واگذاری مدیریت مدارس به دانش آموزان

معاونت پرورشی در وزارت آموزش و پرورش یکی از یادگارهای انقلاب اسلامی است که با روی کار آمدن شخصیت مردمی و محبوبی چون شهید محمدعلی رجایی در دهه 60 به عنوان وزیر آموزش و پرورش برای نظام اسلامی به ثمر نشست.  
با گذشت چندین سال از فعالیت این معاونت در نظام آموزشی و استحاله آن در فرآیند تعامل مربیان و معاونان پرورشی با مدیران مدارس و ادارات آموزش و پرورش، کار به جایی رسید که برگزاری مراسم مناسبتی مانند اعیاد و عزاداریهای مذهبی، برگزاری صبحگاه و در نهایت چسبانیدن پوستر و توصیه های اخلاقی به عنوان مهمترین محور فعالیت معاونت پرورشی در مدارس تبدیل گردید.
اما در دولت گذشته با استناد به اینکه همه بدنه آموزش و پرورش باید پرورشی و تربیتی باشد، معاونت پرورشی را منحل و بنابر پرورشی شدن همه معلمان گردید که به دلیل نبود ساز و کار مناسب این کارعملی نشد و از سوی دیگر هم اکنون با گذشت حدود 3 سال از احیای دوباره این معاونت آنچنان که انتظار می رفت نتوانسته ایم به استقرار پرورشی در نظام آموزشی دست یافته و حل مشکلات در این حوزه را شاهد باشیم.
با توجه به ابلاغ آیین نامه های معاونت پرورشی به مدارس، تأمین اعتبارات و نهادینه شدن نسبی فعالیتهای این معاونت، مصاحبه اختصاصی قدس با معاون پرورشی و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش تقدیم خوانندگان می گردد.
▪ جناب آقای امینی! به عنوان معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش برای خوانندگان صفحه مدرسه توضیح دهید که موازی کاری و فرافکنی مسؤولیتها در تشکلهای دانش آموزی چه زمانی پایان خواهد یافت؟
ـ با توجه به تمهیدات انجام شده و برنامه ریزیهای صورت گرفته در این رابطه می توانیم با اطمینان اعلام کنیم که در سال تحصیلی 88-87 همه تشکلهای حاضر در آموزشگاهها و بدنه نظام آموزشی بر اساس تقسیم بندی تخصصی وظایف به انجام فعالیت خواهند پرداخت و مشکل همپوشانی و یا عدم انجام وظایف تربیتی و کمک آموزشی تعریف شده نخواهیم داشت.
▪ اما تشکلهای دانش آموزی از جمله هلال احمر، سازمان دانش آموزی، بسیج دانش آموزی، اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان و شورای دانش آموزی در فضای آموزشگاهها هر کدام ساز خودشان را می زنند و برای خودشان طرح و برنامه های ویژه ای دارند، در این رابطه چه توضیحی دارید؟
ـ به نظر من هر کدام از تشکلهای دانش آموزی به نوبه خودشان یک فرصت به شمار می روند و به هیچ عنوان تهدید نیستند و باید با ایجاد ساز و کارهای لازم، برای بهره گیری از توان این تشکلها در فرآیند فرصت ایجاد شده برنامه ریزی لازم را انجام دهیم و در ادامه تلاشهای تربیت محور که در نظام آموزشی طی دوره اخیر وزارت صورت گرفته در حال نیازسنجی و هدف گذاری برای حل مشکلات هستیم.
▪ به طور مشخص این برنامه ریزیها شامل چه موضوعها و محورهایی است و در مقدمه کار چه پیش نیازهایی را مد نظر دارید؟
ـ برای رسیدن به این مرحله از اثربخشی آموزه های تربیتی در نظام آموزشی و مشخص شدن حجم کار و نوع فعالیت تشکلها، ابتدا باید مشخص کنیم که هر تشکل دارای چه نوع خدمات و فعالیتی است و این فعالیتها شناسایی شده و معلوم شود که چه نوع خدمت رسانی مربوط به کدام تشکل است تا با شناسنامه دار کردن و نظام مند شدن جنس فعالیت هر تشکل برای ورود تخصصی به این موضوع اقدام کرد و این مرحله در وزارت آموزش و پرورش با همکاری تشکلها انجام گرفته و آماده ورود به مراحل بعدی هستیم.
▪ پس کارها در حوزه امور پرورشی تقسیم شده و ما در سال تحصیلی جدید مشکل خاصی نخواهیم داشت، درست است؟
ـ این کار (تقسیم حوزه های فعالیت تشکلها) یکی از مهمترین و حساسترین کارهای معاونت پرورشی در دوره بعد از احیا بود که در حال حاضر انجام شده و از تهدید بودن تشکلها که در نهایت به موازی کاری و یا غیرمنسجم کار کردن منجر می شد جلوگیری خواهد شد.
▪ اما تشکلهای مختلف و نهادهایی که در مدارس دارای نمایندگی و یا دفتر دانش آموزی هستند با توجه به انتساب به نهادهای ستادی و فرهنگی کلان، هر کدام از خط و مشی خودشان تعریف خاصی داشته و از آن دفاع می کنند، آیا برای نظام مند کردن این تقسیم حوزه های کاری از حمایتهای قانونی فرا سازمانی نیز برخوردار هستند و ضمانت لازم برای رعایت این نوع تقسیم وظایف در دوره پیش رو وجود دارد؟
ـ بله، یکی از دغدغه های دیرین همکاران پرورشی و تربیتی من که در دوره های مختلف وزارت آموزش و پرورش چه قبل از احیا و چه پس از احیای معاونت پرورشی و تربیت بدنی با آن دمخور و مواجه بوده اند همین پایبند نبودن تشکلها به حوزه بندیهای انجام شده بود که برای رفع این مشکل با پیگیریهای ستاد وزارتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی موضوع مطرح و طبق مصوبه شماره 442 این شورا، معاونت پرورشی و تربیت بدنی از سوی شورای مذکور و نهایتاً وزارت آموزش و پرورش مأموریت می یابد که شورای هماهنگی تشکلهای دانش آموزی را سامان داده و مسؤولیت نظارت بر انجام وظایف تخصصی تشکلها را به صورت کامل پیگیری نماید.
▪ یعنی هر تشکل بر اساس وظایف تعریف شده وزارت آموزش و پرورش با شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت خواهد کرد؟
ـ در فضای آموزشگاهها و مدارس، هر تشکل اعم از اتحادیه انجمنهای اسلامی دانش آموزان، بسیج دانش آموزی، جمعیت هلال احمر، شورای دانش آموزی و سازمان تبلیغات اسلامی به یک نوع خاص از فعالیت متناسب با توانمندیهای خودشان اقدام خواهند کرد و هم اکنون جلسات و نشستهای کار گروهی ویژه با اعضای این تشکلها در وزارت آموزش و پرورش برگزار شده و در سال تحصیلی پیش رو هر یک از این تشکلها با توجه به چارت فعالیتی و جدول حوزه بندی موجود به ارایه خدمات فرهنگی، تربیتی و آموزشی خواهند پرداخت.
▪ درباره کارها و نوع فعالیتهایی که به صورت مشترک همه یا بخش عمده ای از تشکلها مدعی انجام آن بوده یا انجام آن در تخصص آنها می باشد چه هماهنگی و یا برنامه ریزی خاصی صورت گرفته است؟
ـ همه فعالیتها و دامنه عملیات پرورشی و کمک آموزشی که در چارچوب فعالیتها و عملکرد معاونت پرورشی و تربیت بدنی می گنجد و امکان انجام آنها توسط گروهها، عناصر و تشکلهای مختلف دانش آموزی وجود دارد دسته بندی شده و علاوه بر نیازسنجی با هماهنگی خود تشکلها فعالیتهای خاص هر تشکل به آن واگذار شده و برخی از فعالیتهای عمومی که دو یا چند تشکل در انجام آن دخیل هستند مانند برگزاری نماز جماعت، راهپیماییها و یا مراسم مناسبت دار مختلف مقرر شده که توسط همه تشکلهای ذینفع و صاحب تخصص انجام شود و درباره فرهنگ سازی، نهادینه کردن و نظام مند شدن این فعالیتها در حال رایزنی با کارشناسان مربوط و مسؤولان و اعضای تشکلهای رسمی و قانونی جمعیت دانش آموزی هستیم.
▪ جناب آقای امینی! یکی از شعارهای احیای امور پرورشی در مدارس تحقق بخشیدن به منویات شهید رجایی و در مجموع به حساب آوردن دانش آموز در فرآیند اداره مدارس بود، آیا در فرآیند مورد نظر شما در حوزه بندی وظایف تشکلها به این مسأله توجه شده و دانش آموز به عنوان محوری ترین عنصر نظام آموزشی فرصت شرکت در تصمیم گیریهای مدیریت مدرسه را خواهد یافت؟
ـ به دنبال ابلاغ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و نگاه ویژه به تشکلهای رسمی، جریان خاصی در وزارت آموزش و پرورش شکل گرفته که بر اساس آن به دنبال این هستیم که بتوانیم با توجه به توانمندیهایی که دانش آموزان با عضویت در تشکلهای مختلف پیدا کرده اند میدان کار فراهم و امکان استعدادهایشان را مهیا کنیم و تا حدامکان در مدیریت مدارس از قدرت بالقوه آنها استفاده نماییم.
▪ یعنی با توجه به این گفته ها، در سال تحصیلی 88-87 دانش آموزان مدارس، مدیران مدارس خودشان هستند و یا حداقل در اداره مدارس صاحب رأی و نظر خواهند بود، درست است؟
ـ وزارت آموزش و پرورش تشکلها را فرصت می داند و ما به دنبال این هستیم که با توجه به اهمیت بخشی به نظر دانش آموزان در شورای دانش آموزی بتوانیم بخش مهمی از مدیریت مدارس را به آنان واگذار کنیم.
▪ این واگذاری مسؤولیت در حد درج بر روی کاغذ و صدور بخشنامه یا دستورالعمل است یا شکل واقعی به خود خواهد گرفت، درباره ساز و کار این تفویض اختیارات توضیح دهید؟
ـ وظایف و مسؤولیت آموزش و پرورش در حوزه مدارس به دانش آموزان واگذار می شود. این یک شعار نیست بلکه یک نظر ایده آل در نظام آموزشی است و ساز و کار آن این گونه است که با هماهنگی سه جانبه ایجاد شده بین معاونت پرورشی، اعضای تشکلهای دانش آموزی و مدیران مدارس این مسؤولیتها را به بچه ها واگذار می کنیم که خودشان نقش بیافرینند و ان شاء ا... این حرکت در سال تحصیلی 88-87 عملیاتی خواهد شد.
▪ جناب آقای امینی! با توجه به توقف استخدام نیروی جدید و حتی استخدام نشدن حق التدریسی ها، نظام آموزشی ما در حوزه نیروی انسانی پرورشی با مشکل مواجه خواهد بود و هر گونه برنامه ریزی در حوزه معاونت پرورشی و ساماندهی تشکلها بدون در اختیار داشتن مربی پرورشی کافی، کاری بیهوده و بی نتیجه خواهد بود. در این زمینه چه تدابیر و راهکارهایی برای رفع مشکل در معاونت متبوعه شما در نظر گرفته شده است؟
ـ واقعیت این است، زمانی که قانون احیای معاونت پرورشی در مجلس تصویب شد آیین نامه اجرایی و شیوه نامه های داخلی زیادی مورد نیاز بود که این دستورالعملها پس از زحمات زیادی در هیأت وزیران به تصویب رسید و در آنجا تکلیف خاصی روشن شد که موضوع نیاز به مربیان پرورشی جدید مورد توجه دولت و وزارت آموزش و پرورش و نیز سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق (معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی) قرار گرفت و در نهایت ضوابط ویژه ای تصویب و به مرحله اجرا رسید که همین فرآیند باعث وقفه در کار استخدام مربیان جدید گردید اما با توجه به ورود به مرحله عملیاتی، مشکلات ما در این زمینه کاهش یافت که امیدواریم با دریافت بازخوردها و اصلاح موارد به مرحله ایده آل در به کارگیری نیروی انسانی برسیم.
▪ پس شما معتقدید همه چیز رو به راه است و مشکلی به نام نبود مربی پرورشی در مدارس نخواهیم داشت؟
ـ آیین نامه اجرایی احیای معاونت پرورشی در ماده 2 بند ج به صورت شفاف اشاره کرده است که در تمامی مدارس و آموزشگاههایی که دانش آموزانش کمتر از 90 نفر هستند به ازای هر 4 دانش آموز باید یک ساعت تدریس مربی پرورشی وجود داشته باشد و معادل آن این است که هر مدرسه ای که 96 نفر دانش آموز دارد می تواند یک مربی تمام وقت داشته باشد و در بند ب تصریح شده مدارس بالای 90 تا 150 نفر یک مربی پرورشی اضافه و بالاتر از 150 نفر یک نفر به عنوان معاون پرورشی در مدیریت مدرسه شرکت خواهد کرد که با توجه به 127 هزار مدرسه ای که در حال حاضر در سه مقطع راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی داریم، می بینیم که مسؤولیت سنگینی در حوزه تأمین نیروی انسانی وجود دارد که با توجه به نیروهای موجود، باید این تأمین نیرو را انجام دهیم.
▪ براساس یکی از طرحهای جدید وزارت آموزش و پرورش، حضور یک نفر به عنوان معاون پرورشی در مدارس ضروری و لازم الاجراست، در این باره هم توضیحاتی ارایه نمایید.
ـ دستورالعمل مورد نظر که از سوی هیأت دولت تصویب و برای اجرا به مدارس ابلاغ شده اشعار می دارد که در هر واحد آموزشی باید یک نفر به عنوان مربی پرورشی فعالیت کند که در این رابطه انجام برخی از فعالیتهای خاص با ماهیت تربیتی به این معاون واگذار و برای نهادینه کردن ارزشهای اسلامی تلاش خواهد شد.
▪ عمده این نوع فعالیتها و تلاشها را به صورت فهرست وار برای مخاطبان قدس توضیح دهید.
ـ ساماندهی و هماهنگ کردن ظرفیتهای پرورشی و تربیتی را می توان به عنوان محور و چارچوب فعالیتهای معاون پرورشی مدارس ذکر کرد که فعالیتهای تربیتی، بهداشتی، ورزشی، نظارت بر تلاشهای شوراها و کانونهای دانش آموزی و نیز معلمانی که تمایل به کمک به امور تربیتی دارند از جمله برنامه های مبسوط این معاونها خواهد بود که در جمع 14 فعالیت و محور پرورشی، تربیتی، ورزشی و یا کمک درسی را شامل خواهد شد.

محمد رضایی
روزنامه قدس