خشونت خیابانی علیه زنان

شاید کمتر پیش آید که منتظر ماشین گوشه خیابان ایستاده باشید و با صفی از ماشین هایی که جلوی پایتان ترمز می کنند و شما را به چشم یک روسپی نگاه می کنند، مواجه نشوید.  
پدیده خشونت خیابانی که که در جامعه ایران همواره در طول سال های گذشته وجود داشته است، این روزها آنقدر آزاردهنده و چشم گیر است که تقریبا تمام فعالان زن در برنامه های 8 مارس امسال، آن را یکی از بزرگترین مشکلات زنان در شهرستان های مختلف می دانند.
درست در شرایطی که نیروی انتظامی با قدرتی مثال زدنی و هزینه ای گزاف اقدام به ارشاد زنان بد حجاب می نماید، مردان ایرانی بی باکانه و بدون ترس از برخوردهای قضایی، به آزار و اذیت زنان در کوچه و خیابان می پردازند. از پسر 8 ساله تا پیرمرد 80 ساله، تفاوتی هم نمی کند که پوشش شما چادر باشد و یا مانتو، این خشونت آنقدر عریان است که اکثریت زنان آن را هر روز با تمام وجودشان حس می کنند و قدرتی برای مقابله با آن ندارند.
از حدود 50 زنی که در این گزارش با آنان روبرو شدم، همه ی آن ها به دفعات تحت خشونت خیابانی قرار گرفته بودند، که بیشترین آن ها شامل خشونت کلامی بوده است. متلک های خیابانی، بیشترین موردی است که تقریبا هر روز برای زنان تکرار می شود. با این حال بسیاری از زنان نیز در کوچه و خیابان، در تاکسی، در اتوبوس و مکان های دیگر از سوی مردان لمس شده اند.
خشونت خیابانی، در تعریف بومی ایران، شامل رفتارهایی مانند نگاه های آزاردهنده در معابر عمومی، مزاحمت های کلامی از جمله متلک و فحاشی هنگام راه رفتن در خیابان، تماس و لمس بدن در خیابان و یا وسیله نقلیه عمومی، بوق زدن و ایستادن اتومبیل های شخصی هنگام راه رفتن در خیابان و آزار و اذیت دیگر رانندگان هنگام رانندگی می شود.
عکس العمل زنان در برابر این مزاحمت های خیابانی، اغلب با توجه به شرایط سنی آنان متفاوت است. تعداد زیادی از دختران جوان در برابر این آزارها، سکوت می کنند. چرا که از منظر جامعه آنان به دلیل نوع پوشش و آرایش شان، مورد این مزاحمت ها قرار می گیرند و مقصر قلمداد می شوند. زنان مسن تر اما واکنش شدیدتری نشان می دهند، آنان معمولا از سوی افراد حاضر در محل مورد حمایت واقع می شوند. نتایج نظرسنجی ای که چندی پیش توسط وب سایت "زنستان"، منتشر شد، نیز این موضوع را تایید می کند.
بر اساس این نظر سنجی 76 درصد از زنان مورد سوال قرار گرفته، پیش از 15 سالگی تحت خشونت کلامی قرار گرفته اند.
با این حال ابعاد خشونت های خیابانی تنها به موارد ذکر شده خلاصه نمی شود، دختر 23 ساله ای در تهران، معتقد است که اخیرا مزاحمت ها بسیار شدیدتر شده است. او آخرین تجربه اش را از چنین موردی تشریح می کند و می گوید: "هفته پیش هنگامی که در خیابان راه می رفتم، مردی به من نزدیک شد و برای لحظه ای مرا در آغوش گرفت. باسن و سینه ام را با دست هایش فشرد و بعد از من جدا شد."
او می گوید که برای لحظه ای شوکه شده است، اما بعد تمام توانش را جمع کرده و با مشت و لگد آن مرد را کتک زده است.
این دانشجوی دختر معتقد است، اشکال این قبیل خشونت ها در جامعه هر روز گسترده تر و شدیدتر می شود و زنان در برابر این تحقیر روزانه، پناهگاهی برای حمایت ندارند.
از نظر زنان مورد پرسش در سایت "زنستان"، دلایل رواج خشونت و آزار خیابانی به ترتیب عبارتند از: فرهنگ جامعه، بیماری روحی و جنسی مردان مزاحم، قوانین نامناسب و عدم برخورد با مزاحمین، غریزه و طبیعت مردان، رفتار، پوشش و آرایش زنان در خیابان، موقعیت اقتصادی پایین، ماهواره و اینترنت و نیز موقعیت اقتصادی بالا.
بیشترین موارد خشونت نیز زنانی را شامل می شود، که برای رفت و آمد خود از وسایل نقلیه عمومی استفاده می کنند.
بسیاری از جامعه شناسان، علت فروانی این پدیده را در ایران، تفکیک جنسیتی می دانند. آنان معتقدند جداسازی جنسیتی، سبب بیگانگی بین انسان ها می شود و همین مورد سبب می شود که برقراری ارتباط میان دو جنس مخالف از راه های نامتعارف انجام شود.
همچنین ترکیب و شیوه تربیت خانواده های ایرانی به گونه ای است که دختران و پسران ترجیح می دهند به دور از چشم خانواده رابطه با جنس مخالف را تجربه کنند و چون مکان مناسبی برای این تعامل وجود ندارد، خیابان به مکانی برای تخلیه خواسته های جوانان تبدیل شده است.*
اما این پدیده، زمانی آزاردهنده تر می شود، که پس از مراجعه زنان به مراجع انتظامی و قضایی برای شکایت از مردان مذکور، آنان مقصر قلمداد می شوند.
تجربه یک دختر 27 ساله در این مورد جالب توجه است، او که چندی پیش کیف دستی اش از سوی افرادی ناشناس سرقت شده است، می گوید: "پس از مراجعه به کلانتری و تنظیم شکایت، یکی از خانم های شاغل در آن جا مرا به اتاقی برد و به من گفت که اگر کیفم سرقت شده است، تقصیر خودم است چون پوشش مناسبی نداشته ام!"
در جامعه ایران، با نگاه غالب سنتی، زنان همواره مقصرند. چرا که آنان زمینه سازی برای وقوع جرم هایی از قبیل، قتل، دزدی، تجاوز، آزار و اذیت خیابانی و ... هستند. اما آیا زمان آن نرسیده است، مسیولان کشور طرحی برای مقابله با مردان مقصر اجرا کنند؟

مقالات ارسالی به آفتاب