● محلول رها ( Raha oral solution ).

▪ شکل دارویی : محلول خوراکی.

▪ موارد مصرف : ترک اعتیاد به مواد مخدر ( تریاک و مشتقات آن).

▪ اجزاء فرآورده : درهر 5 میلی لیتر محلول رها، عصاره هیدروالکلی گیاهان زیر بکار رفته است :

ـ زرشک 42% = 1/2 میلی لیتر.

ـ سنبل الطیب 20% = 1 میلی لیتر.

ـ بابونه 20% = 1 میلی لیتر.

ـ بید 10% = 5/0 میلی لیتر.

ـ اسفند 5% = 25/0 میلی لیتر.

ـ مواد کمکی گیاهی 3% = 15/0 میلی لیتر.

▪ زرشک : ایزوکیـنولیین ها، بربرین، بربامین، بربروبین، بروولاسین، کولومبامین، ایزوتتراندرین و مواد دیگری نظیر اسید کلیدونیک.

سنبل الطیب : والپوتریات، والترات، دیدرووالترات، اسوالترات، اوژنول، والریانول، کاتی نین، والرین، اسکی تان تین.

▪ بید : ترکیبات فنولیک، سالیسین، سالی کورتین، ترامولاسین، پوپولین، فراژلین، تریاندرین، ویمالین، اسید های وانیلیک، کافییک، پارالوژیک. فلاونوییدها شامل ایزو کویرستین، نارینژین،

▪ بابونه : سزکویی ترپن ها ( مانند بیزابولول و کامازولن) فلاونوییدها ( گلوکوزید اپی جنین) کورستین، اپی این و لوتیولین

اسفند : هارمین، هارمالین، هارمالول، پگانین، وازی سین ووازوسینون، مشتقات کینازولین.

اعتیاد یک وابستگی جسمی روانی نسبت به ماده اعتیاد آوراست که زندگی شخص را از هر حیث تحت تاثیر قرار داده و شخصیت، کار و ارتباط معتاد با دیگران را تغییر می دهد. وابستگی نسبت به یک ماده اعتیاد آور بخصوص مرفین و هرویین و نیکوتین بوجود می آید. قطع مصرف ماده اعتیاد آور موجب ظهور علایم شدید و ناراحت کننده ای در فرد معتاد میشود که بنام علایم پس گیری یا ترک نامیده میشود.

اعمال بیوشیمیایی مغز در فرد معتاد وابسته به حضور ماده مخدر در مایع خارج سلولی سلولهای مغز می باشد. هنگامیکه مصرف ماده مخدر در فرد معتاد قطع گردد علایم نرسیدن که مجموعه ای از علایم جسمی و تحریک سیستم نباتی است ظاهر میشود. بنابراین یکی از روش های درمانی در درمان اعتیاد جایگزین کردن ماده مخدر با یک ماده مناسب برای جانشینی آن می باشد که بتدریج مقدار مصرف این ماده را کاهش داده و سپس مصرف آنرا قطع می نمایند.

هرچند شروع کاربرد گیاهان دارویی به زمان بسیار دوری از گذشته بر می گردد ولی استفاده از فرآورده های گیاهی در درمان

اعتیاد پدیده ای نسبتا جدید می باشد

.

گیاهان دارویی دارای مواد موثره طبیعی می باشند که میتوانند بر روی اعمال بیوشیمیایی بدن اثر نموده وروان و رفتار، هیجانات و مشکلات روحی معتادان را تحت تاثیر قرار داده و به ترک اعتیاد آنها کمک موثری نمایند. مطالعات بالینی روی فرآورده رها نشان داده است که این فرآورده قادر به درمان و پیشگیری علایم ترک اعتیاد با تریاک و فرآورده های آن است. همچنین نشان داده شده است که گیاه زرشک که یکی از مواد متشکله اصلی فرآورده رها می باشد.

به سبب الکالویید بربرین موجود در آن قادر به درمان اعتیاد با تریاک بوده و اعتیاد معتادان را بر طرف می نماید. مضافا اینکه این اثر بخشی در حیوانات آزمایشگاهی که بطور مصنوعی به مرفین معتاد گردیده بودند کرارا به اثبات رسیده است.

مواد موثره موجود در فرآورده ضد اعتیاد رها نقش جانشینی روی گیرنده های اپیویید ها را فراهم نموده و میتواند علایم نرسیدن دارو و علایم ترک را مها رکرده و موجب ترک اعتیاد شود.

پس از قطع مصرف ماده مخدر اولین مشکلی که فرد معتاد با آن روبرو میشود ظهور علایم ترک اعتیاد است. علایم ترک اعتیاد با تریاک و مشتقاتش عبارتند از : تمایل زیاد برای مصرف آن، بی تابی، تحریک پذیری، افزایش حساسیت به درد، تهوع، استفراغ، دردهای عضلانی، خماری، بدی خلق، بی خوابی، اضطراب، افزایش فشارخون، خمیازه و تب.

یکی از اهداف عمده در ترک اعتیاد پیشگیری و رفع علایم ترک و وابستگی است. هارمین وآلکالوییدهای مربوطه موجود در عصاره اسفند که در فرآورده رها وجود دارد از انتاگونیست های سروتونین بحساب آمده، محرک سیستم اعصاب مرکزی و مهارکننده آنزیم منو آمین اکسید از می باشد. این خواص کمک موثری به تسکین و برطرف کردن علایم پس گیری می نماید.

بربرین موجود در گیاه زرشک اثر اینوتروپ منفی روی قلب داشته، تاکی کاردی را بر طرف می نماید. از طرف دیگر آقای Yao و همکارانش گزارش کرده اند که بربرین یک مهار کننده رقابتی گیرنده های a1 و a2 - ادرنرژیک می باشد. از آنجاییکه اکثر علایم پس گیری تریاک و مشتقات آن از معتادان از طریق تحریک سیستم اعصاب سمپاتیک ظاهر می شود، بسیار جالب توجه است که بربرین با چنیـن اثری سیستم سمپاتیک را تضعیف کرده و کمک قابل توجهی به ترک اعتیاد می نماید.

همچنین سایر علایم ترک نیز مانند اسهال و دل پیچه بعلت خاصیت آنتی کلینرژیکی بربرین بطور موثرمهار میگردد. از طرف دیگر بربرین دارای خاصیت ضد تشنج و ضد اسپاسم است و از این طریق نیز علایم تشنجی معتادان را تخفیف می دهد.

نشان داده شده است که والریان کیفیت خواب را در انسان افزایش داده و تاخیر به خواب رفتن را کاهش می دهد و از طرف دیگر در روز بعد مانع بروز خواب آلودگی و چرت میشود. این آثار بخصوص در افراد یکه بعلت اعتیاد براحتی به خواب نمیروند با مصرف والریان جبران میشود. چندین مطالعه مستند نشان داده است که اثربخشی والریان د رموارد فوق شبیه به باربیتورات ها و بنزودیازپین ها می باشد. والریان با مقادیر بیشتر دارای اثر ضد تشنج و ضد اسپاسم است.

نحوه اثر والریان ازطریق تحریک آزاد شدن GABA در سطوح مغزی است. GABA یک واسطه شیمیایی مهار کننده است و عامل طبیعی مهمی برای ازبین بردن اضطراب و استرس معتادان می باشد. پوست درخت بید دارای سالیسیلات و تانن و فلاونوییدها است که درد و اسپاسم عضلانی را مهار می کند. به علت وجود این مواد فرآورده ضد اعتیاد رها قادر به بر طرف کردن درد واسپاسم عضلانی میباشد.

بیزابولول، ازمواد موثره گیاه بابونه، دارای اثر قدرتمند ضد اسپاسم می باشد و قدرت اثر آن با اثر پاپا ورین برابری می کند. این ترکیب نیز با اثر ضد اسپاسم علایم اسپاستیک ناشی از ترک مواد مخدر را برطرف می سازد.

بطور کلی میتوان نتیجه گرفت که مجموعه مواد موثره موجود در فرآورده رها ضمن عمل جانشینی مواد مخدر فوق الذکر میتواند کلیه علایم پس گیری، اسپاسم و درد عضلات و ناراحتی روانی معتادان را تسکین داده و باعث ترک اعتیاد شود.