انتظارات زنان از انقلاب

ایرانیان از دوران باستان مردمانی دین دار، معنویت گرا و آراسته به فضایل اخلاقی بوده اند، به همین جهت زمانی که زیبایی های اسلام را دریافتند، عاشقانه و آگاهانه آن را پذیرفتند. آن عشق آگاهانه و اصیل تا امروز ادامه پیدا کرده و در سال 57 شعور و آگاهی توام با عشق خود را به بهترین شکل نشان داد. بر اساس چنین فرهنگ کهن و ریشه داری تمام تبلیغات و سرمایه گذاری های رژیم پهلوی برای  
از خود بیگانه کردن ملت مسلمان ایران نتیجه عکس داشت و مردم تشویق به قیام علیه رژیم جابری شدند که همنوا با دولت های استثمارگر غربی بود. در این میان زنان به خاطر بیداری معرفتی و آگاهی های ذاتی و فطری که همواره در طول تاریخ داشته اند، مدرنیزاسیون صوری، رواج بی بندوباری و عدم تقید به اخلاق را برنتافتند و در مقابل اقدامات اجبارانه و آمرانه یی چون کشف حجاب و ترویج فرهنگ مبتذل و عروسکی و مصرفی ایستادگی کردند.
اگر به حضور زنان در مسوولیت های مدیریتی و اجتماعی قبل از انقلاب توجه کنیم، درخواهیم یافت که اگرچه تعداد انگشت شماری از خانم ها در دولت یا مجلس حضور داشتند، اما این حضور بسیار منفعلانه و تزیینی بوده و عموم آنها وابسته به خانواده های دربار بودند. در این مقطع بیشتر زنان دارای شغل های سطح پایین از لحاظ منزلت اجتماعی یا شغل های خاصی چون مامایی، پرستاری، معلمی و... بودند. خیلی از خانواده ها به علت جو ناسالمی که رژیم طاغوت بر جامعه و ادارات و نهادهای دولتی حاکم کرده بود، مایل نبودند زنان و دختران شان در فعالیت های اجتماعی حضور داشته باشند و حتی برخی از خانواده ها متاسفانه از تحصیلات دختران شان اکراه داشتند. خوشبختانه با پیروزی انقلاب خانواده هایی که حاضر نبودند دختران شان را برای تحصیلات عالی بفرستند، با خیال راحت این کار را انجام دادند.
پتانسیل پنهان زنان خاموش ما در سال 57 خود را به بهترین شکل نشان داد. حضرت امام(ره) بارها از حضور پرشور و پیشگامانه زنان در نهضت و عرصه های مختلف سیاسی انقلاب قدردانی کردند. بعد از پیروزی انقلاب نیز زنان در کسوت مادران، همسران، دختران، خواهران و... مردان شان را به رفتن به جبهه تشویق کردند و خود نیز تا جایی که امکان داشت، در کنار مردان حضور موثری در جبهه های جنگ داشتند. شیرزنان انقلابی با یک یا چند شهیدی که تقدیم انقلاب کردند، به هیچ وجه خودشان را از نظر عاطفی نباختند و با قدرت ایمان ایستادگی کردند.
انقلاب که پیروز شد، حضرت امام(ره) با درایت عالی اجتماعی و سیاسی خود در دل انقلاب اسلامی یک طراحی بسیار کارشناسی شده جهت ارتقای موقعیت و جایگاه زنان انجام دادند و آن را به تعابیر مختلف و در موقعیت های گوناگون به جامعه منتقل کردند. زنان خودآگاه به میمنت پیروزی انقلاب اسلامی و به برکت حضور روحانی حضرت امام و آموزه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایشان در حوزه زنان، طی این سه دهه توانسته اند مخصوصاً از لحاظ علمی، میزان قبولی حضورشان در دانشگاه ها را به بالاتر از مردان برسانند و در سطوح مختلف مدیریتی نیز هر جایی که به آنها فرصت داده شده، درخشیده اند. روزنامه نگاران و هنرمندان زن و... حضور مهم و مثبت خود را در عرصه های مختلف اجتماعی به نمایش گذاشته اند و همه اینها را مرهون پیروزی انقلاب و فرهنگی هستیم که حضرت امام ترویج کردند.
اکنون که 30 سال از انقلاب می گذرد، سطح و گستردگی آگاهی های زنان ایران نسبت به فرهنگ اسلامی و ایرانی، مسایل روز سیاسی ایران و جهان، جایگاه حقوقی خودشان در نظام اسلامی، حقوق بشر و همچنین گسترش حضور فعال آنها در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و به ویژه علمی با سال های قبل از پیروزی انقلاب قابل مقایسه نیست بنابراین بی انصافی است اگر بخواهیم دستاوردهای انقلاب برای زنان را انکار یا کمرنگ کنیم.
● دیدگاه امام درباره زنان
ما نهضت خودمان را مدیون زنان می دانیم. مردها به تبع زن ها در خیابان ها می ریختند. تشویق می کردند زن ها مردان را. خودشان در صف های جلو بودند. 1
زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کند. شما غزنانف همان گونه که در نهضت ها، نقش اساسی داشته اید و سهیم بوده اید، اکنون هم باز باید در پیروزی سهیم باشید و فراموش نکنید که هر موقع که اقتضا کند، نهضت کنید و قیام کنید. 2
همان طوری که مردها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زن ها هم باید دخالت کنند و جامعه را حفظ کنند. زن ها هم باید در فعالیت های اجتماعی و سیاسی هم دوش مردها باشند. 3
ملتی که بانوانش در صف مقدم برای پیشبرد مقاصد اسلامی هست، آسیب نخواهد دید. 4
زنان شیردل و متعهد، هم دوش مردان عزیز به ساختن ایران عزیز پرداخته چنا ن که به ساختن خود در علم و فرهنگ پرداخته اند و شما شهر و روستایی را نمی یابید جز آنکه در آنها جمعیت هایی فرهنگی و علمی از زن های متعهد و بانوان اسلامی ارجمند به وجود آمده است. 5
زن ها اختیار دارند؛ همان طوری که مردها اختیار دارند. خداوند شما زنان را با کرامت خلق کرده است، آزاد خلق کرده است. 6
خیال می کنند اسلام آمده است که فقط زن را خانه نشین کند، چرا با درس خواندن زن مخالف باشیم؟ چرا با کار کردن او مخالف باشیم؟ چرا زن نتواند کارهای دولتی انجام دهد؟ چرا با مسافرت کردن زن مخالفت کنیم؟ زن چون مرد، در تمام اینها آزاد است. زن هرگز با مرد فرقی ندارد. آری در اسلام، زن باید حجاب داشته باشد، ولی لازم نیست که چادر باشد، بلکه زن می تواند هر لباسی را که حجابش را به وجود آورد، اختیار کند. 7
همان گونه که در جملات حضرت امام(ره) درباره زنان دیده می شود، ایشان در تمامی عرصه های علمی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... زنان را تشویق به حضور فعال می کردند. امام موکداً از زنان می خواستند در مقدرات اساسی کشور دخالت کنند و بارها از حضور آگاهانه زنان به ویژه در عرصه های اجتماعی و سیاسی تقدیر کردند. از جمله دلایل تاکید فراوان ایشان بر حضور و فعالیت زنان این بود که از نوجوانی شاهد حضور زنان ارزشمند، شجاع و بزرگی در خانواده خودشان بودند و به خوبی نقش موثر آنها را در اتفاقات و رویدادهای مختلف به خوبی لمس کرده بودند. به عنوان نمونه می توان به مقاومت، ایستادگی و شجاعت عمه امام در برابر ظلم ها و مزاحمت های حکومت اشاره کرد. اعتنای جدی بنیانگذار انقلاب به مساله زنان باعث شد زنان در این سال ها به شناخت بیشتر و جایگاه خود در جامعه مبادرت ورزند. رشد و شکوفایی زنان در عرصه های مختلف حاصل تکریم ها، بزرگداشت ها و تشویق های صمیمانه و صادقانه حضرت امام(ره) در مورد زنان است.
● کاستی ها
آنچه از اولین روزهای پیروزی انقلاب تا به امروز زنان آگاه و فرهیخته جامعه ایران به دنبال آن هستند، رشد و ارتقای واقعی موقعیت زنان در عرصه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، علمی، اقتصادی و... است که متاسفانه هنوز تا تحقق واقعی آن فاصله زیادی داریم. این رشد همه جانبه در واقع محقق شدن تمامی آن ساختاری است که حضرت امام(ره) در ارتباط با زنان مطرح کردند.
در سال های اول پیروزی انقلاب شاهد بودیم که تعدادی از زنان متخصص مسایل سیاسی و فقهی در خبرگان قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی و دیگر نهادهای انقلابی حضور پیدا کردند. انتظار ما این بود که در همان چند سال اول انقلاب قوانین تبعیض آمیزی که علیه زنان وجود داشت، تغییر پیدا می کرد و قوانینی به روز و متناسب با مقتضیات زمان جایگزین آنها می شد، اما متاسفانه با جنگ مواجه شدیم و این توقعات و انتظارات در طول سال های جنگ به محاق رفت. بعد از اتمام جنگ و در دوران سازندگی نیز تمام فعالیت ها به امر سازندگی پس از جنگ معطوف شد و چندان به مسایل زنان توجهی نشد، با این وجود فعالان مسایل زنان طی این سال ها لزوم تدوین قوانین جدید و حذف قوانین تبعیض آمیز را به اولیای امور گوشزد و تلاش می کردند از طریق رسانه های عمومی به فرهنگ سازی درخصوص حقوق زنان بپردازند. متاسفانه با اتمام دوران سازندگی همچنان مطالبات زنان محقق نشد و زنان مسلمان و آگاه که خودشان را پیروان راستین حضرت امام(ره) می دانستند، بعد از دوران سازندگی و در دوران اصلاحات انتظار داشتند تمام مطالبات شان که مبتنی بر نظرات و خط امام بود، برآورده شود. به همین منظور نمایندگان زن مجلس ششم فراکسیون زنان را تشکیل دادند. در قالب این فراکسیون دیدارهای متعددی با مجتهدان و علمای برجسته و مسوولان طراز اول کشور داشتیم و لزوم تغییر قوانین تبعیض آمیزی مثل قانون دیه، طلاق، ارث، شهادت و برخی قوانین مربوط به مجازات ها و استخدام کشوری را برای آنها تشریح کردیم و خواستار آن شدیم که کمک کنند تا از کلیه قوانین تبعیض زدایی شود و خوشبختانه بسیاری از علمای عظام حمایت کردند. مشکل از آنجا شروع شد که از حدود 45 طرح و لایحه یی که به مجلس بردیم، شورای نگهبان بیشتر آنها را رد کرد و در نهایت با همه تلاش های ما 25 طرح به قانون تبدیل شد که بیشتر آنها نیز از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید. اگرچه مصوبه های مجمع نیز آن چیزی نبود که مد نظر ما بود، اما بهتر از هیچ بود.
با همه تلاش هایی که صورت گرفته ما نه تنها تاکنون موفق به رفع تبعیض از کلیه قوانین نشده ایم، بلکه در سال های اخیر شاهد هستیم که برخی گروه ها و افراد هر چند اندک هستند، قصد دارند وضعیت زنان را به 100 سال پیش بازگردانند. این عده آن همه تاکیدات پیامبرگونه حضرت امام درخصوص جایگاه و موقعیت زنان را نادیده و ناشنیده می گیرند و با کمال تاسف این حرکات را به اسم انقلاب و امام انجام می دهند. مقابله با این تفکر آگاهی بخشی علمای طراز اول همفکر حضرت امام در مورد مساله مقتضیات زمان را می طلبد. جامعه زنان از خانواده و فرزندان حضرت امام(ره) نیز انتظار دارند که بیش از گذشته در تبیین صحیح نظرات حضرت امام درخصوص زنان تلاش کنند و سیره عملی حضرت امام در رفتار با همسر بزرگوارشان، دختران شان و...را بازگو کنند.
زنی که با انقلاب اسلامی زاده شد، الگوی شخصیتی خود را از حضرت زهرا(س) و زینب(س) گرفته و آن را منطبق با مقتضیات زمان، بازتعریف کرده است و شخصیت باشکوهی است که می تواند در عرصه های بین المللی بدرخشد و برای جمهوری اسلامی افتخارآفرین باشد. زنی است که تشکیل دهنده نیمه بسیار پویا، توانمند، فعال، خلاق و... جمعیت ایران است که اگر ظرفیت او استفاده شود به توسعه و پیشرفت تصاعدی کشور کمک خواهد کرد.

فاطمه راکعی شاعر استاد دانشگاه ودبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش پی نوشت ها 1 صحیفه نور ج 6 ص 185 2 همان ج 5 ص 153 3 همان ج 18 ص 264 4 همان ج 13 ص 31 5 همان ج 12 ص 72 6 همان ج 11 ص 254 7 همان ج 4 ص 103
روزنامه اعتماد www etemaad com