مادران، مبدأ خیرات هستند

14 خردادماه سالروز رحلت مردی است که با اندیشه های بلندش منشأ تحولات بزرگی شد؛ کسی که تفکرات قالبی را درهم شکست و چهره واقعی اسلام را به جهانیان شناساند.  
امام خمینی(ره) با اندیشه های تابناکش در حوزه زنان نیز دیدگاه های روشن و واقع بینانه ای داشت که زمینه رشد و شکوفایی توانایی های زنان را به وجود آورد.یکی از نکات محوری در اندیشه دین شناختی حضرت امام در حوزه مسایل زنان توجه به این اصل است که زن و مرد همان گونه که در نظام آفرینش و ساختار تکوینی زندگی آدمی نقش تکمیلی متقابل دارند و در این خصوص و با توجه به جایگاه و نقشی که هر یک از آن دو دارند، هیچ کدام فرع بر دیگری نیستند و تفاوت در نقش به مقتضای حکمت الهی و ضرورت آن در نظام آفرینش، به معنای اصل بودن یکی و فرعی تلقی شدن دیگری نیست، در نظام تشریع و تنظیم مناسبات اجتماعی و جایگاه انسانی - اجتماعی هر یک از آن دو نیز، مکمل یکدیگرند و یک محور اساسی در تحلیل و تبیین تفاوت های قراردادی و اعتباری نیز، همین نقش های تکمیلی است که خاستگاه آن عمدتا تفاوت های ساختاری هر یک در نظام آفرینش است که در واقع یک تقسیم کار طبیعی را می طلبد.
● جایگاه زن در خانواده
در تحلیل جایگاه زن در خانواده ازدیدگاه امام باید گفت مادر از دو جهت حایز اهمیت ویژه ای در تربیت فرزند است اول اینکه کودک مهم ترین سال های تکوین شخصیت خود را در محیط انس و الفت با او می گذراند و این سال ها فرصت کم نظیری برای اکتساب عادات و صفات و سایر ویژگی های رفتاری از مادر است، ثانیا مادران به لحاظ عواطف خالصانه خود پناهگاه مطمینی برای کودکان هستند و کودک هر زمانی که احساس ناامنی می کند ابتدا به مادر پناه می برد و امنیت مورد نظر خود را در آغوش او جست وجو می کند.
به فرموده حضرت امام(ره): حقوق بسیار مادرها را نمی توان شمرد و نمی توان به حق ادا کرد. در جایی دیگر در تجلیل مقام شامخ مادر می فرمایند: یک شب مادر نسبت به فرزندش از سال ها عمر پدر متعهد ارزنده تر است. تجسم عطوفت و رحمت، در دیدگان نورانی مادر بارقه رحمت و عطوفت رب العالمین است. خداوند تبارک و تعالی قلب و جان مادران را با نور رحمت و ربوبیت خود آمیخته. آنگونه که وصف آن را کس نتوان کرد و به شناخت کسی جز مادران در نیاید و این رحمت لایزال است که مادران را تحملی چون عرش، در مقابل رنج ها و زحمت ها از نوزادی تا به آخر مرحمت فرموده و اینکه در حدیث آمده است بهشت زیر قدم های مادران است، یک حقیقت است و اینکه با این تعبیر لطیف آمده است برای بزرگی و عظمت آن است و هوشیاری به فرزندان است که سعادت جنت را زیر قدم آنان و خاک پای مبارک آنان جست وجو کنید... و رضا و خشنودی پروردگار سبحان را در رضا و خشنودی مادران دریابید.
امام خمینی(ره) در تبیین نقش مادر به عنوان یک عامل تربیتی فرموده اند: در دامن مادر بچه ها بهتر تربیت می شوند تا در پیش استادان. علاقه ای که بچه به مادر دارد، به هیچکس ندارد و آن چیزی که در بچگی از مادر می شنود در قلبش نقش می بندد و تا آخر همراهش است. مادرها باید توجه به این معنی کنند که بچه ها را خوب تربیت کنند.
پاک تربیت کنند. دامن هایشان یک مدرسه علمی و ایمانی باشد. و این یک مطلب بسیار بزرگی است که از مادر ها ساخته است. آنقدری که بچه از مادر چیز می شنود از پدر نمی شنود، آنقدری که اخلاق مادر در بچه کوچک نورس تاثیر دارد و به او منتقل می شود از دیگران عملی نیست. ارزش و مقام زن در نظر امام(ره) آنچنان والا و ارجمند است که امام راحل مان به نقش زنان در تهذیب نفس اهمیت ویژه ای داده و اشاره فرموده اند که: شما خانم ها ارزش دارید در پیشگاه خدا ان شاء الله، تهذیب کنید بچه های خودتان را تربیت کنید، تربیت اسلامی. اگر خانم ها بچه های مهذب بار بیاورند، بچه های اسلامی بار بیاورند هم دینتان و هم دنیایتان محفوظ است. مادر بزرگ ترین مسوولیت و شریف ترین شغل را دارد. شریف ترین شغل در عالم بزرگ کردن یک بچه است و تحویل دادن یک انسان است به جامعه. در طول تاریخ از آدم تا خاتم، انبیا آمده اند تا انسان درست کنند. شما می توانید بچه هایی تربیت کنید که حفاظت از انبیا بکنند، حفاظت از آمال انبیا... شما هم خود حافظ باشید و هم نگهبان تربیت کنید. خدمت مادر به جامعه از خدمت معلم بالاتر است و از خدمت همه کس بالاتر است و این امری است که انبیا می خواستند.
● نقش مادران چیست؟
رویکرد امام راحل(ره) در خصوص نقش مادر به مثابه یک نجات دهنده امت، اینچنین است که می فرمایند: مادرها مبدا خیرات هستند و اگر خدای نخواسته مادرانی باشند که بچه ها را بد تربیت کنند مبدا شرند. برای خانم ها یک مطلب بالاتر است و آن مطلب تربیت اولاد است. یک انسان درست، ممکن است یک عالم را تربیت کند و یک انسان غیرسالم و فاسد، عالم را به فساد می کشد. فساد و صلاح از دامن های شما و از تربیت های شما و از مدارسی که شما در آن اشتغال دارید شروع می شود.
امام فرزانه ما (ره)، در مقایسه جایگاه و منزلت مادر با دیگر عوامل تربیتی نیز می فرمایند: شما خانم ها شرف مادری دارید که در این شرف از مردها جلو هستید و مسوولیت تربیت فرزند را در دامن خودتان دارید، اول مدرسه ای که بچه دارد دامن مادر است. مادر خوب، بچه های خوب تربیت می کند.
در پی رهنمودهای امام عزیز است که امروز دیگر همه می دانند نجات و پیشرفت جامعه تنها با حضور و دخالت موثر زنان در همه صحنه های زندگی اجتماعی میسر خواهد شد. زن ها حق بیشتری بر ملت ها دارند زیرا مردان شجاع را در دامن خود بزرگ می کنند. انسان ساز هستند، ملت ها را تقویت می کنند هرجا مردی موفق بوده، پشت سر آن زنی بوده است یا در نقش مادر یا در نقش همسر. زنان در صدر اسلام با مردان در جنگ ها شرکت می کردند. در انقلاب اسلامی نیز نقش زنان در جای جای آن برکسی پوشیده نیست.
از حمایت ها و همراهی ها، از زندان افتادن ها، و شکنجه دیدن ها، از پرستاری ها و مقابله کردن ها، از حمایت گسترده ایشان در حماسه 17 شهریور، از اسلحه به دست گرفتن در دفاع از مرز و بوم کشور اسلامی در شهرهای آبادان و خرمشهر و... از فعالیت های اجتماعی و سیاسی در جامعه، از تقدیم شهدا در راه انقلاب و آرمان هایش، از تربیت فرزندان نیکو صالح و از جهاد سازندگی.
با توجه به سخنان ارزنده امام(ره) باید توجه داشت که انقلاب اسلامی علاوه بر تحولات عظیمی که در سطح ایران وجهان ایجاد کرد، در نگرش به انسان، زن وخانواده نیز موجد دگرگونی های نوینی شد و به ویژه تصویر نامطلوب و معیوبی که از زن در اذهان ایجاد شده بود را ترمیم و اصلاح کرد.
در تاریخ اسلامی زنانی که به درجه اجتهاد رسیده و حوزه های درس داشته اند و کتب بسیار مفید علمی و اخلاقی تألیف کرده اند بسیارند. بی دلیل نیست که در آیات کریمه قرآن نزدیک به 10 آیه احترام به مادر و احسان به او را مطرح کرده و یکی از سوره های قرآن نیز به نام نساء است. زیرا که این اسلام بود که غبار ذلت و خواری را از چهره زن زدود و رفتارهای غیرانسانی با زنان را قبیح شمرد و معیارهای ارزشی را در جامعه تغییر داد. اگر بزرگداشت شریعت اسلام نبود امکان نداشت زن هویت واقعی اش را احراز کند.
زن جامعه ما وابسته به یک تاریخ، فرهنگ، مذهب و جامعه ای است که روح خود را و سرمایه اش را از اسلام گرفته و می خواهد خودش باشد و خودش را بسازد و یک بار دیگر متولد شود.
زن مظهر خلاقیت خداوند و عنصر اساسی تشکیل خانواده در طول قرون و در مکاتب و مسلک ها و جوامع مختلف از نظر مقام و موقعیت و معرفی هویت، همواره فراز و نشیب هایی را طی کرده گاهی تا حد یک کالا تنزل یافته و گاهی از آن به عنوان آیت الهی یاد شده است.
از این روست که زنی که می خواهد در جامعه به جایگاه واقعی و انسانی خود دست یابد برای پیمودن راه درست می تواند به رهنمودهای امام راحل(ره) تمسک جوید. چنان که امام می فرمایند:
زن انسان است آن هم یک انسان بزرگ، زن مربی جامعه است. از دامن زن انسان ها پیدا می شوند. مرحله اول زن ومرد صحیح از دامن زن است. مربی انسان ها زن است و سعادت ها و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است. زن با تربیت صحیح خودش کشور آباد می کند، مبدا همه سعادت از دامن زن بلند می شود. زن مبدا همه سعادت ها باید باشد. زن مظهر تحقق آمال بشر است. زن پرورش دهنده زنان و مردان ارجمند است. از دامن زن مرد به معراج می رود. دامن زن محل تربیت بزرگ مردان است. اگر زنان شجاع و انسان ساز از ملت ها گرفته شوند، ملت ها به شکست و انحطاط کشیده می شوند.
● مشارکت سیاسی زنان
یکی از محورهایی که در حضور اجتماعی بانوان، مورد تاکید حضرت امام قرار داشت، مساله مشارکت سیاسی و فرهنگی زنان است. ایشان در این باره فرمودند: زن باید در سرنوشت خودش دخالت داشته باشد. زن ها در جمهوری اسلامی رای باید بدهند، همان طوری که مردان حق رای دارند، زن ها حق رای دارند. همان طوری که مرد ها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زن ها هم باید دخالت کنند و جامعه را حفظ کنند. زن ها هم باید در فعالیت های اجتماعی و سیاسی هم دوش مردها باشند. امروز زنان در جمهوری اسلامی هم دوش مردان در تلاش سازندگی خود و کشور هستند و این است معنای آزادزنان و آزادمردان نه آنچه در زمان شاه مخلوع گفته می شد، که آزادی آنان، در حبس و اختناق و آزار و شکنجه بود.
شما می دانید که فرهنگ اسلام در این مدت مظلوم بود، در این مدت چند صد سال بلکه از اول بعد از پیغمبر سلام الله علیه تا برسد به حالا، فرهنگ اسلام مظلوم بود، احکام اسلام مظلوم بودند و این فرهنگ را باید زنده کرد و شما خانم ها همان طوری که آقایان مشغول هستند، همان طوری که مردها در جبهه علمی و فرهنگی مشغول هستند، شما هم باید مشغول باشید.

مهناز جعفری منابع ـ کتاب تبیان دفتر هشتم جایگاه زن در اندیشه امام خمینی ره ـ تربیت اسلامی با تاکید بر دیدگاه های امام خمینی ره نوشته دکتر محمدرضا شرفی ـ کتاب نقش زنان در نهضت امام خمینی ره مرکز اسناد انقلاب اسلامی ـ سخنان امام خمینی ـ ماهنامه تربیت شماره دوم سال پانزدهم ـ صحیفه نور ج 11 ـ انتخابات در اندیشه امام خمینی ره ص 90
روزنامه تهران امروز