مهارت موفقیت در تحصیل

موفقیت نوعی توانایی است که راه رسیدن به هدف را برای ما آسان می کند. موفقیت یک سفر است که در تمامی ابعاد و جنبه های زندگی جریان دارد.  
ما هر که هستیم و در هر کجا و با هر شرایطی که زندگی می کنیم می توانیم در رسیدن به خواست های ارزشمند خود موفق باشیم ولی باید بدانیم که موفقیت رایگان به دست نمی آید، قیمت دارد و قیمت آن بذل و کوشش و جدیت دایمی از سوی ماست. برای کسب موفقیت تنها به دست آوردن اطلاعات و دانش کفایت نمی کند، بلکه به کارگیری و تمرین مستمر آن اطلاعات است که ما را به مقصود می رساند. دانش و اطلاعات به کار گرفته شده و تمرین شده را مهارت می نامند. موفقیت در تحصیل نیازمند دو چیز است:
1) علاقه
2) مهارت (کاربرد ماهرانه ی فنون و روش ها)
اگر کسی نسبت به تحصیل بی علاقه است، علت را بیرون از خود جست وجو نکند و برای ایجاد علاقه به والدین هم توصیه می شود صرفاً از ابزارهای بیرونی استفاده نکنند. چرا که تقویت انگیزه های درونی فرد و حذف ابزارها و فشارهای بیرونی است که می تواند او را در کسب موفقیت کمک کند.
● نقش والدین و مربیان در موفقیت تحصیلی
بهتر است ما به عنوان والدین یا مربیان، از کودکی به فرزندان خود یاد بدهیم که چگونه یاد بگیرند ضمن پایداری مطالب آموخته شده قادر باشند تغییرات مفید و مطلوب را در خود بیش از پیش به وجود آورند.
در شیوه های جدید آموزشی، گفتن، شرح دادن ، رونویسی کردن، حفظ کردن و تلاش هایی از این قبیل را نمی توان آموزش نامید.
آموزش باید به مغز تلنگر بزند و او را به سوی یادگیری سوق دهد و میل به یادگیری را در او تحریک کند.
یادگیری بدون انگیزه و تفکر مانع کشف و بروز استعداد و خلاقیت فرزندان می شود، اگر آموزش با تفکر و انگیزه توأم باشد و یادگیرنده را درگیر کند، منجر به یادگیری های عمیق در او می شود.
همان طور که در شعار آموزشی سازمان یونسکو آمده است
اگر به من بگویی، فراموش می کنم
Tell me and I forget
اگر یادم بدهی، به خاطر می آورم
Teach me and I remember
اما اگر درگیرم کنی، یاد می گیرم
Involve me and I Learn
● انواع مهارت های موفقیت در تحصیل:
از نظر صاحب نظران و کارشناسان آموزشی مهمترین مهارت هایی که می تواند منجر به موفقیت تحصیلی شود، به قرار زیر است. رمز برخورداری از این مهارت ها دانستن، تمرین و به کارگیری هرچه بیشتر آن هاست.
▪ هدف گذاری
▪ برنامه ریزی درسی
▪ روش صحیح مطالعه
▪ تقویت حافظه
▪ تمرکز و دقت
▪ تغذیه و استراحت
▪ امتحان
▪ آرامش
▪ مدیریت زمان
▪ کنکور
ـ هدف
هدف موضوع یا جایگاهی است که برای رسیدن به آن فکر و تلاش می کنیم. اگر ندانیم به کجا می رویم رسیدن به مقصد دشوار و به تعبیری ناممکن است. شاید به جرات بتوان گفت یکی از مهمترین دلایلی که دانش آموزان در کنکور موفق نمی شوند، نداشتن هدف است.
ـ برنامه ریزی
برنامه ریزی حرکتی هوشمندانه، منطقی و مرحله بندی شده برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده است. صاحبنظران علم مدیریت معتقدند اگر 20 درصد از زمان خود را صرف برنامه ریزی کنیم، 80 درصد باقیمانده را با اطمینان بیشتری گام برخواهیم داشت.
ـ مطالعه
نتیجه تحقیقات بیانگر آن است که بیشترین اطلاعات از طریق مطالعه به دست می آید، بنابراین مطالعه مهم ترین شیوه یادگیری است که با خواندن، یادداشت برداری، مرور کردن و تمرکز همراه است.
مطالعه بدون شناخت و به کارگیری روش صحیح مطالعه ممکن است نه تنها موفقیت تحصیلی را به همراه نداشته باشد، چه بسا زمینه بی علاقگی فرد را از درس و تحصیل نیز فراهم کند.
برای کسب موفقیت تحصیلی علاوه بر داشتن علاقه به مطالعه، آشنایی با روش صحیح مطالعه نیز ضروری است. روش صحیح مطالعه نیازمند آگاهی از تکنیک ها، شرایط، موقعیت ها و عوامل محیطی است که به نسبت نوع درس مورد مطالعه متفاوت است. به کار بردن فنون ماهرانه مطالعه، آن را آسانتر و لذت بخش تر می کند و در نتیجه علاقه به مطالعه را افزایش می دهد.
ـ حافظه
مغز انسان دارای میلیاردها سلول زنده است و در صورتی که روش صحیح استفاده از این توانایی نامحدود را بیاموزیم از موفقیت لذت خواهیم برد.
مغز انسان از دو نیمکره چپ و راست تشکیل شده است. نیمکره چپ مربوط به حفظیّات، فرمول و محاسبات است و نیمکره راست مربوط به تصویر، رنگ، خلاقیت و نمایش است.
بیشتر انسان ها تنها از نیمکره چپ خود استفاده می کنند درحالی که حافظه بلندمدت در نیمکره راست انسان قرار دارد. آشنایی با انواع حافظه، روش انتقال مطالب به حافظه بلندمدت، روش رسم نمودارهای حافظه و رعایت فواصل زمانی مرور درس ها و منحنی فراموشی به ما کمک خواهد کرد که در مطالعه و یادگیری دروس احساس موفقیت بیشتری داشته باشیم.
● تغذیه و استراحت
کسب موفقیت تحصیلی مستلزم توجه به تمامی نیازها از جمله نیاز جسمی، عاطفی و اجتماعی است. آگاهی از روش های تغذیه و استراحت صحیح می تواند در موفقیت تحصیلی مؤثر باشد. برای مثال این که بدانیم:
ـ مصرف چه مواد غذایی حافظه را تقویت می کند.
ـ کدام مواد غذایی خستگی را کاهش داده و بازدهی بیشتری ایجاد می کند.
ـ شب قبل از امتحان و کنکور و صبح امتحان و کنکور مصرف چه مواد غذایی مناسب تر است.
ـ میزان و فواصل خواب و استراحت در برنامه ریزی درسی تا چه حد است.
ـ چگونه می توان با کنترل عوامل محیطی و به کار بردن راهبردهای رفتاری بیشترین انرژی را در هنگام خواب دریافت کرد.
● امتحان
در امتحان معمولاً چیزی بالاتر از معلومات شخصی فرد را مورد آزمایش قرار می دهند.
گاهی افراد اظهار می دارند درس را خیلی خوب خوانده اند اما از امتحان نتیجه دلخواه را کسب نکرده اند.
در امتحان فکر، آرامش، نظم، توانایی انتقال و میزان دریافت و درک مطلب فرد نیز مورد سنجش و اندازه گیری قرار می گیرد. کسب فنون و مهارت های قبل از امتحان ـ حین امتحان ـ بعد از امتحان به دانش آموزان کمک می کند تا بر موفقیت تحصیلی خود بیفزاید.
● آرامش
هر پدیده و موقعیت جدیدی با اضطراب و نگرانی همراه است درس پاسخ دادن، امتحان، کسب رتبه برتر در کلاس و کنکور همه این ها به میزانی که در تجربه نیامده باشد اضطراب آورتر است. از آن جایی که داشتن آرامش باعث می شود تا بتوانیم از تمامی توانایی هایمان به صورت کامل استفاده کنیم. آگاهی از تکنیک های کسب آرامش در مواقع بروز اضطراب نقش مؤثری در موفقیت تحصیلی دارد.
● مدیریت زمان
موفقیت تحصیلی در گرو توجه ویژه دانش آموزان به زمان است. زمان صحیح برای برنامه ریزی، مطالعه، استراحت، مرور درس ها و از همه مهمتر مدیریت زمان در جلسات آزمون.
دانش آموزانی هستند که با داشتن اطلاعات علمی بسیار بالا به دلیل مدیریت نکردن زمان در جلسه آزمون فرصت نمی کنند به همه سؤالات پاسخ دهند.
به خاطر داشته باشیم حتی کسب رتبه های برتر در کنکور فقط با داشتن اطلاعات علمی میسر نیست، زیرکی و استفاده درست از وقت نیز نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد.
● کنکور
با اذعان به این که ورود به دانشگاه به هیچ وجه به منزله موفقیت در زندگی محسوب نمی شود، ولی از نظر مراحل تحصیلی رسیدن به قلم تحصیل در مدارس، شرکت در کنکور ورود به دانشگاه است که خود نیازمند تکنیک ها و مهارت های ویژه ای است که متأسفانه خیلی ها فقط یکی دو سال آخر دبیرستان به فکر آن می افتند، در صورتی که اگر از قبل جزء اهداف ما قرار گرفته باشد، رسیدن به آن بسیار آسان است.
ولی باور داشته باشیم که:
اگر کوهنورد بداند که می خواهد به کدام قله برسد حتماً فاتح آن خواهد شد .

گردآورنده فهیمه توکلی معاون دبستان همای رحمت منطقه 4 تهران
روزنامه اطلاعات www ettelaat com