال ها سخت بود.
اگر فرزندتان دلایل منطقی دارد معلوم است خودش نیز مایل به برطرف کردن دلایل ناکامی اش است و شما نیز می توانید به برطرف کردن آن دلایل بپردازید و اگر فرزندتان دلیل غیرمنطقی دارد، شاید از سر بی علاقگی به درس خواندن است که قبول نشدنش را توجیه می کند یا از سرزنش شما می ترسد و نمی خواهد مورد سرزنش و شماتت قرار گیرد. اگر با برخورد مناسب و مهربان با فرزندتان روبه رو شوید او نیز با شما راحت خواهد بود و چیزی را از شما پنهان نخواهد کرد. به او فرصت دهید تا هم کمی استراحت و هم فکر کند تا بتواند تصمیم درستی بگیرد.


● تلاش فرزندتان را ببینید نه نتیجه را
گاهی پیش می آید که فرزند شما تمام تلاشش را می کند و نمی تواند موفق شود. شما نباید او را به خاطر موفق نشدنش سرزنش کنید، بلکه باید تلاشش را تحسین و او را برای قوی تر شدن تشویق کنید؛ البته ارزیابی این تلاش هم مهم است. در سال کنکور بیشتر نوجوان ها بیشتر در اتاق خود یا کتابخانه مشغول درس خواندن هستند، به مهمانی نمی روند و معمولا در خانه می مانند و فعالیت های تفریحی کمی دارند. در میان آنها بچه های بازیگوشی هم وجود دارند که با این که در شرایط درس خواندن قرار دارند، ولی درس نمی خوانند مثلا به اتاق می روند، اما حواسشان بیرون از اتاق است یا به کتابخانه می روند و با دوستان خود وقت می گذرانند و درس نمی خوانند. شما به عنوان والدین باید فرزندانتان را محک بزنید و ببینید در برابر تلاشی که می کنند چقدر بازده دارد تا بر حسب استعدادش بتوانید میزان تلاشش را بسنجید. مثلا در آزمون های آزمایشی وضعیت فرزندتان را ببینید و دریابید که آیا واقعا تلاش می کند یا نه.


● برخورد دوستان و آشنایان
شما به عنوان والدین می توانید نقش بسیار مهمی در برخورد اطرافیان با قبول نشدن فرزندتان داشته باشید. اولا در برابر دیگران فرزندتان را سرزنش نکنید، ثانیا خود را از این موضوع در برابر دیگران ناراحت نشان ندهید، چرا که چهره ناراحت شما در جمع بزرگ ترین سرزنش برای او به حساب می آید. شما حرف هایتان را با فرزندتان در خلوت زده اید و لزومی ندارد که بخواهید در جمع نیز او را نصیحت کنید. ثالثا نوجوان ها معمولا طاقت انتقاد ندارند، پس نگذارید در جمع دیگران مورد انتقاد قرار گیرند.


● سرگردانی بین راه های مختلف
وقتی فرزند شما در دانشگاه قبول نمی شود و یکباره پس از 13 سال درس خواندن و مدرسه رفتن خود را در برابر هزاران راه می بیند که باید انتخاب کند و کاری نیز برای انجام دادن ندارد، احساس سردرگمی شدیدی می کند و گاهی ممکن است افسرده و گوشه گیر شود. شما می توانید با برنامه ریزی های علمی یا تفریحی و ورزشی و هنری وقت او را کمی پر کنید تا از این بیکاری یکباره رهایی یابد تا بتواند با استرس و نگرانی کمتر راجع به آینده خود تصمیم بگیرد.
ممکن است فرزند شما در دانشگاه قبول شود، ولی نه آن رشته ای که دوست داشته است. در این شرایط باید واقع بینانه رفتار کنید، یعنی باید شرایط را در 2 صورت رفتن به دانشگاه و نرفتن به دانشگاه و خواندن برای دوباره امتحان دادن بررسی کنید و با فرزندتان تصمیم بگیرید که آیا به دانشگاه برود یا نه، البته به یاد داشته باشید ایده آل ترین شرایط و بیشترین بازده در دانشگاه راجع به کسانی است که در زمینه علاقه و استعداد خود تحصیل کرده اند. هیچ چیز لذتبخش تر از پرداختن به علایقی که در آن استعداد هم داریم، نیست.


● مشورت با مشاور مجرب
اگر فرزندتان دچار مشکلات شدید روحی مثل افسردگی های حاد شد که پس از مدتی در او بهبود ندیدید، حتما با مشاوری مجرب مشورت کنید تا بتوانید فرزندتان را از این شرایط درآورید.

حدیث السادات میرزایی
روزنامه جام جم www jamejamonline ir