الگوهای موفق مدیریت در مدارس کوچک

با این که موضوع مدیریت از اولین روزهای پیدایش انسان با او بوده است ، اما در یک قرن اخیر به دلیل ایجاد سازمانهای جدید ، پیچیده و متراکم از تکنولوژی و برخوردار از انسانهای پر نیاز ، مورد توجه قرار گرفته است .  
سرعت ، قدرت عمل و افزایش فرآورده های انسانی و صنعتی نیاز به نیروی هماهنگ کننده متفکر و وارسته ای به نام مدیر دارد تا بتواند با برنامه ریزی درست بین همه اجزاء ، امکانات هماهنگی به وجود آورد .
زمان حاضر را عصر مدیریت و رهبری می نامند چون موفقیت نهادها و سازمانها تا حد زیادی به کارایی و اثر بخشی مدیریت بستگی دارد . نقش مدیریت در بهره وری مدارس باعث پیدایش سبکهای مختلف مدیریت شده است . با آنکه همه سبکهای مدیریت به نوبه خود و در جای خود مهم و پر ارزش هستند ، اگر مدیریت آموزشی را با هر یک از انها مقایسه کنیم متوجه می شویم که هیچ یک از آنها به اندازه مدیریت آموزشی حایز اهمیت نیست ، چرا که هرگونه کوتاهی ، سهل انگاری و اشتباه در زمینه آموزش و پرورش انسانها تاثیرات نامطلوب و زیان باری در رشد افراد و کل جامعه دارد .
پیشرفت و ترقی هر جامعه ای در گرو نوع و چگونگی فعالیتی است که در مدارس انجام می گیرد . مدرسه امروز با مدرسه نیم قرن و حتی یک دهه قبل تفاوتهایی دارد . این تفاوتها در تعداد دانش آموزان ، کلاسها ، تخصص معلمان ، تنوع و نوع مطالب کتابهای درسی ، نیازهای فیزیکی . شرایط کار ، توقعات اولیاء و دانش آموزان ، نیازهای شغلی ، اجتماعی و تامینی معلمان ، تغییرات تکنولوژی و پیدایش نیازهایی نو مشاهده می شود که هر یک تحولی بزرگ در سیمای مدرسه و مدیریت آن به وجود می آورد .
پشاید در بسیاری از شغلها ، آزمایش و خطا برای یادگیری و تجربه کردن مسایل همراه با خطرات و زیانهای غیرقابل جبران نباشد ، اما در تعلیم و تربیت و مدیریت آموزشی ، هر آزمایش و خطایی همراه با زیانهایی بزرگ و جبران ناپذیر خواهد بود .
این امر به خصوص در واحدهای کوچک آموزشی دارای اهمیت بسزایی می باشد ، زیرا به دلیل اینکه اغلب این واحدها دور افتاده هستند اهمیت کمتری به آنها داده می شود و شیوه آزمون و خطا در آنها بیشتر بکار می رود ، در این مقاله سعی شده است که به روشها و مفاهیم مدیریت پرداخته شود و در پایان نحوۀ استفاده از این روشها در مدارس و واحدهای کوچک آموزشی بیان شده است .
● الگویی ماندگار برای مدیریت:
باید با کمال افتخار گفت، در زمانی که دنیای غرب از مدیریت و اصول آن بی خبر بود، ستاره درخشان تاریخ اسلام، پیامبر اعظم حضرت محمد (ص)، مدیریتی را بنیان نهاد که هم اکنون به رغم پیشرفتهای علم مدیریت، حرف اول را در دنیای مدیریت می زند. قرن ها قبل از مدیریت به شیوه کلاسیک که پایه گذار آن آدام اسمیت (1766) است و قبل از آنکه چستر بارنارد از وظایف مدیران و ماسی گی سون از مهارت لازم برای موفقیت در مدیریت سخن بگویند، پیامبر اعظم (ص) با شکیبایی اش، با فرو بردن خشمش، با شرح صدرش، با آرامش و وقارش، با تصمیم گیریهای خردمندانه اش، با انضباط و جدیتی که در اداره امور گوناگون داشت، با آداب تشویق و تنبیهی که در امور بکار می گرفت، و با مدیریت بر قلبها، به تاریخ نشان داد که الگویی بزرگ و ماندگار برای تمامی مدیرانی است که می خواهند توانمند و موفق در سازمان خویش باشند.
در روابط انسانی : همه پیامبران الهی که از طرف خدای متعال در میان بشر مبعوث شده اند، برای دو هدف اساسی بوده است. یکی از این دو هدف، برقراری ارتباط صحیح میان بنده و خالق خودش ] است[. هدف دومی که برای بعثت پیامبران عظام از طرف خداوند متعال هست، برقرای روابط حسنه و صالحه میان افراد بشر، بعضی با بعضی دیگر، بر اساس عدالت و صلح و صفا و تعاون و احسان و عاطفه و خدمت به یکدیگر است. (سیری در سیره اعمه اطهار (ع)، ص 255)
یکی دیگر از خصوصیات مدیران لایق و کار آمد داشتن کرامت است. کرامت، یعنی جوانمردی و بزرگواری که معمولا از افراد بزرگ و توانمند اجتماع، به خصوص مدیران انتظار می رود در قرآن کریم، این معنا از خداوند تعالی که مصدر تمامی فضایل و برتری هاست، شروع می شود و تا فرشتگان و انبیاء و رهبران جامعه امتداد می یابد اقرا و ربک الاکرم ، الذی علم بالقلم ] علق / 3 و 4[
و چندین آیه مشابه، دلالت بر این دارند که اکرام، رفتاری شایسته است که پروردگار عالم آن را برای خود گزیده تا دیگران نیز بیاموزند مکرم باشند و در جایگاهی که هستند آن را فراموش نکنند.
جفا نه شیوه دین پروری بود حاشا
همه کرامت و لطف است شرع یزدانی
در خاتمه باید گفت ، پیامبر اسلام ( ص ) تنها مدیری بود که توانست تمام هدفهایی را که در طول مدیریت و راهبری خویش دنبال می کرد ، تحقق یافته ببیند . در حالی که امروزه هیچ مدیری نمی تواند ادعا کند ، به تمامی اهداف مدیریتی خود ، نایل گشته است .
● مفاهیم و تعاریف مدیریت آموزشی
مدیریت در مفهوم کلی و عام آن به شکلها و با دیدگاههای متفاوت تعریف شده است . می توان گفت به تعداد نویسندگان کتابهای مدیریت از مدیریت تعریف ارایه شده است که به برخی از آنها اشاره می شود .
استونر ( Stoner ) می گوید ، مدیریت فرآیند برنامه ریزی ، سازماندهی ، هدایت و کنترل کوششهای اعضای مدرسه و استفاده از تمام منابع مدرسه برای دستیابی به اهداف معین مدرسه است .
مدریت بنا بر تعریف کیمبل وایلز ، عبارت است از یاری و مدد به بهبود کار آموزشی و هر عملی که بتواند امر آموزش و یادگیری را یک قدم پیش تر ببرد .
● مدیریت : هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران ( فالت ، 1924 )
مدیریت آموزش و پرورش عبارت است از ایجاد زمینه و فراهم ساختن وسیله به منظور بروز و به کارگیری استعدادهای دانش آموزان ، تحکیم بخشیدن به روابط انسانی گروهی و اتخاذ روش و تعیین خط مشی اصولی در کلیه امور برای بارور ساختن هدفهای تربیتی .
از آنجا که مدرسه یک نظام کاملاً انسانی است ، مدیریت را با تکیه بر بعد انسانی آن از یک سو و با توجه به هدف الهی آن از سوی دیگر ، چنین تعریف کرده اند :
مدیریت یعنی کارکردن با مردم ، میان مردم ، برای مردم و به خاطر خدا .
● اهداف اساسی و کلی مدیریت آموزشی
1) مهمترین هدف مدیریت آموزشی رسیدن به اهداف کلی تعلیم و تربیت است .
2) برقراری هماهنگی بین مانع و فعالیتهای مختلف واحد آموزشی .
3) اصلاح و بهبود جریان آموزش و پرورش .
4) شناساندن و تفهیم هدفهای تعلیم و تربیت به معلمان و کارکنان مدرسه .
5) حمایت و تقویت واحد آموزشی منبع رفع مشکلات معلمان .
6) ایجاد زمینه های شور و تبادل نظر و به وجود آوردن احساس مسیولیت مشترک در واحد آموزشی (مدیریت مشارکتی ) .
7) برقراری ، حفظ و گسترش روابط انسانی مطلوب و احترام متقابل در مدرسه .
● تفاوتهای مدیریت و رهبری آموزشی
غالباً دو اصطلاح مدیریت و رهبری را مترادف استعمال می کنند . در چارچوب مورد بحث میان رهبری و مدیریت می توان تمایز قایل شد . به نظر می رسد که مدیریت با بعد هنجاری و رهبری با بعد شخصی ، پیوستگی دارد .
مدیریت به معنی اداره کردن واحدهای به نسبت کوچک است که اصطلاحاً مدرسه خوانده می شود . مدیران افرادی هستند که به انجام وظایف قانونی خود تاکید دارند .
رهبری یعنی هدایت و راه بردن و نشان دادن راه به انسانها . تکیه رهبری بر انسانها است . رهبری مصلحت گراست و تصمیمها و رفتار رهبری بر پایه ضرورتهای زمانی و اقتضایات محیطی است . جهت و جریان قدرت در رهبری از پایین به بالاست و تا زمانی که پیروان با میل و اراده خود فردی را قبول داشته باشند ، رهبری او با پا برجاست . رهبری امری کیفی است که از نظر تحقق به کمیت وابسته نیست . خداوند درآیه ای از قرآن کریم می فرماید لکل قوم هاد مفهوم آیه این است که هر گروه و قومی چه بزرگ و کوچک نیازمند هدایت کننده و رهبر می باشد .
● ذاتی یا اکتسابی بودن مدیریت و رهبری
در مورد ذاتی یا اکتسابی بودن مدیریت و رهبری نظرهای متفاوتی توسط گذشتگان ارایه شده است . بعضی صفات و تواناییهای مدیریت و رهبری را ذاتی دانسته و تقدیر الهی می دانند که فردی را برای رهبری خلق می کند و برخی بر اکتسابی بودن صفات رهبری تکیه دارند . ویژگی هایی مانند سلامت جسمی ، شهامت ، تحمل ، صبر ، تواضع ، ایثار ، عفو ، شجاعت ، هوش بالا ، فرهی ، قوت اراده ، اعتماد به نفس ، مصصم بودن و امانت داری را عامل مدیریت و رهبری در افراد می دانند .
با توجه به این که بسیاری از صفات مدیریت و رهبری اکتسابی و بر اثر تجربه تکامل پیدا می کنند و از طرف دیگر افرادی باهوش بالا نه تنها نتوانسته اند در دیگران نفوذ کنند ، بلکه مشکل ارتباطی نیز داشته اند و هم چنین بسیاری از افرادی که در مدیریت نیز نبودند چنین صفاتی داشتند ، می توان گفت مدیریت و رهبری صرفاً ذاتی نیست . اگر چه اعتقاد به ذاتی بودن ویژگی های مدیریت از قطعیت افتاده است . مع ذالک هر کسی نمی تواند بدون داشتن زمینه ها ، استعداد ها و قابلیت هایی به رهبری یا مدیریت بپردازد . داشتن استعداد یادگیری ، شناخت و تطبیق با محیط می تواند عاملی برای کسب موفقیت در مدیریت به حساب آید .
بهترین صفاتی که در رهبران یا مدیران غالباً وجود دارد ، هوش ، برون گرایی ، اعتماد به نفس و دل سوزی است. از این صفات غیر از عامل هوش ، بقیه صفات از قابلیت تعمیم کمی برخوردارند .
اصولاً این فکر که مدیریت امری ذاتی است و نیاز به آموزش ندارد ، فکری نادرست و زیان بار است . درجه زیان باری آن در مدیریت آموزشی بیشتر از سایر مدیریت هاست . آنچه ما از مطالعه درباره انسان ، مدیریت و رهبری دریافت می کنیم این است که موفقیت در رهبری علاوه بر خصوصیات فردی رهبر ، به ویژگی های زیردستان یا پیروان ، محیط و درک عوامل موثر بر همه آنها مربوط می شود .
● تواناییهای مدیریت و رهبری آموزشی
▪ تواناییهای عمومی :
1) سلامتی جسمی : مدیر آموزشی باید از سلامتی کامل برخوردار باشد تا بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد عقل سالم در بدن سالم .
2) سلامتی روانی : سلامتی روانی به مراتب از سلامتی جسمی مهمتر است . افرادی که سلامتی روانی ندارند ، نه تنها زندگی را به خود ، بلکه به همه اطرافیان خود تلخ و ناگوار می کنند و سبب ناراحتی ، دلسردی ، سرگشتگی، افسردگی و رفتار تهاجمی افراد و هم چنین سبب بهم خوردگی محیط و اختلال در رفتار زیردستان می شوند .
3) سلامتی عاطفی : عاطفه در حقیقت جنبه های کیفی زندگی و رفتار را به وجود می آورد که تاثیر فراوانی در موفقیت انسانها دارد . بسیاری ار جذبها و دفعها از طریق عاطفه انجام می گیرد . مدیر باید نه بی عاطفه و نه مبالغه آمیز پرعاطفه باشد .
4) سلامتی عقل و قدرت تفکر و ادارک : تفکر منطقی اساس کار مدیریت است . او باید با تفکر منطقی از شناسایی مسیله تا پیداکردن راه حلهای مناسب برای مشکلات و مسایل پیش رود .
5) ایمان : ایمان یعنی باور ، یقین و تصدیق تفکر ، عمل و وجود کسی و یا چیزی مبنی بر اینکه با حقیقت هماهنگی و مطابقت داشته باشد . ایمان توحیدی و تشکیلاتی برای مدیر آموزشی مطرح است و باید مقید باشد .
6) تقوی و تعهد : تقوی به معنی خودنگهداری می باشد . تقوی اصل حفظ مدیریت از خطاها و بازکردن راه برای انجام کارهای خیر است . تعهد به معنی پایبندی به اصول و فلسفه و یا قراردادهایی که انسان به آنها معتقد است .
▪ تواناییهای بلوغی :
1) دانش : مدیران آموزشی به دو نوع دانش عمومی و دانش تخصصی نیاز دارند تا بتوانند مسایل و موضوع های اجتماعی ، انسانی ، سازمانی و آموزشی مربوط به کار خود را درک کنند . مدیر باید یک انسان تحصیلکرده باشد و در رشته یا کار خود توان و آگاهی تخصصی و مهارت های فنی ، انسانی و ادارکی را کسب کرده باشد .
2) تجربه : بهترین مدیر آموزشی کسی است که علاوه بر آموزشهای کلاسیک و علمی ، به طور علمی در مدارس به تدریس پرداخته و تجربیات لازم را کسب کرده باشد .
3) قدرت تشخیص : قضاوت ، تصمیم گیری و حل مسایل : مدیر باید مسایل و مشکلات محیط آموزشی را درک کند و به موقع راه حلهای مناسب برای حل آنها ارایه دهد . درک رفتار انسانها و تشخیص علل رفتار آنها و قضاوت درست دربارۀ آنها مسایل مهم مدیریت است . تشخیص صحیح ، مقدمه قضاوت درست است .
4) هدفدار بودن و انگیزه داشتن : هدفدار بودن مدیر آموزشی دو جنبه دارد یکی مربوط به اهداف نظام و واحد آموزشی و دیگری هدفدار بودن خود مدیر است .
5) نگرش و جهان بینی : در مدیریت اعتقادات و برداشتهای مدیر منشا رفتار ، روشها و سبکهای مدیریتی اوست.
6) اخلاق و رفتار مناسب : حسن خلق و سلوک از گران بهاترین سرمایه های انسان است . بیشتر موفقیتها و شکستهای ما در زندگی حاصل خوبی و یا بدی اخلاق ماست. پیامبر (ص) فرموده: خلق و خوی بد رفتار را تباه می سازد.
▪ توانایی های رهبری
1) قدرت پاداشی: فردی که توانایی دادن پاداشهای مثبت مادی و تامینی داشته باشد و بتواند عده ای را بر اساس نیازهایشان مورد حمایت قرار دهد، دارای قدرت پاداشی است.
2) قدرت اجباری : کسی که می تواند عده ای را جریمه، از کارشان اخراج و یا به زندان بیاندازد، دارای قدرت اجباری است. افراد از ترس به تبعیت می پردازند.
3) قدرت قانونی: قدرتی است که قانون به فرد می دهد و دیگران را وادار به تبعیت می کند. احترام به قانون و یا چاره نداشتن از اطاعت آن منبع قدرت است.
4) قدرت مرجعیت: این قدرت بیشتر مربوط به ویژگیهای فردی است. مدیری که در زمان بحرانی و هنگام بروز مشکلات غیر مترقبه، با خونسردی و اطمینان راه حلهای مناسب و منحصر به فرد ارایه می دهد، از قدرت مرجعیت برخوردار است.
5) قدرت تخصصی: دانش و تخصص فرد و پیدا کردن راه حلهای عملی برای مشکلات منبع دیگر قدرت است.
● وظایف اساسی مدیریت آموزشی
1) تصمیم گیری: بخش مهمی از وقت و کار مدیران صرف حل مشکلات و تصمیم گیری می شود. وظایف اساسی برنامه ریزی ، سازماندهی، رهبری و کنترل، مستلزم تصمیم گیری است. تصمیم گیری فرایند انتخاب بهترین راه حل ممکن از میان راه حل های موجود برای یک مساله است.
2) نیاز سنجی و برنامه ریزی: مقدمه طراحی هر برنامه و اجرای آن مستلزم نیاز سنجی است. به منظور جلوگیری از هزینه های اضافی، صرف وقت و نیرو، لازم است نیاز سنجی توسط افراد آگاه و کارشناس انجام گیرد و سپس برنامه ریزی گردد.
3) تامین و سازماندهی منابع و امکانات: تامین منابع و امکانات مادی و تکنولوژیک، تهیه و آماده سازی منابع و امکانات تکنولوژیک آموزشی، فضاهای آموزشی، مواد و تجهیزات، به وجود آوردن شرایطی که نیروی انسانی بتواند حداکثر استفاده را از تکنولوژی بعمل آورد.
4) آموزش و آماده سازی نیروی انسانی: مدیران باید مسایل و مشکلات معلمان و نیازهای دانش آموزان را درنظر داشته و آموزشهای علمی و کابردی را بصورت کارگاهی برگزار کنند تا بیشترین فایده را برای معلمان در بر داشته باشد.
5) انگیزش: انگیزه، حالت یا وضعی روانی است که رفتار را در جهت هدف یا هدفهایی نیرو می دهد، فعال می سازد و هدایت می کند.
6) برقراری روابط انسانی: از نظر فالت، روابط انسانی عبارتست از توان برقراری ارتباط انسانی با معلمان و دانش آموزان و اولیاء دانش آموزان از طریق پذیرفتن وجود، شخصیت، ویژگیهای فردی و همه تفاوتهایی که احتمالا با شخص مدیر دارند.
هر مدیر آموزشی باید روحیه و حالات روانی دانش آموزان و معلمان خود را مورد توجه قرار دهد. چنانچه علایمی از بی اعتمادی، ترس، نا امیدی، عدم احساس نشاط و وجود تنفر در محیط آموزشی مشاهده شود، به معنی فقدان بهداشت روانی و نبودن روابط انسانی مطلوب در واحد آموزشی است و باید در افراد احساس ارزشمندی بوجود آورد.
7) نظارت و کنترل: بازدید و مراقبت از طرز پیشرفت اجرای عملیات یا مقایسه با وضع مطلوب و تغییر و تصحیح عملیات بمنظور جلوگیری از انحراف از تحقق اهداف واحد آموزشی است. مدیران آموزشی از جهات مختلف باید بر کار مدرسه و نیروهای آموزشی نظارت داشته باشند.
8) ارزشیابی و پاداش: ارزشیابی و پاداش به معنی فرایند مقایسه نتایج حاصله در پایان یک دوره معین با اهداف از پیش تعیین شده به منظور تعیین میزان پیشرفت، تغییر و تجدید نظر در برنامه ها و دادن جزای مناسب با حسن و یا سوء اجرای عمل و نتایج حاصله می باشد.
تشویق و تنبیه از دو جنبه اهمیت خاص دارد. جنبه اول، مسیولیت پذیری انسان است که او را مسیول کارها و رفتارهایش می کند. جنبه دوم اهمیت تشویق و تنبیه نیاز انسانی است. اگر پایان هر کار به دریافت پاداش منتهی نشود، انسان دست به فعالیت نخواهد زد.
● رموز مدیریت موفق :
- اصل ( سه م ) در مدیریت این است : ( محبت ) ، ( ملاحظه ) و ( متانت ) . با همه مؤدب باشید.
- تمام فکر و ذکر یک مدیر موفق ارایه خدمات بیشتر به مشتری است .
- مدیر موفق هرگز از واژه شکست استفاده نمی کند . شکست ها برای مدیران موفق تجربه های آموزنده اند .
- سرعت عمل یکی از مهمترین ویژگی ها در مدیریت مؤثر است .
- برای ایجاد بیشترین انگیزه در کارکنان ، در جمع از نقاط قوتشان بگویید و در خلوت از نقاط ضعفشان .
- مدیر موفق کسی است که فضایی ایجاد کند که در آن همه کارکنان نسبت به خودشان احساس خیلی خوبی داشته باشند .
- مرتباً با کارکنان تمرین اندیشه گشایی کنید . یعنی بگذارید هر کس هر ایده ای به ذهنش می رسد آزادانه بیان کند . با این کار آنها را تشویق می کنید تا مدام در مورد کارشان تفکر خلاق داشته باشند .
- همیشه به یاد داشته باشید که در خانه، کمیت وقت و در محیط کار کیفیت وقت اهمیت دارد .
- طرز لباس پوشیدن شما باید به کسب موفقیت تان کمک کند . ظاهر شما بسیار مهم است . مردم بر اساس ظاهرتان روی شما قضاوت می کنند .
- احترام نشانۀ اصلی یک مدیر قابل است. میزان احترامی که کارکنان به مدیرشان می گذارند نشانۀ میزان قابلیت اوست .
- مدیران برتر در فکر کردن و حرف زدن معیارهای بالاتری دارند . باید بهترین باشند.
- کارکردن با کامپیوتر را یاد بگیرید . برای بالابردن مهارت هایتان از تکنولوژی استفاده کنید .
- صداقت با ارزش ترین و محترم ترین ویژگی یک مدیر است . همیشه به حرف هایتان عمل کنید .
● نتیجه گیری:
رشد و توسعه نظامهای آموزش و پرورش، ویژگی بازار عصر ماست. پیامد این رشد روزافزون، تبدیل نظام آموزشی به سازمانی بزرگ و فراگیر و در نهایت مدرسه کوچک است که با تعداد زیادی دانش آموز سروکار دارد، وظایف متعدد و متنوعی انجام می دهد، معلمان و کارکنان فراوانی با دانشهای گوناگون به خدمت می گیرد، منابع مالی و مادی عظیمی مصرف می کند و اثرات و نتایج دامنه داری به بار می آورد.
اداره مدارس با همه وسعت توسط مدیران صورت می گیرد و عامل موفقیت و یا شکست هر مدرسه بیشتر به چگونگی فعالیت مدیران مربوط می شود. نقش مدیران در اداره و موفقیت مدرسه باعث بوجود آمدن انواع سبکهای مدیریت شده است.
علی رغم اشتراک اکثر خصوصیات و ویژگیهای مدیریت و رهبری ، می توان گفت هر مدرسه ای با توجه به نوع فعالیت، سبک خاص مدیریت خود را می طلبد. به عبارت روشن تر، موفقیت سبک یک مدیر در یک مدرسه نمی تواند عامل موفقیت آن سبک در مدارس دیگر باشد.
● محدودیتها و اشکالات (چالشها)
مدیریت، شغلی سخت و طاقت فرسا است برای اینکه مدیران بایستی با منابع محدود و امکانات کم به انتظارات مشتریان پاسخ دهند. ماهیت قرن 21 ایجاب می کند که مشتریان انتظارات رو به تزاید داشته باشند چون قرن 21 به قرن انفجار دانش و اطلاعات مشهور است. اطلاعات اینترنت در هر 6 ساعت 2 برابر میشود. بیش از 3000 شبکه تلویزیونی ماهواره ای به امر اطلاع رسانی مشغول هستند. دانش اجتماعی و اطلاعات عمومی مردم بسیار بالاست. در این شرایط وظیفه مدیران سنگین و مضاعف است برای اینکه مدیران در این شرایط می بایست با قدرت راهبری و هماهنگی شان برای جلب رضایت مشتریان تلاش نمایند. اگر سیستم مدیریتی کشورمان با سیستم مدیریتی سایر کشورها مقایسه کنیم، می بینیم در کشور ما متاسفانه مدیریت آسان ترین شغل است. (به جز در یک سازمان) برای اینکه مدیران ما بر خلاف مدیران کشورهای پیشرفته منابع مالی و انسانی خوبی در اختیار دارند و پاسخگو نیز نیستند. اصولا نظام پاسخگویی در دستگاههای اجرایی ایران تعریف نشده است. اما در یک سازمان ایران سیستم مدیریتی با بقیه سازمانها متفاوت است آن هم سازمان آموزش و پرورش است که مدیران اجرایی آن در مدارس (مدیران مدارس) با شرایط ویژه ای مدیریت می کنند. این شرایط عبارتست از کمبود شدید منابع مالی به طوری که سرانه هر دانش آموز در مدارس دولتی بسیار پایین و حتی اسف بار است. سرانه هر دانش آموز در ایران حدود 50 دلار و در کشورهای توسعه یافته حدود 1000 دلار است. مدیران مدارس بر خلاف سایر مدیران سازمانهای همتراز فاقد اتاقهای مجلل و منشی های متعدد هستند. در نتیجه دایم در تماس با مراجعین و اولیاء دانش آموزان هستند و باید در مقابل آنان پاسخ گو باشند. مدیران مدارس دولتی ایران از حقوق و حق سرپرستی ناچیزی برخوردارند و برخلاف مدیران همتراز سایر سازمانها از امکانات جانبی مثل اماکن مسکونی، خودرو و ... برخوردار نیستند و تنها به خاطر عشق و علاقه به مدیریت کار می کنند. مدیران مدارس دولتی ایران باید در مقابل مسیولان مافوق، اولیاء دانش آموزان و نمایندگی محترم مجلس پاسخگو باشند از طرف دیگر با امکانات ناچیز، کیفیت آموزشی را بالا ببرند و درصد قبولی بیشتر داشته باشند و با دست خالی به فضاهای فیزیکی و اماکن آموزشی نیز برسند. در اینجا میتوان گفت با دست خالی کار خارق العاده انجام دهند.
● پیشنهاد:
چند پیشنهاد که متناسب با مدیریت بومی کشور ما باشد، در اینجا آورده می شود.
ـ فرهنگ سازی در ارتباط با تلفیق آموزش و پرورش
ـ فرهنگ سازی در ارتباط با IT و I.C.T، نرم افزارهای آموزشی و گسترش این تفکر در مدارس کشور
ـ طرح ضرورت انتقال از حافظه محوری به رویکرد نوین یاد دهی و یادگیری های فعال و مشارکتی
ـ معرفی نقش کتابهای درسی، آموزشی و کمک آموزشی در فرایند برنامه های آموزشی و پرورشی کشور
ـ فضاسازی در ارتباط با مباحث جاری آموزش و پرورش، همچون: خلاقیت، طرح غنی سازی مدارس، طرح سازماندهی کتابهای کمک آوزشی و ...
ـ ایجاد ارتباط دو سویه بین مجموعه مدیریت مدرسه و برنامه های آموزشی و پرورشی کشور و ایجاد امکان نقد و بررسی و نظر سنجی مستمر در خصوص برنامه های درسی، اموزشی و پرورشی.
ـ ایجاد زمینه مشارکت در تولید مواد آموزشی و نیز انتقال تجارب مدیران و مدارس موفق و معرفی مجموعه های موفق مدیریتی.
ـ ایجاد زمینه برای ارتباطات بین مدرسه ای از طریق نشست های مدیران و معلمان و اعضای انجمنها، که خود ما در ناحیه یک قزوین مجتمعی به نام مجتمع رشد متشکل از چند مدیر ابتدایی ایجاد کردیم و این موارد را انجام می دهیم و از مدیریت محترم و دیگر مسیولین ناحیه یک نیز دعوت به عمل آورده ایم و الحمدلله نتایج خوبی هم در پی داشت و دارد.
ـ تبیین نقش خانواده در تعلیم و تربیت و جایگاه مدیریت مدرسه در این مساله.
ـ تبیین نقش هنر در تعلیم و تربیت و مدیریت آموزشگاهی.
ـ تبیین نگاه های اصلاحی در مدیریت آموزشگاهی و ضرورت آشنایی با دیدگاههای نوین مدیریت.
ـ توجه به بعد زیبایی شناختی هنری در مدیریت آموزشگاهی.
ـ دقت در نوع نگاه های فلسفی و تعقلی مدیریت مدرسه، نوع نگاه مخاطب شناسی و ...
ـ آشنا ساختن مدیران مدارس با مفاهیم برنامه ریزی درسی

نویسنده منبع سیده مهرتاج خطیب شهیدی منابع و ماخذ مطهری مرتضی سیری در سیره نبوی انتشارات صدرا 1382 ص 110 مطهری مرتضی بیست گفتار انتشارات صدرا 1382 ص 142 فیض الاسلام سید علینقی صحیفه سجادیه دعای مکارم الاخلاق انتشارات پیام آزادی 1380 فرید تنکابنی مرتضی نهج الفصاحه دفتر نشر فرهنگ اسلامی 1385 جعفری محمد تقی و نصر سید حسین و مطهری مرتضی و دیگران محمد ص خاتم پیامبران انتشارات صدرا 1347 رادمنش عزت ا تاکتیکهای جنگی پیامبر اسلام ص انتشارات قلم 1366 ماهنامه آموزشی رشد مدیریت مدرسه شماره1 مهرماه 1381 ماهنامه آموزشی رشد مدیریت مدرسه دوره پنجم شماره 43 اسفند ماه 1385 ماهنامه آموزشی رشد مدیریت مدرسه دوره پنجم شماره 45 اردیبهشت 1386 شعبانی طیب مدیریت آموزشی تهران آن 1381 علاقه بند علی مقدمات مدیریت آموزشی تهران بعثت 1371 میر کمالی سید محمد رهبری و مدیریت آموزشی تهران نشر یسطرون اسفند 1382 مجله رشد مدیریت مدرسه سال سوم شماره 4 دیماه 1383
سازمان آموزش و پرورش استان قزوین

• الگوهای موفق مدیریت
• مدیریت در مدارس کوچک
• مدارس کوچک