پیشگفتار:
حتماً تا به حال دیده‌اید کودکی دست به چیز خطرناک مثل آتش می زند و از خطر سوختن آگاه نیست مادر یا اطرافیان به او خطر را گوش زد میکنند اما او مفهوم خطر را متوجه نمی شود و دست به آتش میزند و اگر آتش زیاد باشد حادثه غیر قابل جبرانی را بر او وارد می کند ولی مادری هوشیار گرمای شمع دست کودک نزدیک می کند و آن وقت خطر راکودک حس می‌کند و این احساس همیشه در او وجود دارد و وقتی به او کلمه داغ را گوشزدمی کند ،کودک خطر را درک کرده و از آتش دوری می کند .در نوجوان هم به همین ترتیب است ما نباید فقط نصیحت کنیم ؛ بلکه باید به ترتیبی عمل کنیم که او حس کند و با تمام وجودش خطر را در اطراف خود درک کند. در این مقاله سعی شده روشی را که من خود در مورد فرزند نوجوانم بکار بردم و موفقیت آمیز هم بود را به همه ی دنیا نشان دهم تا انشااله بتوانیم نسلی موفق تربیت کنیم
.
چکیده:
شیوع
رفتارهای پرخطر
در نوجوانی مانند مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر، اثرات و عواقب کوتاه مدت و بلندمدت متفاوتی بر سلامت فرد دارد. رفتارهای پر خطر مهمترین عامل به خطر افتادن سلامت جامعه اند. امروزه رفتارهایی پرخطر بخصوص در نوجوانان و جوانان امری عادی شده که همه ی این رفتارها به تربیت ما والدین بر می گردد ما باید مدیریت رسانه و فضای مجازی و مدیریت در دوست یابی فرزندانمان داشته باشیم . پیشگیری، تنها راه مقابله تشخیص داده شده است .از همین رو تغییر رفتارهای بهداشتی مردم مستلزم اطلاع و آگاهی آنهاست و باید کلاس های اجباری برای والدین گذاشته شود . پژوهش حاضر با هدف راه های پیشگیری از رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان انجام گرفته است.
: روش تحقیق
مطالعه و بررسی رفتار فرزندانم که بسیار برایم مهم بود باعث شد در این زمینه مطالعه و تحقیق داشته باشم و با مشورت با روانشناسان و بهترین روشی که در شناخت نوجوانم تاثیر گذار بود مقایسه ی رفتارهای خودم و همسرم در برا بر فرزندانم بود ؛ به این ترتیب که جوابگو ترین آن رفتارها صحبت با زبان خودشان بود و اینکه مثل اونها فکر و عمل داشته باشیم عملاً رفتارهای فرزندانم را مورد بررسی قرار دادم . باید نوجوان و علاقه هایش را شناخت و با او از علایق و رفتارهایی که دوست دارد صحبت کنیم یعنی زمینه صحبت هایی را با نوجوان بلد باشیم تا او اشتیاق داشته باشد . اوقات فراغت در نوجوانان اهمیت خیلی زیادی دارد برای نمونه فرزند خودم که الان دختر 17 ساله ای است علایق او به این تر تیب بود :پیاده روی ، کافه رفتن با والدین و خواندن کتاب غیر درسی ،گوش دادن به کلیپ های روانشناسی، بر او تاثیر خیلی خوبی داشت و باعث می‌شد حال او بسیار خوب شود.
مقدمه:
رفتارهای پر خطر
فرزندان باید ازدوران کودکی پیشگیری شود در غیر این صورت می تواند عواقب بدی را برای فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته باشد . کودکان طلاق، فرزندان برخی از والدین با رفتارهای پرخطر، سکونت در محل های پرخطر، رفت و آمد با افراد نابهنجار و هنجارشکن، سابقه شکست تحصیلی، تحقیر فرزندان و نادیده گرفتن اعتماد به نفس کودکان هر یک می تواند کودک را به سمت و سوی رفتارهای پرخطر سوق دهد . اگر خانواده و مدرسه و رسانه بتواند به درستی به فرزندان مهارت های نه گفتن و دوری گزیدن از ناهنجاری ها را یاد بدهد می توان کودکانی سالم به لحاظ اجتماعی و اخلاقی تربیت کرد.
بی شک رفتارهای پرخطر تنها فرد را درگیر نمی کند و می تواند آسیب های اجتماعی و خانوادگی به وجود بیاورد از این رو خود را در کنترل رفتارهای پرخطر در فرزندان و کودکان سهیم بدانیم و بی تفاوت از کنار آن عبور نکنیم. با توجه به نقش و تأثیر خانواده به‌عنوان اولین نهاد جامعه‌پذیری و والدین به عنوان اولین
الگوهای رفتاری
که نقش مهمی را در هدایت تجربه‌های نوجوانان از طریق آموزش مستقیم و غیرمستقیم و حمایت از آنها بر عهده دارند، می‌توانند در کاهش و پیشگیری از رفتارهای پرخطر مطرح گردند.
نوجوانی
نوجوانی دوره‌ای مهم و حیاتی است که با تغییرات جسمی، عاطفی، ذهنی و تکاملی همراه است و نوجوان را برای ورود به دوره بزرگسالی آماده می‌کند . این دوره، به واسطه ویژگی‌ها و تغییرات عمده رفتاری همراه با آن، به دوره خطرپذیری نیز معروف است
والدین و فرزندان
رفتار و سبک فرزندپروری والدین، نظارت و کنترل، کیفیت روابط خانوادگی، جو عاطفی یا تضادآمیز، نظام ارزشی و هنجاری خانواده، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، زمان صرف شده والدین با نوجوانان و شاغل بودن یا نبودن مادران، رفتارهای متعادل یا آسیب‌زای نوجوانان را تعیین میکنند. والدین با رفتار و سبک زندگی خود، ارزش فرهنگی، خانوادگی و الگوهای زندگی اجتماعی را به فرزندان خود می‌آموزند. نظریه‌های یادگیری اجتماعی شدن تأکید زیادی بر دخالت رفتارها و نگرش‌های خانوادگی در ایجاد مشکلات فرزندان دارند. بی‌تفاوتی پدر و مادر در پرورش کودکان، بی‌مهری، سرزنش کردن بیش از اندازه آنان، داشتن رفتار خشن، انضباط و نظارت ناهماهنگ و نبود ارتباط مناسب با فرزند از پیش‌بینی کننده‌های نیرومند، رفتار نابهنجار است . یکی از مکانیزم‌های مهم تأثیرگذاری خانواده بر رفتارهای پرخطر، کیفیت روابط خانوادگی و الگوی کارکرد خانواده است که اثر عمیقی بر رفتار فرزندان دارد و پیامدهای مهمی در سازگاری اجتماعی نوجوانان بر جا می‌گذارد. هرچه میزان حمایت و پاسخ‌دهی مثبت والدین بالاتر باشد، کیفیت روابط خانوادگی مطلوب‌تر و در نتیجه میزان مشکلات رفتاری فرزندان نیز کمتر است.
،؛ پیامبر(ص) نیز در ارتباط با خوش رفتاری با خانواده می‌فرمایند:
خُیرُکُمْ خَیرُکُم لَاَهْلِهِ وَ اَنَا خَیرُکُمْ لِاَهْلِی، ما اَکْرَمَ النِّساءَ اِلّا کَریمٌ وَ لا اَهانَهُنَّ اِلّاَ لِئیم بهترین افراد شما خوش‌رفتارترین شخص با همسر و خانواده‌ی خویش است زنان را محترم نمی‌شمارد مگر شخصی بزرگوار و خوار می‌شمارد مگر افراد پست و فرومایه
».
صدمات و خسارت‌های جبران‌ناپذیر رفتارهای پرخطر نوجوانان و بالا بودن هزینه‌های زمانی و مالی اقدامات تغییر رفتار در سطح فردی و اجتماعی، پیشگیری را بهترین رویکرد برای کاهش رفتارهای پرخطر و تهدید کننده در سطح جامعه را لازم و ضروری می‌داند . درک خطرپذیری نوجوان به عنوان اقتضای قابل انتظار این دوره سنی و نه به عنوان رفتاری انحرافی و مجرمانه، امکان شناخت و پیشگیری از بروز جرم را در نوجوانان واقع‌بینانه‌تر و عملی‌تر می‌سازد.
در این تحقیق فرض شده است که بین محیط خانوادگی و شیوه‌های فرزندپروری و ویژگی‌های زمینه‌ای فردی و خانوادگی با خطرپذیری (سیگار کشیدن، مواد مخدر و روان گردان، الکل، رانندگی خطرناک، خطرپذیری جنسی و خشونت) رابطه وجود دارد. کسانی که دچار روابط نادرست می شوند طور مستمر، آشفتگی های هیجانی را تجربه می کنند. درگیر شدن در این روابط، شرایط روانی را به وجود می آورد که وسواس نامیده می شود. این شرایط موجب می شود نوجوان با این تلقی، که آسایش موقت می تواند نیازهایش را تأمین سازد، به دنبال توهم رضایت ناشی از رابطه جنسی یا ماده مخدر می رود. در نهایت، بسیاری از نوجوانان بیشتر در افسردگی غوطه ور می شوند (مؤسسه رشد جوان، 1393) .با انتخاب 1204 نفـر از دانش‌آموزان دبیرستـانـی شهر تهران بـا روش نمونه‌گیری تصادفی متناسب با حجم، فرضیه‌های فوق آزمون گردید.
بر اساس یافته‌های این تحقیق میانگین خطرپذیری نوجوانان تحت شیوه تربیتی اقتدارگرا پایین‌تر و میانگین شیوه تربیتی مسامحه‌کار بالاتر از سایرین بود. در تعیین خطرپذیری رانندگی خطرناک و دوستی با جنس مخالف، سهم متغیرهای کنترلی بیش از متغیرهای گرمی بود. اما در مؤلفه‌های خشونت، سیگار، مواد مخدر، الکل و رابطه و رفتار جنسی میزان تعیین‌کنندگی متغیرهای صمیمیت مثل طرد، تأیید و ابراز محبت بر کنترل پیشی گرفته بود. پایه تحصیلی (دوم) و جنسیت (پسر)، در پیش‌بینی واریانس خطرپذیری دوستی با جنس مخالف و رابطه و رفتار جنسی معنا‌دار بودند. معدل ترم قبل در تبیین تغییرات خشونت، الکل و دوستی با جنس مخالف سهمی منفی و معنا‌دار داشت. سطح پایین اقتصادی خانواده در پیش‌بینی رانندگی خطرناک تأثیری منفی نشان داد. با شناخت فاکتورهای تأثیرگذار مربوط به خانواده بر خطرپذیری، راهکارهای اجرایی و عملی در سطح خانواده برای کاهش این‌گونه رفتارها در میان نوجوانان ارائه گردید . اوقات فراغت در نوجوانان اهمیت خیلی زیادی دارد نوجوانان مورد نظر از کافه رفتن خواندن کتاب غیر درسی گوش دادن به کلیپ های روانشناسی بر او تاثیر خیلی خوبی دارد و باعث می‌شود حال او بسیار خوب شود.
عکس العمل والدین
باید نوجوان را از عواقب بد روابط با نامحرم ،بی حجابی، خود ارضایی ،دیدن فیلم های مستهجن و آثار مفید حجاب و نماز و ... آگاه کرد و از ارامش در کارهای شایسته گفته شود . ولی این آگاهی نباید به صورت نصیحت خسته کننده و تکراری باشد بلکه با بیان عواقب به صورت علمی که چه آثاری بر روی بدن و روح او دارد ،آگاه و بعد از ان مقایسه بین توصیه های دینی و علم را داشتم که این باعث می شود مسایل دینی را بهتر بپذیرد . الگوهای جذاب، برای یادگیری و شکل دهی رفتار انسان ها، به ویژه جوانان، نقش اساسی دارد. داشتن الگوی سالم مثلا مهمترین الگو پدر و مادر هستند که در عمل باید نشان دهند زندگی سالم و ساده توام با معنویت باعث ارتباط خوب و شادی و ارامش در زندگی است. حال فرزندی که دچار لغزش شود و وارد یک رابطه شد اگر ارتباط والدین و نوجوان خوب باشد که حتما آنها را با این رابطه در میان می گذارد.
اگر با دلایل منطقی ، عقلی ، علمی ، دینی باز قادر به درک خطر به فرزندمان نباشیم پس مثل همان کودکی است که باید گرمای شمع را حس کند باید بسیار مراقبت داشته باشیم نه کنترل؛ طوری که نظارت نا محسوس داشته باشیم که خدای نکرده به جسم و روح او آسیب نرسد ومن نویسنده توانستم این نظریه را در مورد فرزندم به اثبات برسانم و او را از مسائل پیش رو آگاه کنم و ارتباط فرزندم را با پدرش بسیار نزدیک کردم اگر فاصله از ناحیه ما بیشتر شود نزدیک شدن به جنس مخالف بیشتر می شود . احساس نا امیدی و استرس و عذاب وجدان در زمان دوستی با جنس مخالف باعث شد تا نوجوانم برای همیشه از دوستی با جنس مخالف دوری کندو عملاً خود به این نتیجه برسد..
دوستان
روابط دوستان و هم نوعان اهمیت زیادی دارد و ما باید حتماً نظارت بر
دوستیابی فرزندمان داشته باشیم و این مستلزم آموزش از طرف ما است. همانگونه که در حدیثی از امام علی (علیه السلام) داریم که می فرمایند: برترین دوست و برادر تو کسی است که در کار خیر سبقت گیرد و تو را هم به سوی خیر بکشاند ، و تو را به نیکی فراخواند و یاری کند.