بعضی اسم ها برای خودش معنی خاصی دارد. مثلا وقتی نام کاخ سفید را بشنویم، ناخودآگاه انتظار داریم این کاخ سفید باشد ولی اگر شب اول ماه اکتبر در نیویورک باشید، با کمال تعجب خواهید دید که این کاخ، سفید نیست بلکه به رنگ صورتی در آمده است. مغازه ها هم صورتی رنگ هستند و در اینترنت هم بازار رنگ صورتی داغ است. حتی در فروشگاه های اینترنتی، در کنار عکس یک دستگاه هم زن برقی، یک روبان صورتی می بینید! در چنین شرایطی ممکن است از خود بپرسید: نکند الان رنگ صورتی مد شده است؟! قصه روبان صورتی، قصه مبارزه و درد است. مبارزه برای حیات و رهایی از درد یک بیماری. شاید امروزه دیگر کسی به یاد نیاورد که وجود این روبان، ابتکار شارلوت هیلی بود. چندان هم مهم نیست چرا که این روبان این روزها ماموریت مهم تری دارد: اطلاع رسانی درباره سرطان پستان! ...
سرطان پستان، دومین سرطان شایع در جهان، بعد از سرطان ریه است. این آمار در میان هر دو جنس مذکر و مونث در نظر گرفته شده است و با توجه به اینکه زنان، بسیار بیش از مردان به این بیماری مبتلا می شوند، دوم بودن این بیماری در فهرست سرطان های هر دو جنس، نشان دهنده شیوع فراوان آن است. این بیماری انواع مختلفی دارد و طبیعتا نوع درمان و میزان بقای بیماران، با توجه به نوع بیماری و مقدار پیشرفت آن متفاوت است. در سال 2004 بیش از 500 هزار نفر در سرتاسر دنیا در اثر سرطان پستان فوت کرده اند که تقریبا برابر یک درصد کل مرگ و میر های جهان می باشد.
سرطان پستان، مثل سایر سرطان ها، یک بیماری غیرواگیر است که هنوز علت بروز آن به طور کامل مشخص نیست. این بیماری، یکی از قدیمی ترین بیماری ها در کتب پزشکی گذشته است. در پاپیروس های به جا مانده از مصر باستان، مواردی از ضایعات روی پستان شرح داده شده اند و البته در مورد درمان این ضایعات تا قرن 17 هیچ موفقیتی کسب نشد. در قرن 17 یک جراح فرانسوی، به ارتباط بین عود سرطان پستان و غدد لنفاوی زیربغل پی برد و در عمل های جراحی خود، علاوه بر برداشتن پستان به طور کامل، غدد لنفاوی اطراف و همچنین عضله سینه بیماران را نیز طی عمل جراحی بیرون آورد. این روش که پایه عمل های جراحی امروزی به شمار می رود اولین اقدام موفقیت آمیز در مورد درمان نسبی سرطان پستان بود. امروزه با درک صحیح تری که از این بیماری به دست آمده است، درمان های مختلفی مانند شیمی درمانی و هورمون درمانی برای این بیماری به کار می رود و میزان بهبود بیماران مبتلا به سرطان پستان به نحو چشم گیری افزایش یافته است.
● ماه اکتبر: آنچه همه باید بدانند
در سال 1992، زنی به نام شارلوت هیلی، که خود یکی از مبتلایان به سرطان پستان بود، روبان هایی را تهیه و بین مردم ایالات متحده توزیع کرد. روی این روبان ها نوشته شده بود بودجه سالیانه انستیتو ملی سرطان، 8/1 میلیارد دلار است و فقط 5 درصد این بودجه به پیشگیری از سرطان اختصاص یافته است. با پوشیدن این روبان ها، به ما کمک کنید تا آمریکا و قانوگذاران آن را آگاه کنیم! این ایده بسیار مورد استقبال قرار گرفت. سال بعد، رنگ صورتی برای این روبان ها انتخاب شد و این روبان اکنون به نماد آگاهی رسانی در مورد سرطان پستان تبدیل شده است. با همکاری موسسه ملی سرطان آمریکا، هر ساله در ماه اکتبر مراسم خاصی به عنوان ماه اطلاع رسانی در مورد سرطان پستان برگزار می شود.
● پیشگیری
فهرست عواملی که تصور می شد بر سرطان پستان و بروز آن موثر هستند، یک فهرست بسیار طولانی است. در مورد بعضی از عناوین این فهرست هنوز هم اختلاف نظر وجود دارد. برای مثال در مورد روش های ضدبارداری هورمونی، که امروزه به نظر می رسد تاثیر آنها در بروز این سرطان بسیار اندک است و بعد از 10 سال از قطع استفاده از این هورمون ها، تاثیر آنها در ایجاد سرطان پستان به صفر خواهد رسید ولی به طور خلاصه می توان گفت بهترین شیوه برای پیشگیری از سرطان پستان، تلاش در جهت یک زندگی سالم است.
بر اساس تحقیقات انجام شده، مصرف سیگار و مشروبات الکلی، چاقی و مصرف غذا های چرب، نداشتن فعالیت کافی همه در افزایش ریسک بروز سرطان پستان موثر هستند. همچنین، شیردادن به بچه با کاهش احتمال بروز این بیماری در ارتباط است، به نحوی که به ازای هر سال شیردهی به کودک، احتمال بروز سرطان پستان 4 درصد کاهش می یابد.
درنهایت شاید بتوان گفت بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری، اطلاع رسانی است. متاسفانه در بسیاری از کشورها، زنان از شیوع این بیماری و توجه خود غافل اند و در نتیجه اکثر موارد سرطان پستان، در وضعیت پیشرفته و غیرقابل درمان شناسایی می شوند و لزوم اطلاع رسانی وسیع و جامع در بسیاری از نقاط جهان همچنان حس می شود.
● روشندلان معاینه گر
معاینات پزشکی دقیق همواره یکی از مهم ترین عوامل در تشخیص به موقع بیماری های بوده اند. در مورد سرطان پستان، یکی از مواردی که بسیار به آن تاکید شده است لزوم معاینه دقیق توسط پزشک و البته توسط خود بیمار است. در هر ویزیت پزشکی، پزشک باید به دقت هر دو سینه بیمار را از نظر وجود توده جدید، التهاب یا ترشحات مختلف مورد معاینه قرار دهد. خود بیمار نیز باید در هر ماه هم زمان با دوران قاعد گی سینه ها را نظر وجود ضایعه، فرو رفتگی به سمت داخل، ترشح و اختلاف سایز مورد معاینه قرار دهد، گرچه اندکی اختلاف اندازه بین دو پستان معمولا طبیعی است.
به تازگی در آلمان، پزشکی به نام دکتر هافمن، ابداع جالبی انجام داده است تا کیفیت معاینه پستان در مطب های پزشکی را افزایش بخشد. در این روش جدید که دست های یابنده نامیده شده است، دکتر هافمن چند زن نابینا را به شکلی آموزش داده است تا بتواند از قوای لامسه این افراد برای معاینه پستان و تشخیص زودرس بیماری های پستان استفاده کند. به نظر می رسد در افراد نابینا به واسطه از دست رفتن قوای بینایی، به شکل جبرانی حس لامسه این افراد افزایش می یابد. دکتر هافمن معتقد است معاینه های انجام شده در مطب پزشکی بسیار سرسری و بدون دقت صورت می گیرد و از طرفی وقت چندانی نیز برای این معاینه در اختیار پزشک نیست. بررسی های انجام شده روی 450 بیمار نشان داده است که این زنان نابینا در معاینه های خود بیش از پزشکان موفق به کشف توده های غیرطبیعی در بیماران شده اند.روبان آبی و صورتی، به ابتکار موسسه جان نیک ایجاد شده است و البته پیام بسیار جالبی دارد: مردان هم سرطان پستان می گیرند!
● همه جا صورتی!
مجموعه شرکت های Est e Lauder Companies که تولیدکننده لوازم آرایشی هستند در جهت آگاهی رسانی در زمینه سرطان پستان، اقدام به نورپردازی صورتی رنگ در چند شهر مطرح جهان کرده اند. از جمله این اماکن، می توان به آبشار نیاگارا در اونتاریوی کانادا، پل هاربور در سیدنی، ساختمان هانگژو در چین، برج توکیو و ساختمان هتل ماجستیک در شهر کن اشاره کرد.
● مشهورترین ها
با توجه به شیوع زیاد سرطان پستان، دانستن این مساله که تعداد زیادی از هنرمندان، سیاست مداران و ورزشکاران به این بیماری مبتلا بوده اند، چندان عجیب نیست. در میان این نام ها، افراد معروفی چون بریجیت باردو، هنرپیشه معروف فرانسوی، نانسی ریگان، همسر رییس جمهور سابق آمریکا و لیندا مک کارتنی، آهنگساز و همسر عضو سابق گروه معروف بیتلز و پل مک کارتنی نمونه هایی از این افراد هستند. از طرف بازماندگان این بیماری یا اطرافیان کسانی که در اثر این بیماری در گذشته اند، موسسات خیریه متعددی برای کمک به بیماران سرطان پستان ایجاد شده است. یکی از معروف ترین این موسسات، موسسه سارا کورمن است که توسط خواهر وی ایجاد شد و سالانه برنامه های متعددی در مورد آگاهی رسانی و جذب کمک های مالی برگزار می کند.
● ماموگرافی: خیلی نگران نباشید
ماموگرافی، بررسی پستان به وسیله اشعه X است. علی رغم اختلاف نظرهایی که در مورد آن وجود دارد و دقت پایین، این روش همچنان به عنوان روش اصلی برای بررسی و غربالگری به کار می رود. در بسیاری از کشورها استفاده از ماموگرام به صورت دستورالعمل بهداشتی در بررسی بیماری های زنان در آمده است اما سن آغاز این بررسی در کشورهای مختلف متفاوت است. در ایالات متحده، زنان 40 سال و بالاتر باید هر 1 تا 2 سال یک بار ماموگرافی انجام دهند. البته اگر زمانی در جواب ماموگرافی، نکته غیرعادی مشاهده شد، نگران نباشید. وجود یک ضایعه در ماموگرافی به هیچ وجه مساوی با ابتلا به سرطان پستان نیست. کافی است به اعداد زیر توجه کنید: از هر 1000 بیماری که ماموگرافی انجام می دهند، 70 نفر به دلیل وجود یک ضایعه باید به پزشک مراجعه کنند. از این 70 نفر، ضایعه 60 نفر خوش خیم خواهد بود و نیاز به هیچ اقدامی ندارد. 10 نفر باقی مانده، برای نمونه برداری اعزام می شوند. از این 10 نفر تنها 5/3 نفر مبتلا به سرطان خواهند بود و از این 5/3 نفر نیز، 2 نفر سرطان هایی با درجه پایین خواهند داشت و با اقدامات درمانی به طور کامل بهبود خواهند یافت.
دکتر روزبه بخیت
روزنامه سلامت www salamat ir