زن، خانواده و مشارکت اجتماعی

در حالی که در غرب و کشورهای صنعتی بحث بر سر دفاع از آزادی و تساوی حقوق و اختیارات فردی و اجتماعی زنان با مردان سالیان متمادی جریان داشت، امام خمینی(رض) معمار انقلاب اسلامی، از نخستین روزهای مبارزه مردم ایران با رژیم ستمشاهی همواره تأکید داشتند: اسلام با هیچ چیز از این مظاهر تمدن مخالفت ندارد، با هیچ قشری از شما مخالفت ندارد، از نظر اسلام زن و مرد به طور یکسان از مواهب انسانی برخوردارند.  
همه حقوقی را که مرد دارا می باشد، برای زن هم همان حقوق هست. حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رأی دادن و رأی گرفتن. لیکن هم در مرد مواردی است که چیزهایی به دلیل پیدایش مفاسد بر او حرام است و هم در زن مواردی هست که به دلیل مفسده، اموری بر او حرام است.
اسلام خواسته که زن و مرد حیثیت انسانی شان محفوظ باشد. [سیمای زن در کلام امام خمینی(ره) ص144]
ایشان همچنین اعتقاد راسخ داشتند در جامعه اسلامی زن علاوه بر کسب علم و دانش می تواند در امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز مشارکت داشته باشد و بر این حق تأکید داشتند، اما در کنار آن معتقد بودند یکی از مظلومیتهای زنان در تمام دنیا این است که به اسم آزادی می خواهند او را از پاکدامنی و عفاف دور کنند و از وی ابزاری بسازند تا ملعبه دست دیگران باشد.
ایشان همواره یاد آور می شدند که اسلام حافظ شخصیت زن و انسانیت اوست. به همین دلیل هم کنترل بر روابط اجتماعی او را در حدی که آزادی و هویت انسانی وی خدشه دار نشود، مورد تأکید قرار می دادند.
ایشان برای نقش مادری زن نیز ارزش ویژه ای قایل بودند و آن را بسیار مقدس و پر اهمیت می دانستند و مادران انسان ساز و شجاع را می ستودند.
در طول سالهای دفاع مقدس با تحولاتی که در بینش و تفکر مردم پدید آمد و حاکمیت ارزشها بر روابط خانوادگی و اجتماعی، نقش حمایت کننده زنان بیش از پیش نمود پیدا کرد و این تأثیر گذاری با پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی نه تنها کمرنگ نشد، بلکه با مشارکت افزون تر در عرصه های علمی، فرهنگی، قانونگذاری و سیاسی بروز کاملتری پیدا کرد.
البته در کنار این حضور، نیازهای واقعی زنان نیز به عنوان یکی از دو عضو مؤثر خانواده و گاه حتی سرپرست و اداره کننده امور خانواده برای جامعه و دست اندرکاران امور روشن تر و نیازهایشان بارزتر شد. به همین دلیل هم طی سالهای پس از پیروزی انقلاب و در دوره های مختلف، نمایندگان مجلس و رؤسای دولت با طرحها و لوایحی که مطرح و به تصویب رسانده اند، کوشیده اند به برخی از این خواسته ها جامه عمل بپوشانند.
از جمله مصوباتی که طی چند سال اخیر از طریق مجلس شکلی قانونی به خود گرفته است عبارتند از:
افزایش مرخصی دوران زایمان به 6 ماه و استفاده از مرخصی(پاس شیر) طی دوسال شیردهی. ارث بردن فرزندان زنان متوفی از حقوق بازنشستگی مادر - بازنشستگی پیش از موعد زنان کارمند - منشور حقوق و تکالیف زنان مسلمان.
ارث بردن زنان از عرصه که اخیراً یک فوریت آن به تصویب رسیده است و در آینده باید در مجلس مطرح شود.
همچنین تجدید نظر و اصلاح برخی از مواد قانون مربوط به حقوق مدنی نظیر دادن حق حضانت فرزندان پسر تا هفت سالگی به مادر، برقراری حق پرستاری برای زنانی که همسر جانباز دارند و...
● حضور زن در خانه و جامعه
قدر مسلم اشتغال زنان هم مانند مردان یکی از مسایل مهم برای جامعه طی سالهای اخیر بوده است، زیرا زنان ضمن انجام وظایف و مسؤولیتهای مربوط به خانواده، نسبت به انجام امور محوله در محیط کار نیز در خود احساس وظیفه می کنند. از همین رو، یکی از اقدامهایی که در زمینه کاستن از ساعات حضور زنان در محل کار بود که در قالب قانون کار پاره وقت زنان، مورد تصویب قرار گرفت.
موفقیت دختران در تحصیلات دانشگاهی نیز موجب شد هر سال بر تعداد دانش آموختگان زن در ایران افزوده شود.
مشاور رییس جمهور در امور زنان طی گفتگویی که هفته پیش با شبکه العالم انجام داد، به همین مسأله اشاره داشت .
به گفته زهره طبیب زاده نوری، در حال حاضر بیش از دو میلیون زن در کشورمان دارای تحصیلات دانشگاهی هستند که از میان آنها 20 هزار نفر به عنوان عضو هیأت علمی و مدرس و استاد در دانشگاه ها مشغول به کار هستند. این در حالی است که رقم فوق در سال 1365 تنها به 9 هزار نفر می رسید.
طبیب زاده تصریح کرد: تعداد زنان دانش آموخته دانشگاهی که در سال 1366 به 8 هزار و 400 نفر می رسید، پس از گذشت بیست سال، امسال به 85 هزار نفر رسیده که حدود 9 برابر شده و حضور زنان در برخی از رشته ها مانند زنان و زایمان به 98 درصد رسیده است.
● کلام آخر
با وجود تمامی موفقیتهایی که پس از گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب در مورد زنان کشورمان شاهد آن بوده ایم، به نظر می رسد هنوز هم نیاز است به لحاظ فرهنگی و به دلیل وجود برخی باورها در بین قشرهایی از جامعه در مورد مشارکتهای اجتماعی زنان، اقدامهای آموزشی به شکل زیر بنایی انجام شود تا شوهر و فرزندان بدانند هر چه حمایت معنوی خانواده از مادر بیشتر باشد، او بهتر خواهد توانست به وظایف و مسؤولیتهای چندگانه خود در بیرون و درون خانه بپردازد و با دلگرمی و پشتیبانی کافی در امور اجتماعی و اقتصادی همپای همسر و فرزندان به فعالیت بپردازد و در این صورت است که به معنای واقعی به عدالت انسانی در جامعه نزدیکتر خواهیم شد.

عالیه حجت زاده
روزنامه قدس