زندگی دشوار زنان سرپرست خانوار-مجله مادر و کودک گوپی
مفهوم زنان سرپرست، یک اصطلا ح جدید است که جایگزین زنان و کودکان بی سرپرست شده و ریشه در تاریخ ندارد، در بررسی قانونی خانواده هایی که بدون حضور مرد به زندگی ادامه می دهند، اصطلا ح زنان و کودکان بی سرپرست به کار برده می شود، حال آنکه بسیاری از زنانی که بی سرپرست تلقی شده اند، نه تنها سرپرستی خود، بلکه سرپرستی خانواده را نیز عهده دار شده و زندگی می کنند.
زندگی دشوار زنان سرپرست خانوار چگونه است؟
در کوچه پس کوچه های شهرمان زنانی هستند، که بار مسوولیت زندگی را به تنهایی بر دوش می کشند، زنانی که هم مجبورند نقش <مادر> را ایفا کنند و هم <پدر.> این زنان که تح
عنوان <
زنان سرپرست خانواده> از آنها یاد می شود، امروزه در جامعه ایران بیشتر از گذشته به چشم می خورند و دلیل این موضوع نیز به خاطر گذر جامعه ایران از سنتی به صنعتی و پیامدهای ناشی از آن همچون بحران خانواده، فردگرایی، کمرنگ شدن طلاق و عدم حمایت از خانواده است.
مفهوم زنان سرپرست، یک اصطلا ح جدید است که جایگزین زنان و کودکان بی سرپرست شده و ریشه در تاریخ ندارد، در بررسی قانونی خانواده هایی که بدون حضور مرد به زندگی ادامه می دهند، اصطلا ح زنان و کودکان بی سرپرست به کار برده می شود، حال آنکه بسیاری از زنانی که بی سرپرست تلقی شده اند، نه تنها سرپرستی خود، بلکه سرپرستی خانواده را نیز عهده دار شده و زندگی می کنند. بنابراین تغییر لفظ زنان سرپرست خانوار به جای زنان و کودکان بی سرپرست یا حداقل به عنوان یک اصطلا ح جدید در کنار آن گام مثبتی از نظر حقوقی می باشد. بیشتر زنان سرپرست خانوار بنا به دلا یلی نظیر طلا ق، فوت همسر، از کارافتادگی همسر، متواری بودن آن، بدسرپرستی و... سرپرستی خانواده را به طور دایم یا موقت به عهده گرفته اند.
این افراد به لحاظ وضعیت تاهل در یکی از 4 گروه یعنی دارای همسر، بدون همسر در اثر طلا ق، فوت و یا دختران هرگز ازدواج نکرده قرار می گیرند. از نظر فعالیت نیز می توانند در زمره شاغل، در جست وجوی کار، دارای درآمد، بدون کار، محصل و یا خانه دار باشند. هم اکنون بیش از یک میلیون و 200 هزار نفر زنان سرپرست خانوار در ایران به تنهایی سرپرستی خانوار را به عهده دارند، در مقایسه با سایر گروه های سنی مشاهده می شود که بیشترین آنها در گروه سنی 45 تا 64 سال قرار دارند که می توان گفت هرچه سن زنان افزایش می یابد احتمال قرار گرفتن آنان در بین گروه زنان سرپرست خانوار بیشتر می شود، که دلا یل عمده این پدیده براثر وقوع دو عامل فوت همسر و طلا ق است که به دلیل فاصله سنی معمول میان زن و شوهر در مرگ زودهنگام مردان از دلا یل تحمیل سرپرستی خانوار به دوش زنان می باشد. زنان سرپرست خانواده متحمل فشارهای روانی بسیاری می شوند که زمینه های آسیب پذیری این زنان را فراهم می سازد، نگاه های اجتماعی به این زنان، مشکلا ت مسکن و عدم حمایت لا زم مالی بیشترین بیماری های روانی مانند
افسردگی، اضطراب، وسواس و... را برای این زنان به وجود آورده است. از سوی دیگر وجود نارسایی و کاستی های قابل ملا حظه در قوانین و مقررات حمایتی و تامین نیازهای آنان و در بعدی وسیع تر، نبود ضمانت اجرایی باعث عدم اجرایی شدن حمایت لا زم از سوی سازمان های دولتی می شود.
فقر در خانواده های زن سرپرست دارای آثار و پیامدهای اقتصادی و غیراقتصادی است قرار گرفتن بخش عمده زنان سرپرست خانوار در دهک های پایین اقتصادی به خودی خود سبب بروز مشکلا ت و مسایل مالی و اقتصادی زیادی در این خانوارها می شود.
در بررسی وضعیت اقتصادی این قشر از جمعیت زنان مشخص شده است در کشورهای اروپایی غربی 18 تا 25 درصد از خانواده های فقیر، زن سرپرست هستند. ورود این زنان به بازار تبعیض آمیز بازار کار که اغلب نگرش های فرهنگی در محیط های کاری، مانع از به دست آوردن شغلی متناسب با توانایی و شان آنها می شود که بیشترین آسیب را به این زنان وارد می کند ولی واقعیت این است که پذیرفتن زنان به عنوان بخش مهمی از نیروی انسانی شاغل در جامعه، صرف نظر از نوع مشاغلی که در اختیار می گیرند، اجتناب ناپذیر است و باید خدمات دولتی در سیستمی هماهنگ به این زنان داده شود.
از کل خانوارهای دارای سرپرست زن 17 درصد از نظر اقتصادی فعال و 5/21 درصد دارای درآمد بدون کار بوده و فقط 5/55 درصد به عنوان خانه دار از نظر اقتصادی غیرفعال تلقی شده اند و از لحاظ نظر گروه بندی شغلی این زنان در مناطق شهری عمدتا به مشاغلی همچون کارشناس، کارکنان خدماتی، فروشنده، کارگر ساده و کارمندان امور دفتری مشغول فعالیت هستند، که طبق آمار بیشترین این زنان به کار خدماتی و فروشندگی مشغول هستندآسیب پذیر بودن خانوارهای دارای
زن سرپرست خانوار، روند فزاینده این خانوارها، وجود نارسایی و کاستی ها در اقدامات حمایتی و تامینی و فقدان ساز و کار جامع و همه جانبه نگر از ضرورت های پرداختن به بحث حمایت از این زنان است و به طور قطع مستمری دریافتی این زنان به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای واقعی آنها نیست و نتیجه این می شود که چرخه بحران بدون هیچ سرانجام به حال خود رها شود.به نظر می رسد فقدان تامین اجتماعی این زنان چنان ناامنی به دنبال می آورد که با مرگ مردان نان آور و سرپرست خانوار بحران های پی درپی بنیان خانوارهای تحت سرپرستی زنان را می لرزاند.
روزنامه اعتماد ملی