چه رنگی بپوشم؟

رنگ عاملی است نیرومند که می تواند احساسات و درونیات ما را تحریک کند یا تسکین بخشد، به هیجان آورد و آرامش بخشد. احساسی از گرمی و سردی، شادی و غم، سرعت و سکوت ایجاد کند، درست مانند موسیقی که می تواند در لحظاتی خوشایند و در لحظاتی هم ناخوشایند باشد. همه رنگ ها با ما سخن می گویند، لبخند می زنند، ما را در خود فرو می برند و تاثیرات گوناگون می گذارند، همان گونه که اصوات چنین اند.

در طول قرن ها، رنگ برای اشخاص مختلف معانی متفاوتی داشته است. رنگ برای سنت آگوستین انعکاس افلاطونی خدا بود، برای ایزاک نیوتن انرژی نوری و برای واسیلی کاندینسکی، یک شیوه بیان روح.

برای اثبات اهمیت رنگ ها، توضیح چندانی لازم نیست. رنگ ها در ذات وجودی مخلوقات قرار گرفته اند و جدایی ناپذیرند. همان گونه که نمی توان جنسیت را از اشیا گرفت، رنگ را نمی توان از آن جدا کرد.

امروزه ثابت شده است رنگ ها براحتی روی سیستم عصبی، قدرت بینایی، سیستم گوارش، حالات

روحی روانی افراد و اخلاق فردی آنها تاثیر می گذارند، بنابراین برای استفاده مفید از رنگ لازم است اثر روان شناختی آن را که می تواند در انتخاب دکوراسیون، لباس، محیط و... وارد عمل شود، درک کنیم.

گاه به کارگیری کاملا ناشیانه رنگ به وسیله افراد، تاثیرات منفی برخی مذاهب و فرهنگ ها، خلق و خوی فردی افراد و وضع برخی قوانین، عدم تنوع و یکنواختی در به کارگیری بعضی رنگ ها، کاربرد رنگ را بخصوص در پوشش های فردی با اشکالات بزرگ و قابل توجهی روبه رو کرده است که در دراز مدت تاثیرات مخرب آن آشکارا به چشم می خورد.

انتخاب رنگ در لباس در ارتباطات میان فردی اهمیت ویژه ای دارد، چرا که لباس افراد اگر چه شان و شخصیت افراد را شکل نمی دهد، اما اغلب پایه ای برای قضاوت اولیه در مورد افراد است و تاثیر شگرفی بر قضاوت های دیگران نسبت به آنها می گذارد.

تحقیقات نشان داده اگر شما لباس مرتبط با پایگاه اجتماعی بالایی را در برداشته باشید و هیچ کس شما را نشناسد، در عبور از عرض یک خیابان شلوغ بیشتر از کسی که لباس مربوط به پایگاه اجتماعی پایینی را در بر دارد، مورد توجه خواهید بود و آسان تر به شما راه خواهند داد.

اصولا لباس، علاوه بر محافظت انسان ها از سرما و گرما، وسیله ای برای ارتباطات غیر کلامی است و به تنهایی قادر است حداقل 10 پیام اساسی را به دیگران منتقل کند:

1) طح اقتصادی

2)سطح تحصیلی

3) تبار اجتماعی

4) وضعیت اجتماعی

5) سطح پیچیدگی

6) زمینه اقتصادی

7) زمینه اجتماعی

8) زمینه تحصیلی

9) سطح موفقیت

10) ویژگی های اخلاقی

استفاده درازمدت افراد از لباس هایی به رنگ های سیاه، خاکستری، قهوه ای و سورمه ای بسیار نامناسب است، چرا که این رنگ ها با گذشت زمان کسالت های روحی و روانی با خود به همراه دارد یا آنها را به نوعی تقویت خواهد کرد؛ به عنوان مثال اگر چه رنگ سیاه در دنیای مد و لباس اهمیت خاصی دارد و معانی گوناگونی را انتقال می دهد، اما گروه کثیری از مردم از رنگ سیاه متنفرند، چرا که سیاه، رنگ مرگ است و بیشتر در فرهنگ ها در مراسم عزاداری به کار برده می شود.

اگر چه جنبه مثبت سیاه آن است که نشانه دانش و آگاهی است، اما در بروز و تشدید حالت افسردگی و غم دخالت دارد و افرادی که علاقه مند به استفاده از رنگ سیاه هستند، تمایل دارند سرشت واقعی خود را پنهان کنند و اسرارآمیز به نظر برسند. همین طور افرادی که مکرر لباس های خاکستری می پوشند، این طور القاء می کنند که وضعیت سختی دارند یا نشان دهنده این است که خود زیر فشار دنیای خارج له شده و محتاج اندکی آرامش برای تجدید قواست. اگر چه جنبه مثبت خاکستری این است که عقل و تدبیر را نشان می دهد، زیرا تداعی کننده قشر خاکستری مغز است.

در طول قرن ها، نقاشان در آثارشان از قهوه ای برای رساندن مفهوم غم استفاده کرده اند. در زبان فرانسوی brun به معنی اندوه، کسالت و غم است و کسانی که قهوه ای را دوست دارند و به طور دایم از این رنگ در لباس خود استفاده می کنند، افراد بدون تخیل، کسل کننده و بیش از حد تابع اطرافیان هستند، ولی در عوض این رنگ قدرت تمرکز را بخصوص در دانش آموزان و دانشجویان افزایش می دهد.

امروزه در ارتباطات میان فردی، مردم بیش از آن که به حرف های شما توجه داشته باشند، به لباسی که پوشیده اید و به وضعیت ظاهری شما توجه دارند، بنابراین رنگ ها می توانند همچون مهمانی ناخوانده بر روابط شما با دیگران تاثیر بگذارند. بی شک بیش از این که تنوع رنگ ها برای شما موثر باشد، در جذب مخاطبان شما موثر خواهد بود.

اگر محدودیت استفاده رنگ ها از فرهنگ اجتماعی کمی دور می شد، رنگ چه معجزه ها که نمی کرد، چون اگر رنگ ها و تنوع آنها مهم نبودند، زیباترین نمادهای آفرینش یعنی آسمان و زمین، گل ها و درختان، دریاها، اقیانوس ها و... با این همه تنوع رنگ آفریده نمی شدند. تنوع در لباس ها در هر سنی که هستید، در اولین برخورد شما با مخاطبانتان بویژه آنها که همیشه شما را می بینند، لبخندی نرم و پرنشاط ایجاد می کند که این خالی از لطف نیست.

استفاده از رنگ های گرم و پرنشاط (سبز روشن، زرد، قرمزهای مختلف و نارنجی) و امثال اینها سن افراد را کمتر نشان می دهد و در آنها نشاط و خنده رویی بیشتری ایجاد می کند، ولی رنگ های سیاه، قهوه ای، خاکستری، بنفش کدر و آبی های تیره می توانند در ایجاد یک صورت و شخصیت کاملا رسمی با قدرت اراده بالا موثر بوده و سن افراد را بیش از آنچه هست، نشان می دهد.

رنگ های زرد، صورتی، یاسی، گل بهی و امثالهم در خلق و پیدایش صورت و اندامی جوان، شخصیتی پرانرژی و مهربان و قابل نفوذ موثر خواهد بود. در حقیقت رنگ های سرد و کدر فشار خون را پایین می آورد و نشاط را از دیدگان دور می کند. استفاده از رنگ های شفاف و روشن باعث افزایش روحیه و ایجاد حالت شادابی می شود. همچنین رنگ های گرم در بالا بردن احساس نشاط و هیجان، تقویت و قدرت حافظه و بینایی و گرمای بیشتر بدن موثر است.

بر این اساس می توان گفت شناخت و استفاده درست از رنگ ها بخصوص در لباس افراد می تواند نقش موثری در برقراری یک ارتباط موثر و سازنده با مخاطب داشته باشند؛ مثلا افرادی که بکرات لباس های آبی تیره می پوشند در برقراری ارتباط واقعی با دیگران مشکل دارند و بی دلیل مضطرب می شوند، چراکه آبی تیره توانایی اعتماد کردن به دیگران را از میان می برد. چنین فردی با تمرکز شدید روی عقل و منطق ممکن است تماس خود را با احساساتش از دست بدهد.

پوشیدن لباس هایی به رنگ آبی تیره نشان دهنده شخصی است که بیش از حد استرس دارد و مشکلات ذهنش را مشغول کرده است. اگر رنگ غالب پوشاک شما آبی است [ بخصوص در مورد آقایان] لازم است احساسات منفی خود را بتدریج و به آرامی تخلیه کنید تا مبادا یکدفعه خشمگین شوید و در نتیجه کنترل خود را از دست بدهید.

آبی در بسیاری از اصطلاحات کلامی امروزه آورده می شود که معروف ترین آن Feeling Blue است، یعنی افسردگی احساس کردن یا دقیق تر از آن، سرخوردگی روحی احساس کردن. در گذشته اصطلاح blue-Stocking ، اصطلاحی ضد زن بود و برای مسخره کردن زنان تحصیلکرده به کار می رفت و به زنی اطلاق می شد که تحصیلات دانشگاهی داشت، زیرا به نظر مخالفان چنین زنی، زنانگی خود را نادیده می گرفت تا درس بخواند، چراکه در آن زمان زن بودن و داشتن هوش آکادمیک با یکدیگر سنخیت نداشتند.

● اثرات روانی رنگ

از دیرزمان اثر روانی رنگ، در اشخاص مختلف مورد توجه دانشمندان بوده است و به مرور، این تحقیقات گسترش یافته است. ثابت شده اتاق هایی از بیمارستان ها که رنگ آبی یا شیشه های آبی رنگ دارند، اثر خوبی روی بیماران دارد یا اشخاصی که نزدیک بین هستند و چشم آنها در مطالعه زیاد خسته می شود باید کاغذهای سبز و آبی به کار برند که بسیار مناسب است.

همچنین نتایج تحقیقات نشان داده قرار گرفتن زیر نورهایی با رنگ خاص تاثیر روانی زیادی بر فرد دارد؛ به عنوان مثال وقتی شما دودل هستید یا اطمینان کافی راجع به مساله ای ندارید، پوشیدن لباس های زرد یا محاصره شدن در محیطی پر از رنگ های زرد زنده به شما کمک خواهد کرد تا توجهتان را روی مشکل پیش آمده متمرکز کنید تا بتوانید به دودلی خود پایان دهید. استفاده از رنگ زرد در برقراری ارتباط نیز کمک می کند.

اگر احساس تنهایی می کنید یا قادر نیستید با دیگران تماس های خوبی برقرار کنید، استفاده از این رنگ روشن، جریان کلمات شما را آسان و شیوایی کلام شما را تقویت خواهد کرد. از نظر فیزیکی، در محاصره قرمز بودن باعث افزایش خون می شود و آدرنالین را به بدن تزریق می کند.

وقتی شخصی بشدت خسته یا افسرده است یا نیروی اراده اش تحلیل رفته است، قرمز می تواند به عنوان عاملی انرژی زا استفاده شود. همچنین پوشیدن لباس های قرمز یا قرار گرفتن در محیط قرمز، وقتی فرد بشدت ناراحت، هیجانی، مضطرب یا تحت فشار است می تواند به بروز خشم یا ایجاد خشونت منجر شود.

در زمان بقراط حکیم معتقد بودند رنگ ها در پیشرفت یا بهبود بیماری ها تاثیر بسزایی دارد و از آن تاریخ درمان با رنگ (chromotherapy) آغاز شده است که امروزه اهمیت خاصی دارد و مورد مطالعه و توجه پزشکان قرار گرفته است. درمان با رنگ اثر فوری ندارد و باید به صبر و حوصله منتظر نتیجه آن بود.

● رنگ در اعتقاد های مذهبی

در انجیل، عهد عتیق و جدید، به رنگ های زیادی اشاره شده است. رنگ های نمادین مسیحی و یهودی هنوز هم در مناسک این مذاهب وجود دارد. رنگ سبز زمردین با عیسی مسیح پیوند یافته است. مسیحیان اغلب رنگ آبی را به حضرت مریم باکره اختصاص می دهند.

در متون اسلامی از رنگ هایی که در جامعه مکروه است، سخن رفته است. بهترین رنگ ها در جامعه سفید است و پس از آن به ترتیب زرد، سبز، سرخ کمرنگ، کبود و عدسی. سرخ تیره رنگ (بخصوص در نماز) و جامه سیاه کراهت شدید دارد.

ما دلایل زیادی داریم که رنگ سبز مایل به آبی رنگ ولایت مطلق الهی است. بهشت موعود ما بهشتی است با رنگ سبز مایل به آبی. در دین اسلام حدیثی نداریم که بگوید پوشش حجاب چه رنگی باشد اما احادیث زیادی داریم بر کراهت رنگ سیاه. رنگ سیاه ایجاد غرور و در عین حال کدورت روحی می کند. رنگ سیاه رنگ غم است.

رنگ اندوه است. ما برای رنگ سیاه شب حدیث داریم که پیش از غروب آفتاب، چراغ روشن کنید به خاطر این که هیچ وقت نور از زندگی ما بیرون نرود و تیرگی شب بر ما سلطه پیدا نکند.

● اثر روانی رنگ در کودکان

به موجب تحقیقاتی که از طرف انستیتوی روان شناسی رنگ که مرکز آن شهر اسن آلمان است به عمل آمده رنگ های قرمز، نارنجی، زرد و آبی رنگ های مورد علاقه اطفال هستند و رنگ های خاکستری، قهوه ای، سیاه و سفید هیچ گاه مطلوب آنها نیستند. این انستیتو برای تعیین درجه نفوذ رنگ در اطفال، در کودکستان های آلمان به مطالعات مداوم و پیگیری پرداخت و متوجه شد مثلا یکی از خانم های معلم فقط به خاطر کت و دامن قهوه ای که می پوشد، مورد نفرت اطفال واقع شده و لقب بدعنق گرفته، ولی همین معلم پس از آن که لباس هایی به رنگ روشن و جالب تن کرد، موفق شد محبوب شاگردان کودکستان شود.

رنگ ها نفوذ عجیبی بر سلسله اعصاب کودکان دارند؛ مثلا چنانچه رنگ سیاه یا سفید مطلق مدتی مرتب در معرض دید کودکان قرار گیرد یا بزرگسالان اطراف آنها دایم با لباس سیاه ظاهر شوند، اعصاب آنها خسته و مختل می شود.

طی سال ها، آزمایش های فراوانی برای تعیین ارجحیت رنگ ها صورت گرفته است؛ مثلا نوزادان به رنگ های درخشان مثل زرد، سفید، صورتی و قرمز بیشتر خیره می شوند و با بزرگ شدن کودکان علاقه به رنگ زرد به تدریج کم می شود و قرمز و آبی جای آن را می گیرد.

پس از بلوغ، علاقه به رنگ هایی با طول موج کوتاه تر (آبی و سبز) بیشتر از رنگ های با طول موج بلند (قرمز، نارنجی و زرد) می شود. در این حالت علاقه به رنگ ها به صورت زیر است:

● آبی، قرمز، سبز، بنفش، نارنجی و زرد.

کودکان و نوجوانان به رنگ بیشتر از شکل واکنش نشان می دهند و با لذت تمام به آن دل می بندند. تحقیقات نشان داده کودکانی که در نقاشی های خود رنگ های سرد مانند آبی یا سبز را انتخاب می کنند، متفکرتر و سنجیده تر هستند. به کار بردن رنگ های قهوه ای و خاکستری نشان دهنده ناراحتی های درونی آنان است.

استفاده آزادانه از رنگ قرمز توسط کودکان خصومت یا نیاز به صحبت را نشان می دهد و از طرفی هم بیانگر عشقی ساده و بی آلایش است.

رنگ آبی در نقاشی کودکان بیانگر سازگاری، تمایل به اطاعت و کنترل یا سرکوب احساسات است و نیز کودکانی که زیاد از رنگ سبز استفاده می کنند، معمولا به طور محسوسی فاقد احساسات قوی و آشکار هستند. کودکان بندرت به رنگ های قهوه ای، سیاه یا خاکستری علاقه دارند. استفاده در هم و برهم از رنگ قهوه ای مشخصه اعتراض به والدین است.

همچنین اگر کودک به طور مداوم از رنگ سیاه برای رنگ آمیزی استفاده کند، نشان دهنده اعتراض، ترس یا اضطراب است.

● نتیجه گیری

اصولا هیچ رنگی برای هیچ سنی ممنوع نیست. این خود ما هستیم که با طرح قوانین بسته یا نسبتا بسته همه چیز را در محدوده ای معین متوقف می کنیم. رنگ لباس از نظر علمی زمانی نامناسب است که در آن یک ترکیب بندی مناسب برای ایجاد یک هارمونی موفق به کار نرفته باشد.

رنگ ها در لباس باید دارای یک ترکیب بندی هنرمندانه و علمی باشد تا چشم نوازش شود و احساس درونی انسان نفسی تازه کند. در جامعه ما که افسردگی با ضرایب گوناگون، درصد قابل توجهی از جوانان و مردم را در برگرفته که کسالت ها و خستگی های درازمدت از مهم ترین نتایج آن است، پیشنهاد می شود برای بهبود این وضعیت از لباس هایی با رنگ های پر نشاط استفاده شود، چرا که انرژی رنگ در افراد تاثیر خواهد داشت.

پس بهتر است ابتدا سلیقه هایمان را کمی تغییر دهیم و در استفاده از رنگ های لباس هایمان مقداری تجدیدنظر کنیم. رنگ های مختلف را در لباس های دیگران عجیب و غریب ندانیم و آنها را سبک نپنداریم، چرا که همه رنگ ها زیبا هستند.