دیوار نوشته های مدارس

به این نوشته کمی توجه کنیم: آن روز که وارد مدرسه دارالفنون شدم علی رغم ساختمان زیبا و حیاط پردرخت آن، نخستین چیزی که توجهم را به خود جلب کرد و بعد از آن همواره در لحظات تنها مونس و همدم من شد، نوشته های به ظاهر کم حجم اما زیبای روی دیوارها بود که اشعاری از شاعرانی چون سعدی، مولوی، مسعود سعدسلمان، حافظ و... روی کاشی های آبی رنگ نقش بسته بودند و در آنها پیام های تربیتی و تعلیمی به زیباترین شکل ممکن و تاثیرگذارترین طریق نهفته بود.  
اصلا احساس نمی کردم که اشعار مذکور در دوره ناصرالدین شاه قاجار با خط زیبای نستعلیق نوشته شده بود و شاید از آنها بوی کهنگی به مشام برسد، بلکه زیبایی، محتوا و سرزندگی آن اشعار بود که مرا جذب خود کرده بود و دقایق زنگ تفریح محو تماشا و خواندن آنها می شدم و هنوز هم بعد از گذشت سال ها شکوه، عظمت و طراوت آن نوشتار پرمعنی در خاطرم زنده است.
نوشته فوق خاطرات یکی از هزاران فارغ التحصیل مدرسه دارالفنون است که در آن به رسا بودن و اهمیت پیام های مندرج در دیوارهای این مدرسه قدیمی اشاره شده که در جای خود از جهات گوناگون همانند نوع پیام رسانی، تاثیرگذار بودن آن و دیگر موارد نیازمند کنکاش و دقت نظر است. به راستی ما در این دنیای ارتباطات که در هر ثانیه هزاران خبر و پیام آموزشی، تعلیمی و تربیتی و...
از طرق مختلفی چون رادیو، تلویزیون، رایانه، اینترنت و... جابه جا می شود، چه کار کرده ایم؟ آیا توانسته ایم آن طور که شایسته و بایسته است در امر انتقال پیام، ولو پیام های کوتاه به دانش آموزان خود موفق باشیم؟ بی شک همگان به این نکته اذعان دارند که در مدرسه تنها پرداختن به زنگ کلاس، آن هم با آموزگار محترمی که گاه متکم وحده است، نمی تواند زمان و اوقات آموزشی تلقی شود، چرا که بایداز لحظه به لحظه ساعات حضور دانش آموزان جهت آموختن آنان به نحو احسن استفاده کرد که یکی از لحظات، زمانی است که دانش آموزان در حیاط مدرسه حضور دارند و با تماشای دیوارهای آموزشگاه ناخودآگاه به دنبال اتفاق با نوشته ای نوو جذاب هستند.
اگر ما کمی به عقب برگردیم اثرگذاری شگرف این نوشتار دیواری را برای دانش آموزان به وضوح مشاهده خواهیم کرد. مثلا زمانی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی جنگ تحمیلی عراق علیه کشور اسلامی مان آغاز شد. خب! پرواضح است که در این دوره مدارس همچون دیگر مراکز دولتی و عمومی از حس و حال جنگ و لزوم پرداختن به دفاع از میهن و آرمان های متعالی مان خالی نماند، آن طور که وجود شعارها و حتی نقاشی های جنگی بر در و دیوار مدارس گواه این ادعاست. جالب آنکه این نوشتار یا نقوش آنچنان تاثیری در روحیات دانش آموزان آن دوره داشته که به گفته بسیاری از متولیان امر آموزش، این حرکت فرهنگی خود به خود به مثابه یک کلاس آموزشی برای تمامی دانش آموزان آن آموزشگاه محسوب می شده است. حتی بسیاری از اوقات دانش آموزان با دیدن این نوشته ها حس و حال عجیبی می یافتند و در آنها لزوم دفاع از دستاوردهای انقلاب اسلامی قوت می گرفت.
حال با این اوصاف و لزوم توجه به این مسیله که بایددیوارهای حیاط مدارس در هر مقطع زمانی پیام خاص آن دوره را انتقال دهند، سوالاتی پیش می آید که تمام این سوالات حول این محور می چرخند که در مقطع زمانی اکنون تا چه حد توانسته ایم به این مقوله- استفاده از دیوارهای مدارس جهت انتقال پیام های گوناگون- بپردازیم و از حداقل امکانات، حداکثر استفاده را ببریم؟! بگذریم از برخی مدارس که در دیوارهای آنها تصاویری از شهدا ویا صحنه های دفاع عاشقانه رزمندگان از میهن و دستاوردهای متعالی مان نقش بسته و به نوعی مبین آن است که باید همواره راه این راهروان پررهرو باشد، اما در بسیاری از مدارس در انتقال پیام های مختلف آموزشی، تعلیمی، تربیتی و... کمتر به این موضوع توجه و اهتمام نشان داده شده، به طوری که گاه دیده می شود این دیوارها از داشتن یک پیام یا مطلب علمی و آموزشی عاری هستند و بیشتر ترک های دیوار خودنمایی می کنند تا چیز دیگری یا اگر نکته ای هم روی آنها نوشته شده است به مرور زمان کمرنگ شده و حتی قابل خواندن نیست.
یا نه، گاه در نوشتن این قبیل پیام ها به اقتضای سنی دانش آموزان کمتر توجهی شده و به همین سبب نوشتار مذکور از گیرایی و جذابیت مورد نظر برخوردار نیست، حتی جالب آنکه در برخی موارد دیده می شود که خط و یا رنگ مورداستفاده با توجه به تعاریف موجود در باب روانشناسی رنگ ها از کمتر اهمیت و جذابیتی برخوردارند که رفع این نقایص در جای خود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به هرحال با توجه به نقش سازنده عوامل مختلف آموزشگاه در امر یادگیری دانش آموزان بر تمام مسیولان و متولیان امر آموزش، این نکته لازم الاجراست که در کنار مقولات دیگر به این مقوله هم توجه نشان دهند و با توجه به روحیات دانش آموزان، مقتضیات زمان، نیازهای حال حاضر و... از نوشتار روی دیوارهای مدارس بهره ببرند که از ابعاد گوناگون فایده داشته باشند چرا که حیف است زمانی که دانش آموزان برای استراحت ودیگر موارد به حیاط مدرسه می آیند، روح و روان آنها با دیدن مطالبی زیبا و جذاب بر روی دیوارهای مدرسه مفرح نشود و آنان در پی این لذت از آموختن نکته ای آموزشی و تعلیمی بی بهره بمانند.

طیبه کشاورزی مربی پرورشی منطقه18 تهران
روزنامه رسالت