بیماری خاموش-مجله مادر و کودک گوپی

دیابت چهارمین بیماری پیشرو در جهان است که منجر به مرگ می شود. حداقل 50 درصد از افراد دیابتی در دنیا از بیماری خود بی اطلاعند و این رقم در برخی از کشورها به 80 درصد می رسد.

هر 10 ثانیه یک نفر به علت عوارض بیماری دیابت در جهان می میرد و 2 نفر به این بیماری مبتلا می شوند. براساس گزارش فدراسیون جهانی دیابت، هم اکنون 246 میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند و پیش بینی می شود تا سال 2025 این رقم به 380 میلیون نفر برسد و از همه مهم تر این که پیشگیری از دیابت نوع 2 از طریق رژیم غذایی مناسب و بالا بردن فعالیت بدنی تا 80 درصد امکان پذیر است.

مطالعات 3 سال قبل، حاکی از ابتلای 7/7 درصد جمعیت کشور به دیابت نوع 2 بود که این آمار، سال گذشته به 7/8 درصد رسیده است. براساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود 2 میلیون و 700 هزار نفر در کشور که بین گروه سنی 15 تا 65 سال هستند به دیابت مبتلا بوده و شناسایی شده اند و همچنین 3 میلیون نفر به اختلال گلوکز مبتلا هستند.

در سال گذشته تمامی افراد بالای 30 سال جمعیت روستایی کشور از نظر بیماری دیابت مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله اول این بررسی حدود 200 هزار مورد دیابت جدید شناسایی شد که بسیاری از آنها از بیماری شان اطلاع نداشتند.

بر این اساس 7/3 درصد کل جمعیت روستایی کشور به دیابت مبتلا هستند. با توجه به این که جمعیت روستایی از جمعیت فعال کشور بوده و از شیوه غذایی سالم تری نسبت به شهرها برخوردارند، این میزان ابتلا به دیابت می تواند به عنوان تهدیدی برای آینده مطرح باشد. براساس مطالعات انجام شده، جمعیت دیابتی های تهرانی حدود 7 درصد و افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز حدود 13 درصد هستند. در مجموع حدود 20 درصد تهرانی ها یا دیابتی اند یا به اختلال تحمل گلوکز مبتلا هستند. یعنی از هر 5 تهرانی یک نفر به این اختلالات مبتلاست.

● چاقی و دیابت

چاقی و دیابت نوع 2 در حال حاضر تقریبا تهدیدکننده سلامت و رفاه اقتصادی تمام کشورهای دنیاست. افزایش وزن و چاقی به طور فزاینده ای روی کودکان و نوجوانان تاثیر می گذارد و باعث بروز هر چه بیشتر دیابت نوع 2 در کودکان و نوجوانان می شود، در حالی که قبلا این بیماری عمدتا در افراد بالغ و سالمندان دیده می شد. وزن بالا و چاقی از علل قابل اصلاح بروز دیابت نوع 2 است. به همین دلیل است که تغییرات در روش زندگی مثل خوردن غذای سالم و فعالیت جسمی در به تاخیر انداختن و جلوگیری از شروع دیابت نوع 2 و کاهش خطرات بروز عوارض در مبتلایان موثر است. تخمین زده می شود که اگر از افزایش وزن جلوگیری شود، حداقل نیمی از موارد دیابت نوع2 قابل پیشگیری است.

از سوی دیگر کاهش وزن یک قسمت مهم دیگری از درمان دیابت است. کاهش وزن به بدن برای استفاده بهتر از انسولین کمک خواهد کرد. بهترین راه برای کاهش وزن، ورزش و سازش با یک برنامه غذایی سالم است. با یک برنامه غذایی سالم کالری کمتری مصرف می کنید، زیرا با غذاهای کم چرب است که سیر خواهید شد نه با غذاهای پرچرب. برخی مواقع کاهش 10 کیلوگرم از وزن برای کنترل دیابت کافی است. بنابراین با پزشک مشورت کنید که در یک هفته می خواهید چقدر کاهش وزن داشته باشید. باید حداکثر نیم کیلو در هفته کاهش وزن داشته باشید. کاهش وزن تدریجی، سالم تر و آسان تر است.

● روزی برای دیابت

دیابت نوعی بیماری باستانی است که در قرن 20 به آن توجه بسیاری شد. در پاپیروسی از 1552 سال پیش از میلاد، پزشکی مصری از بیماری رازآلودی نوشته که با ادرار فراوان همراه است.

اریتیوس، پزشک یونانی که در سال های 90 تا 30 قبل از میلاد مسیح می زیسته است، در کنار پرادراری، نشانه های دیگر این بیماری مثل تشنگی همیشگی و کاهش وزن را هم عنوان کرده است. نام دیابت را نیز همین پزشک یونانی برای این بیماری انتخاب کرده که در زبان یونانی به معنای گذر کردن یا جریان پیدا کردن است. جالینوس، پزشک سرشناس بر این باور بود که این بیماری بر اثر اختلال کار کلیه ها پدید می آید.

اما در اواخر قرن 20 که این بیماری بدرستی شناسایی شد، تصمیم گرفتند روزی نیز به آن اختصاص یابد. روز جهانی دیابت با انگیزه افزایش آگاهی نسبت به این بیماری در جهان بنیان نهاده شد. برای نخستین بار در سال 1991 توسط فدراسیون بین المللی دیابت و سازمان جهانی بهداشت به دلیل هشدارهایی که درباره افزایش بیماری دیابت در دنیا وجود داشت، 14 نوامبر (مصادف با23 آبان) را به عنوان روز جهانی دیابت به جهانیان معرفی کردند. علت نام گذاری 14 نوامبر هم این است که این روز مصادف با سالروز تولد فردریک بنتینگ است که با همکاری چارلز بست در سال 1922 موفق به کشف انسولین شده بود.

مجمع عمومی سازمان ملل در 20 دسامبر 2006 با تصویب قطعنامه برجسته و منحصر به فرد، دیابت را یک بیماری مزمن و ناتوان کننده با هزینه های هنگفت معرفی کرد که خانواده ها، دولت ها و کل جهان با آن مواجهند. براساس قطعنامه سازمان ملل، 14 نوامبر (23 آبان) روز جهانی دیابت اعلام شد. این سازمان با پذیرش روز جهانی دیابت و برجسته کردن خطرات جهانی این بیماری، تعهد خود را برای مبارزه با دیابت نشان داده است.

برای اعلام تصویب روز جهانی دیابت از سوی سازمان ملل و نیز برای تاکید بر مبارزه برای پیشگیری از دیابت، استفاده از یک دایره به عنوان نشان همه با هم برای دیابت تصویب شد. دایره یک نماد ساده است که براحتی می توان آن را پذیرفت و استفاده کرد. در تمام فرهنگ ها، دایره نشانه زندگی و سلامت است و معنی اش این است که فشارهای سخت و شدید نتیجه مثبت دارد. رنگ آبی، تجسم آسمان است که همه ملت ها را متحد می کند (رنگ پرچم سازمان ملل نیز آبی است.) دایره آبی دیابت، نشان اتحاد جهانی برای مبارزه علیه دیابت است!

● دیابت و مدرسه

برای اغلب کودکان و نوجوانان دیابتی، شرکت در زنگ ورزش یا ممنوع یا با مشکلاتی همراه است. بیشتر معلمان و مربیان مسوولیت مراقبت از یک دیابتی را هنگام گردش های علمی نمی پذیرند و در نتیجه امکان حضور در این گردش ها برای دیابتی ها فراهم نمی شود!

ثبت نام افراد دیابتی در مدارس ، بویژه در مهدکودک ها، با مشکلات متعدد روبه روست و اکثر خانواده ها نمی توانند فرزند خود را در مدارسی که می خواهند ثبت نام کنند!اغلب کودکان و نوجوانان دیابتی به دلیل ضرورت کنترل دایمی قندخون، خوردن مواد غذایی یا تزریق انسولین، مورد توجه قرار دارند و همین امر سبب می شود از سوی دیگران مورد ریشخند، تحقیر و یا طعنه قرار گیرند. ثبت نام افراد دیابتی در مدارس بویژه در مهدکودک ها، با مشکلات متعدد روبه روست و اکثر خانواده ها نمی توانند فرزند دیابتی خود را در مدارسی که می خواهند ثبت نام کنند!

اکثر افراد دیابتی و والدین ایشان، دیابتی بودن را از اولیای مدارس پنهان می کنند بخصوص در مهدکودک ها!

بسیاری از دیابتی ها و والدین آنها احساس می کنند در مدرسه برخورد خوبی با آنان نمی شود و شاهدیم که افراد دیابتی در مدارس، منزوی و تنها هستند مگر دیابتی هایی که از آموزش و اعتماد به نفس لازم برخوردار شده اند.

ابتلا به دیابت موجب می شود فرد دیابتی به دلیل شیوه تغذیه، کنترل قندخون، تزریق انسولین و... ملزم به رعایت مواردی باشد که دانش آموزان غیردیابتی به آنها ملزم نیستند. همین تفاوت اگر به گونه ای صحیح توجیه شود، سبب روابط دوستانه متقابل بین دانش آموزان می شود.

● دیابت و ورزش

ورزش هم در پیشگیری از دیابت نقش دارد و هم در بهبود وضعیت مبتلایان به این بیماری موثر است. در حال حاضر تخمین زده می شود60 درصد جمعیت دنیا فعالیت فیزیکی کافی ندارند. این حالت بیش از همه در افراد بالغ کشورهای پیشرفته رخ می دهد. همچنین حدود 10 درصد بالغ ها در زمان استراحت و تفریح خود فعالیت فیزیکی ندارند. در عین حال بیش از 60 درصد بالغ ها به سطح توصیه شده 30 دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط در روز نمی رسند. نکته مهم این است که تخمین می زنند عدم تحرک جسمی باعث 10 تا16 درصد موارد دیابت می شود.

همچنین مبتلایان به دیابت که روزانه 2 ساعت پیاده روی می کنند کمتر در معرض مرگ و میر به علت بیماری های قلبی عروقی قرار می گیرند.

یک برنامه ورزشی منظم و ممتد می تواند قند خون بدن را تثبیت کند، نیاز به دارو و انسولین را کاهش دهد و تغییرات وزن را کنترل کند. دیابت خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد، اما ورزش آن را پایین می آورد.

ورزش به افزایش طول عمرتان کمک کرده و شما را از بیماری های دیابت، بیماری های قلبی عروقی، افزایش فشارخون، پوکی استخوان و التهاب مفاصل محافظت می کند. یک فرد دیابتی با ورزش کردن می تواند قند خون خود را بهتر کنترل کند، زیرا زمانی که ورزش می کند قندخون سریع تر به مصرف می رسد و وزن نیز در سطح مناسبی قرار می گیرد. همچنین ورزش باعث می شود فرد نسبت به خودش نگرشی بهتر پیدا کند و سطح استرسش را کاهش دهد.

انجام فعالیت بدنی به ورود قندخون به داخل سلول های بدن کمک می کند. بنابراین ورزش نقشی مهم و اصلی در برنامه درمانی مبتلایان به دیابت دارد. اگر شما ورزش نمی کنید شاید موقع آن باشد که فعال شوید و این مهم است که بتوانید در بیشتر روزهای هفته در مجموع 30 دقیقه (که می توانید آن را به جلسات کوتاه تر تقسیم کنید) تحرک داشته باشید. اگر تاکنون ورزش نمی کردید، به آرامی شروع کنید به طوری که حتی یک قدم زدن 5 دقیقه ای می تواند به شما نشاط بخشد.

● دارویی گران

پای دیابتی یکی از عوارض دیابت در مواردی است که قند خون به صورت مناسب کنترل نشود. در این عارضه که در پی بسته شدن عروق پا و همچنین بی حسی آن به دلیل آسیب به رشته های عصبی انتها بروز می کند، پا زخم می شود و این زخم به علت مساعد بودن محیط برای عفونت گسترش می یابد. 15 درصد از مبتلایان به دیابت در طول زندگی به پای دیابتی دچار می شوند که در همین حدود پای آنها بسته به مقدار آسیب به منظور جلوگیری از گسترش عفونت از یک انگشت تا زیر ساق قطع می شود. بیشترین بار بیماری دیابت در همه جوامع مربوط به عارضه پای دیابتی است.

داروی آنژی پارس که از سوی بخش خصوصی در سال 86 برای اولین بار در کشور به تولید رسید و با تبلیغات گسترده ای که درخصوص آن انجام گرفت، قرار بود مرهمی بر زخم های پردرد بیماران دیابتی باشد. در آن زمان مطرح شد که هر سال بیش از 10 هزار قطع پا بر اثر دیابت در کشور داریم که آنژی پارس بهترین دارو برای جلوگیری از این قطع و بهبود زخم پاست.

اما هر پکیج این دارو که از سال 86 وارد چرخه مصرف شده است 260 هزار تومان قیمت دارد و برای یک ماه تا 45 روز استفاده می شود. این قیمت بالا باعث شده که اغلب بیماران دیابتی از تهیه آن خودداری کنند. حتی نامه وزیر بهداشت به وزیر رفاه برای تحت پوشش بیمه قرار گرفتن این دارو نیز موثر واقع نشد و شورای عالی بیمه قبول نکرد که این دارو را بیمه کند. شرکت سازنده دارو معتقد است داروی آنژی پارس بالای 50درصد می تواند مانع از قطع عضو شود یا قطع عضو را به تاخیر بیندازد. بد نیست بدانید متوسط طول زمان بستری بیمار دچار زخم پای دیابتی در بیمارستان 4 هفته است که حداقل هزینه های مستقیم آن کمتر از 2 میلیون تومان نیست.