یک فرمول جادویی برای آموزش
چگونه می توان به خواندن و نوشتن بچه ها کمک کرد
راز کمک به یادگیری خواندن و نوشتن کودک در میزان وقتی نهفته است که شما به عنوان مادر یا پدر صرف آموزش فرزندتان می کنید. خواه شما صفحات فکاهی آخر هفته را برای فرزندتان بخوانید یا او را با خودتان به خرید ببرید و اجازه دهید اقلام مورد نیاز را از قفسه ها بردارد، کودک می آموزد که چگونه در کنار شما باشد و علایق خود را با الگوهای رفتاری شما مطابقت دهد.
زمانی که کودک وارد مدرسه می شود با بسیاری از مهارت های مورد نیاز برای خواندن و نوشتن آشنا است. کودک از طریق گفت و شنود با شما چگونگی برقراری رابطه را آموخته است. هنگامی که او می بیند شما چگونه در امور روزمره و در اوقات فراغت از خواندن و نوشتن استفاده می کنید، به اهمیت و لذت آنها پی می برد. با حضور در فعالیت های روزمره و گردش های خانوادگی، اطلاعات اولیه لازم را درباره مردم، مکان ها و اموری که برای پیشرفت توانایی خواندن او ضروری است به دست می آورد.
اما قبل از این که کودک قادر به خواندن و نوشتن شود باید به توانایی خود در یادگیری ایمان آورد. متأسفانه بعضی از والدین به طور ناخواسته با اجبار کودک به خواندن، قبل از کسب آمادگی لازم، اعتماد به نفس کودک را تضعیف می کنند. گاهی با تبدیل کاری به یک وظیفه که ممکن است کودک آن را تفریح به حساب آورد او را کاملاً از خواندن دلزده می کنند.
حال این وظیفه شماست تا با ایجاد محیط آرام و با آرامش کودک را در تجربه اش تشویق کنید و مراحل یادگیری را برای او لذتبخش کنید.
● مهمترین معلم کودک شما
یکی از وظایف سنگین والدین ایجاد انگیزه و علاقه در کودک برای خواندن و نوشتن است. اما این کار بسیار ظریف است و نیازمند استفاده از روشی دقیق و اصولی است. پژوهش های انجام شده بارها نشان داده اند که محیط اولیه زندگی کودک تا حد بسیارزیادی در توانایی بعدی او در خواندن مؤثر است و نوع برنامه های پیش دبستانی و اندازه کلاسی که برای نخستین بار کودک در دبستان با آن روبه رو می شود، در توانایی خواندن او نقش کمتری را ایفا می کنند.
هنگامی که شما فرزندتان را به موزه یا باغ وحش می برید، در واقع (و شاید ناخودآگاه) به او کمک می کنید تا پایه های اعتماد به نفس، تجربه و مفاهیمی که برای یادگیری خواندن و نوشتن نیاز دارد را در درون خود پرورش دهد. متخصصان بر این باورند که در این زمینه نوع فعالیت از اهمیت زیادی برخوردار نیست، بلکه روش برخورد پدر و مادر با کودکان شان عامل تعیین کننده ای در یادگیری است. هنگامی که زمان خواندن و نوشتن فرا می رسد کودکانی دارای موفقیت بیشتری هستند که در خانواده های موفقی رشد کرده اند. یعنی خانواده ای که در آنها والدین برای فرزندان شان وقت صرف می کنند، آنها را به مکان های گوناگون می برند، مطالبی را برای آنها بلند بلند می خوانند، به آنها کمک می کنند تا موضوعات مورد علاقه شان را دنبال کنند، آنها را وارد مکالمات روزمره خود می کنند و به سؤال های آنها پاسخ می دهند.
● آغاز یادگیری در خانه
شاید شما هر روز با موارد فراوانی که عامل پیشرفت مهارت های کودک است روبه رو شوید. ممکن است به فرزندتان اجازه دهید پاکت های نامه شما را باز کند و شاید یک بار در داخل یکی از آنها یک دسته کوپن تبلیغاتی بیابد. کودک را تشویق کنید تا با بررسی آنها عکس های اقلام مورد نیاز خانواده را تنظیم کند. شاید در نامه دیگری برچسب عکس حیوانات باشد. از او بخواهید تا عکس ها را از هم جدا کند و روی کاغذ بچسباند.چنین فعالیت هایی با نوع آموزش غیررسمی کودک یعنی سبک طبیعی یادگیری کودک مطابقت دارد. اجازه دهید کودک به دور از هرگونه فشاری کاملاً آزاد باشد. از آنجایی که شما کارهای آموزشی را به شکل بازی از او می خواهید، کودک از این کار لذت می برد. کودک به طور اتفاقی از انجام بازی های گوناگون تجربه کسب می کند. اما با روی هم انباشته شدن چنین تجارب کوچک، کودک قبل از ورود به دبستان آماده و علاقه مند به خواندن و نوشتن می شود.
● والدین در نقش الگو
شما و همسرتان الگوی فرزندتان برای خواندن و نوشتن هستید. هرچه بیشتر در حضور او مشغول به خواندن و نوشتن باشید، کودک علاقه بیشتری برای انجام این کار نشان می دهد.از هر فرصتی برای نشان دادن اهمیت و ارزش کلمات نوشتاری استفاده کنید. شاید به او اجازه دهید تا شما را در انجام فعالیت هایی که بستگی به پیروی از دستورالعمل های نوشته شده دارد، مانند پختن کیک یا متصل کردن اعضای عروسک یاری دهد. شاید به تازگی برای او یک سه چرخه خریده اید. البته اجازه دهید تا کودک خود سعی کند تا قطعات سه چرخه را سوار کند و سپس به او نشان دهید که اگر از دستورالعمل سوار کردن دوچرخه استفاده می کرد چقدر کار آسان تر می شد.
کودک را از موضوعات موردعلاقه خودتان آگاه کنید و به او نشان دهید که چگونه کتاب ها، شما را در یادگیری این مسایل یاری می دهند. با حوصله و دقت زیاد فرزندتان را به طرف موضوعات موردعلاقه اش ترغیب کنید. او را به کتابخانه ببرید و به او کمک کنید تا کتاب هایی را که پاسخگوی پرسش های فراوان او در مورد مسایلی همچون مقدار داغی خورشید و فعالیت فضانوردان است، انتخاب کند. سپس این کتاب ها را با هم بخوانید و جواب سؤال ها را کشف کنید.
از این طریق کودک متوجه علاقه شدید شما به خواندن کتاب و روزنامه می شود و به این نتیجه می رسد که خواندن یک فعالیت مهم است.قسمتی از جاذبه خواندن نه تنها ناشی از علاقه کودک به تقلید از رفتار شما است، بلکه ناشی از علاقه او به همکاری با شما نیز است. دخالت دادن کودک در بحث در مورد مطالب صفحه اول روزنامه و یا صرف زمان کوتاهی برای توضیح ساده موضوع کتابی که در حال مطالعه هستید، به او کمک می کند تا از قدرت کلمات نوشتاری آگاه شود.
در جهان پرمشغله امروز، بسیاری از فعالیت های دیگر مانند کار، ورزش، تماشای تلویزیون و خرید، فرصت مطالعه را از مردم گرفته است.
به یاد داشته باشید که کودک به چگونگی تقسیم زمان و صرف اوقات فراغت شما توجه می کند. او به آن چه شما عملاً انجام می دهید دقت می کند و برای او رفتار شما گویاتر از گفتار شما است. حتماً زمان مناسبی را برای مطالعه در برنامه زندگی خود بگنجانید. والدینی که با وجود برنامه های فراوان روزانه شان از خواندن به عنوان یک سرگرمی استفاده می کنند و خانه را پر از کتاب، مجله و روزنامه می کنند، به فرزندان شان می فهمانند که خواندن تا چه حدی برای آنها ارزش دارد.جالب است بدانید که خواهر یا برادری که کمی بزرگ تر از کودک است یا کودکان با تجربه تری که مورد توجه او هستند، می توانند در آماده کردن او برای خواندن بسیار مؤثر باشند.این رفتار کودک جای سؤال ندارد، زیرا او تقریباً هر رفتار دیگری را نیز از همین طریق می آموزد.
از آن جایی که خواهر بزرگتر کودک به تازگی مراحل یادگیری خواندن را سپری کرده است، شاید بهتر از والدین با این مراحل آشنا باشد. او احتمالاً درک قوی تری از مطالب جالب و پراهمیت خواندن برای یک خواننده مبتدی دارد.
در حالی که بزرگسالانی که مدت ها قبل، این مراحل را طی کرده اند، ممکن است در تشخیص سخت و آسان بودن مطالب دچار اشتباه شوند. خواهر کوچک تری که خود در ابتدای آموزش با سختی و ناامیدی هایی روبه رو شده و هنوز هم آنها را به یاد دارد در این مرحله حتی مؤثرتر از والدین می تواند مطالب را به کودک منتقل کند، به علاوه این عمل به سود معلم کوچولو نیز تمام می شود، زیرا که او احساس بزرگی و عاقلی می کند و اشتیاق یاد دادن در او متبلور می شود.
فهیمه توکلی
روزنامه ایران