بیماری فقرا، سرطان معده- مجله مادر گوپی

سرطان معده از جمله سرطان هایی است که اگر در مراحل اولیه کشف و درمان شود، قابلیت بهبود دارد.

بیشتر مبتلایان به سرطان معده مرد بوده و سن آنها معمولاً; بالای 55 سال است. سرطان معده در بین افرادی که از جنبه اقتصادی وضعیت مناسبی ندارند، بیشتر مشاهده می شود.

مطلب زیر، علل و علایم سرطان معده و درمان جاری آن را شرح می دهد.

● معده چیست؟

معده انسان یک کیسه عضلانی و قابل ارتجاع است که در حفره شکم قرار گرفته و غذاهای خورده شده را از مری به روده باریک می رساند. عمل هضم از دهان یعنی زمانی که بزاق غذا را مرطوب و دندانها آن را قطعه قطعه می کنند، شروع می شود. وقتی که عمل بلع انجام می شود، غذا از مری پایین رفته و به معده می رسد. معده وظیفه خود را به صورت تغییر غذا و تبدیل آن به شکلهای قابل هضم تر انجام می دهد

مانند سایر قسمتهای دستگاه گوارش، معده براساس میزان غذای موجود توانایی تغییرات وسیع در اندازه و شکل خود را دارد. در انسان طول معده حدود 30سانتیمتر و عرض آن حدود 15 سانتیمتر است.

جداره معده از سه لایه ساخته شده است. لایه خارجی یک غشای فیبرو است. بعد از آن لایه عضلانی قرار دارد. لایه داخلی 35 هزار غده را شامل می شود، به طوری که فضای داخلی معده را به صورت لانه زنبور می نمایاند.

این غده ها اسید و شیر معده را ترشح می کنند.

غدای خورده شده، توسط این ترشحات به صورت نیمه مایع درمی آید. لایه عضلانی با مخلوط کردن غذا با شیر معده، به این عمل کمک می کند. این مخلوط نیمه مایع، کیموس نامیده می شود. تعداد کمی از مواد غذایی مانند قندهای ساده از طریق جداره معده جذب می شوند ولی بیشتر مواد غذایی از طریق معده جذب نشده، بلکه این مواد به روده باریک وارد شده و در آنجا عمل جذب صورت می گیرد.

● سرطان معده

سرطان معده همه خصوصیات کلی سرطانها را داراست. تقریباً; در تمامی موارد، سرطان از لایه داخلی دیواره معده سرچشمه می گیرد و با رشد بیشتر، لایه های مجاور را درگیر می کند و به خارج معده گسترش می یابد.

بعد از چند ماه و گاه چند سال، سلولهای سرطانی از محل تومور اولیه خارج شده، به جریان خون راه یافته و به کبد و ریه ها می رسند یا از طریق عروق لنفاوی به غدد لنفی منطقه ای دسترسی پیدا می کنند که به این حالت متاستاز می گویند. با گسترش مستقیم سرطان از جداره معده، اندامهای مجاور مثل لوزالمعده و طحال نیز ممکن است درگیر شوند. وقتی که تومور فقط لایه داخلی یا دو لایه داخلی جداره معده را درگیر کرده باشد، آن را سرطان اولیه و زمانی که سرطان به لایه خارجی جداره معده رسید یا اعضای دیگر را درگیر کرد، به آن سرطان پیشرفته معده می گویند.

● پیشگیری

رژیم غذایی می تواند در ایجاد سرطان معده نقش عمده ای داشته باشد. سرطان معده در اقشار کم درآمد جامعه که غذای آنها را به طور عمده مواد نشاسته ای تشکیل می دهد و میوه و سبزیهای تازه در رژیم غذایی آنها کم است، بیشتر دیده می شود.

همچنین روشهای آماده سازی و نگهداری موادغذایی نیز می تواند در ایجاد سرطان معده نقش داشته باشد.

سرطان معده در افرادی که غذاهای دودی بیشتر می خورند، شایعتر است.

افرادی که از آنمی بدخیم یا آکلریدری (فقدان اسید در شیرمعده) رنج می برند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سرطان معده قرار دارند. بیشتر محققان عقیده دارند که ارتباطی بین زخم معده و سرطان معده وجود ندارد. همچنین نشان داده شده است کسانی که جراحی معده داشته اند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار دارند.

● تشخیص

اگر سرطان معده در مراحل اولیه کشف و درمان شود، قابلیت بهبود آن بسیار بیش از مواردی است که در مراحل پیشرفته تر کشف شود.

قابل ذکر است شیوع سرطان معده در ژاپن بیشتر بوده، از این رو برای تشخیص زودرس سرطان معده کارهای وسیعی در آن کشور انجام گرفته است. در بعضی از مطالعات میزان بهبودی بیماری در مراحل اولیه که توسط جراحی برداشته می شود تا 95 درصد گزارش شده است.

در کشور کانادا، بیماری در کمتر از 10 درصد بیماران در مراحل اولیه تشخیص داده می شود.

اولین علامت قابل توجه در سرطان معده، ناراحتی گوارشی مبهم یا درد خفیف شکم، تهوع مختصر ولی دایم یا سوزش سردل است. اگر این علایم در عرض چند هفته بهبود نیافت یا چنانچه مرتباً; تکرار شوند، باید با پزشک مشورت کرد.

علایم دیگر مثل وجود خون در مدفوع، استفراغ، خستگی و ضعف شدید یا کاهش وزن شدید نیز باید توسط پزشک بررسی شود.

وقتیکه وجود سرطان معده مورد تردید قرار بگیرد، دو روش کلی گاستروسکوپی و استفاده از اشعه X برای تشخیص آن وجود دارد.

گاستروسکوپی روش ساده ای است که حدود 15دقیقه طول می کشد و با ایجاد ناراحتی کمی، بدون بیهوشی عمومی قابل انجام است. در اینگونه موارد معمولاً; آرام بخش ملایمی برای بهتر کردن وضعیت بیمار تزریق می شود.

گاستروسکوپی با استفاده از یک وسیله نازک، قابل ارتجاع، توخالی و بلند که به آن گاستروسکوپ می گویند، انجام می شوند.

گاستروسکوپ از طریق دهان بیمار به سمت معده رانده می شود و پزشک به وسیله آن می تواند قسمتهای مختلف را مشاهده کند. چون گاستروسکوپ توخالی است، می توان برس ظریفی را از طریق آن به داخل معده فرستاده و از هر کجای معده که غیرطبیعی به نظر می رسد، نمونه برداری کرد و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه فرستاد.

روش دیگری که برای تشخیص سرطان معده به کار می رود، استفاده از اشعه X است. معده بیمار با باریم مایع خوراکی پر شده و اجازه عبور اشعه X را نمی دهد. رادیولوژیست با استفاده از وسیله ای به نام فلوروسکوپ می تواند جریان باریم را در معده بیمار مشاهده کند. با زاویه دادن به بیمار در جهت های مختلف از معده بیمار عکسبرداری می شود تا بر مبنای آن رادیولوژیست، وضعیت موجود در معده را تشخیص دهد.

● درمان

اگر نتایج روشهای تشخیصی بیان کننده وجود سرطان در معده باشد، درمان آن انجام عمل جراحی است. برای برداشتن تومور تمام یا قسمتی از معده برداشته می شود.

گاه دیگر اعضای داخل شکم مانند طحال یا لوزالمعده هم که در نزدیکی تومور قرار دارند، برداشته می شوند.

ممکن است درمان دارویی (شیمی درمانی) یا پرتودرمانی به تنهایی یا به موازات هم مورد استفاده قرار گیرد.

حتی اگر تمام معده برداشته شود، بیشتر بیماران توانایی ادامه زندگی نسبتاً; طبیعی را خواهند داشت و مشکلات گوارشی بعد از عمل با افزایش دفعات خوردن غذا قابل درمان است.

برای بعضی از بیماران رژیم غذایی با مواد قندی کم و چربی و پروتیین زیاد توصیه می شود و غالباً; ویتامین B12 تزریق می کنند.

▪ نکته

برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان معده موارد زیر توصیه می شود:

ـ غذاهای متنوع بخورید.

ـ غلات، نان، میوه و سبزی مصرف کنید.

ـ غذاهای کم چربی و گوشت های کم چربی مصرف کنید و غذا را با حرارت کم بپزید.

ـ وضعیت بدنی خود را با تغذیه مناسب و ورزش به حالت ایده آل برسانید.

ـ نمک و قهوه زیاد و الکل مصرف نکنید.

برای کاهش ابتلا به سرطان، وضعیت بدنی خود را با تغذیه مناسب و ورزش به حالت ایده آل برسانید