عصری که ما در آن زندگی می کنیم، به کلی متفاوت از زمان های گذشته است. پدیده های جدید متنوع و به هم پیچیده آنچنان فراوان و نو به نو شده اند که دانایی ها و امکانات را اجتناب ناپذیر می کنند. البته این دانستنی ها و مهارت ها باید قادر باشند امنیت روانی و احساس زیبایی دوستی را در مواجهه با مشکلات زندگی تضمین کنند. در روند استفاده از امکانات در راه مقابله منطقی و فراگیر مسایل دنیای جدید به خصوص نگرش های نوجوانان باید از اصول بهداشت روانی استفاده کرد، چرا که نوجوانان ما نیازمند فضای شادی برای شاداب زیستن هستند. در شرایطی که اکثر منازل شهری تبدیل به آپارتمان های کوچک و تاریک و به دور از فضاهای بازی و حرکتی برای کودکان است، حداقل کاری که می توان برای تامین بهداشت جسمی و روحی آنان انجام داد، ایجاد فضای مفرح و شادی بخش در مدرسه است چرا که دانش آموزان چندین ساعت از روز را در مدرسه می گذرانند و اگر فضاسازی مناسبی در مدارس انجام شود، مسلماً به شاد زیستن فرزندان خود کمک بسیار مهمی خواهیم کرد.
● چگونگی ایجاد فضای شاداب در مدارس
موضوع شاداب سازی را از ابعاد مختلف می توان بررسی کرد چرا که در ابتدا شاداب کردن محیط مدرسه در کلام به ایجاد فضای مناسب و فضاسازی ظاهری منتج می شود. لیکن با نگاهی دقیق تر باید عنوان کرد که شاداب سازی فقط جنبه ظاهری ندارد چون داشتن بهداشت روانی سالم نیازمند رعایت اصولی است که همه جنبه مادی و هم جنبه معنوی دارد و در واقع شاداب سازی را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد که هریک از این موارد شامل بررسی موضوعات و مواردی مهم است که با در نظر گرفتن آنها مطمیناً می توانیم روح و روان و جسم و جان نوجوانان را شاد کنیم. نوجوانان باید ابتدا از درون وجودشان احساس شادمانی داشته باشند و این احساس شادمانی همان ایجاد رضایت از زندگی است که باید در تمام ابعاد وجودشان رخنه کند.
الف) تربیت معنوی و دینی (آشنایی با لطافت طبیعی و...)
بی تردید تربیت روحی و معنوی نوجوانان باید از آغاز حیات آنان مدنظر گرفته شود. لیکن چون در سنین نوجوانی می خواهند هویت شخصی پیدا کنند، کم کم از والدین خود جدایی بیشتری پیدا می کنند و وابستگی کمتری می یابند و همین امر باعث می شود که هدایت معنوی ویژگی خاصی پیدا کند. آشنایی با لطافت طبیعت (آب و هوا و آفتاب و کوه و دریا و...) می تواند نشاط و شادابی را با ادراک طبیعت خداوندی به دست آورد؛ به طوری که نوجوان با دیدن هریک از ابعاد طبیعت حتی با دیدن یک گل احساس لذت و شادمانی کند.
ب) شرکت دادن نوجوان در فعالیت های گروهی
فعالیت های گروهی و جمعی نوجوانان جزو لاینفک زندگی اجتماعی آنان به شمار می رود و اگر خوب هدایت شود، می تواند آثار سازنده ای را در پی داشته باشد و در واقع می تواند احساس لذت درونی را برای آنان به وجود آورد.
ج) جذب مشارکت دانش آموزان در اداره مدارس
شکی نیست که یکی از وظایف مهم تربیتی مدیریت مدارس تشویق نوجوانان به مشارکت و تعاون در همه امور است و آنان می توانند با تدوین برنامه های مناسب به جلب مشارکت دانش آموزان در امور مختلف اقدام کنند و این موضوع می تواند به احساس مفید بودن و دور شدن از انزوا و کسالت در نوجوانان کمک کند و خود یکی از موارد شاد زیستن است.
● شاداب سازی ظاهری در مدارس
اموری که لذت بصری ایجاد می کند یا دیدن فضا و محیط زیبا باعث ایجاد نشاط می شود.
1) فضاسازی و زیباسازی حیاط مدارس، با پاکیزگی دیوارها و سطح زمین، کاشت درخت و گل و گیاه، گذاشتن نیمکت های رنگی و زیبا در حیاط مدرسه، تابلوی زیبای سر در مدرسه، دیوارهای تمیز و زیبا و تزیین شده با نقاشی های زیبا، نماسازی های مختلف امکان پذیر است.
2) زیباسازی مناسب ساختمان مدارس از طریق هماهنگی کاشی و سرامیک و سنگ ـ رنگ آمیزی در و دیوارها، پرده های زیبا جهت کلاس ها، زیباسازی راهروهای کلاس ها، دفتر معلمان، اتاق مشاوره و... میسر می شود.
3) زیباسازی و تمیز بودن نمازخانه با استفاده از فرش های زیبا و هماهنگ با پرده ها تمیز بودن و زیباسازی دستشویی ها و وضوخانه (حتما فضای وضوخانه از کاشی و سرامیک زیبا و تمیز استفاده شود، ایجاد می شود. بهتر است محل آبخوری ها سنگ شده باشد و در وضوخانه ها از لوله کشی آب گرم استفاده شده باشد.)
4) زیباسازی راهروها و ورودی ها با استفاده از گلدان های گل طبیعی و مصنوعی ایجاد می شود.
5) زیباسازی کتابخانه ها از طریق استفاده از کمدهای یکرنگ و یک مدل جهت نگهداری کتاب ها (ترجیحاً استفاده از کمدهای چوبی زیبا)، استفاده از گلدان های طبیعی در فضای کتابخانه، میز و صندلی های یکرنگ و زیبا و قفسه های زیبا جهت در دسترس قرار دادن مجلات و روزنامه ها امکان می یابد.
6)تشویق دانش آموزان جهت آوردن گل و گیاه طبیعی و استفاده از آن در محیط کلاس ها نیز خود موجب شادابی در مدرسه است.
7) پوشش ظاهری دانش آموزان و پوشش ظاهری معلمان، مدیر و معاونان تاثیر فراوانی در این امر دارد. با رعایت تمامی موازین شرعی می توان از رنگ های شاد و روشن استفاده کنند.
شاید در اولین نگاه احساس کنیم که انجام همه امور فوق در مدارس مستلزم پرداخت هزینه های سنگین باشد و مسلماً در مدارس دولتی چنین امکانی وجود ندارد لیکن با کمی تأمل به این نتیجه می رسیم که با انجام بسیاری از پیشنهادات فوق می توانیم شادابی و طراوت را به کودکان و نوجوانان این مرز و بوم هدیه دهیم و در نهایت جامعه شاد داشته باشیم که این خود باعث بروز و رشد استعدادها و خلاقیت ها در جوانان ما خواهد شد.
روزنامه اطلاعات www ettelaat com