از نوشیدن آب فراوان غفلت نکنید- مجله مادر گوپی

یبوست یا خشکی مزاج عارضه یی در دستگاه گوارش است که به موجب آن مواد دفعی در روده بزرگ سفت می شود و دفع آنها با درد و سختی همراه می شود. یبوست حاد ممکن است سبب بسته شدن روده شود که به نوبه خود ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. علل بروز این عارضه ممکن است رژیم غذایی نامناسب، بر هم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی یا آناتومی بدن باشد. روش های درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرین های ورزشی است. از دلایل عمده یبوست می توان به موارد زیر اشاره کرد.

1) کافی نبودن فیبر در غذا

- افرادی که رژیم غذایی پرفیبر دارند، کمتر دچار یبوست می شوند. شایع ترین علت یبوست، کم خوردن فیبر و مصرف زیاد چربی (مثل پنیر، تخم مرغ و گوشت) است.

- فیبرهای غذایی دو نوع است؛; محلول و غیرمحلول، که در سبزی ها، میوه ها و دانه ها وجود دارد و بدن آنها را نمی تواند هضم کند.

- فیبر محلول به راحتی در آب حل می شود و بافتی نرم و ژل مانند را وارد روده می کند.

- فیبر غیرمحلول، لوله گوارش را طی می کند، بدون اینکه کوچک ترین تغییری پیدا کند. بافت سنگین و نرم فیبر از سفت و خشک شدن مدفوع جلوگیری می کند.

- فیبر کم در غذا و مصرف غذاهای آماده باعث یبوست می شود. اکثر افراد مسن غذاهای نرم و کم فیبر را مصرف می کنند و این خود عاملی است برای یبوست.

به طور کلی توصیه شده روزانه حداقل پنج واحد میوه و سبزی بخورید. عارضه جانبی رژیم غذایی پرفیبر، افزایش گاز یا نفخ است. در روده بزرگ همه ما، باکتری وجود دارد. این باکتری، به هضم فیبر کمک کرده و آن را به ذرات کوچک تری تقسیم می کند. وقتی فیبر عملیات هضم را انجام می دهد، مقدار گاز درون معده کم می شود.

- هنگامی که مقدار زیادی فیبر مصرف می کنید، توصیه شده است همراه آن، آب زیادی بخورید.

2) تحرک نداشتن (به خصوص در افراد مسن)

یکی از دلایل یبوست، بی تحرکی و ورزش نکردن است. حتماً; شما دیده اید، کسانی که بیمار می شوند یا در اثر تصادف نمی توانند تحرک داشته باشند، غالباً; دچار یبوست می شوند.

3) کمبود نمک در بدن

کمبود نمک در بدن نیز باعث یبوست می شود. مقدار زیادی نمک به وسیله کلیه ها جذب می شود یا از طریق استفراغ از بدن خارج می شود. نمک یک ماده ضروری برای جذب بهتر مواد غذایی در روده است و کمبود آن می تواند یبوست را به وجود آورد.

4)مصرف بعضی داروها

بعضی داروها نیز باعث یبوست می شوند از قبیل داروهای ضددرد، آنتی اسیدها یا داروهای ضداسید معده، داروهای ضدفشارخون، داروهای ضدپارکینسون، داروهای ضدگرفتگی عضله، داروهای ضدافسردگی، مکمل های آهن، مکمل کلسیم، آنتی هیستامین، داروهای ادرارآور و داروهای ضدرعشه.

5) مصرف لبنیات پرچرب

6)مبتلا شدن به سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

7) تغییر در سبک زندگی

در بارداری، به علت تغییر میزان هورمون ها و فشرده شدن رحم، یبوست ایجاد می شود. فرآیند پیری نیز روی حرکات روده اثر می گذارد. به دلیل کاهش سرعت سوخت وساز بدن در پیری، فعالیت روده و عضلات هم کم می شود. افرادی که به مسافرت می روند هم غالباً; دچار یبوست می شوند، به خاطر اینکه در برنامه غذایی و برنامه روزانه آنها تغییراتی ایجاد می شود.

8) استفاده بیش از حد از داروهای ضدیبوست

مصرف زیاد داروهای Laxatives (ملین یا ضدیبوست)، اعصاب و عضلات روده بزرگ را از کار می اندازد.

9) بیماری به نام دیسشزیا

هماهنگی کم بین عضلات لگن و مقعد باعث بیماری به نام دیسشزیا می شود. این بیماری یکی از دلایل یبوست است.

10) نادیده گرفتن دفع مزاج

برخی افراد در بیرون منزل، به دستشویی نمی روند. بعضی ها به علت داشتن استرس یا به خاطر مشغول بودن به کاری، از رفتن به توالت خودداری می کنند.

11)از دست دادن آب بدن یا مصرف ناکافی مایعات

تحقیقات نشان می دهد افزایش دریافت مایعات گرچه کمکی در آسودگی دفع مزاج نمی کند، اما با این حال بسیاری از افراد با نوشیدن مایعاتی نظیر آب یا آبمیوه، از کمبود آب بدن جلوگیری می کنند و بهتر و راحت تر اجابت مزاج را انجام می دهند. نوشیدنی های کافیین دار مثل قهوه و نوشابه های سیاه خاصیت مدر (ادرارآور) دارند و باعث افزایش دفع آب از بدن می شوند، لذا یبوست را بدتر می کنند. پس بهتر است اگر نوشیدنی های کافیین دار مصرف می کنید، بعد از آن به مقدار کافی آب بنوشید تا کمبود آب را جبران کنید.

12) مبتلا شدن به امراض خاص

- بیماری های عصبی مانند بیماری ام اس، پارکینسون، رعشه و آسیب نخاعی

- اختلال در سوخت وساز غدد نیز ممکن است باعث یبوست شود.

- ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت، اورمی، زیادی کلسیم در بدن، کمبود قند خون، کم کاری غده تیرویید، سل و بیماری پوستی

- مشکلات یا سرطان روده بزرگ و مقعد

- مشکلاتی در عملکرد روده یی نظیر یبوست مزمن بدون علت

● یبوست و درمان آن با تغذیه مناسب

یبوست حالتی است که در آن مدفوع سخت و کوچک است و برای برطرف شدن آن (اجابت مزاج) نیاز به استفاده از داروست. بعضی افراد از مسهل های مختلفی برای رفع یبوست استفاده می کنند. ولی در بیشتر مواقع با استفاده مداوم از مسهل، قدرت طبیعی کولون کاهش یافته و اجابت مزاج طبیعی و بدون استفاده از مسهل مشکل تر می شود. همچنین استفاده از مسهل مانع از بروز علایم هشداردهنده مهمی مانند یبوست و درد، هنگام اجابت مزاج می شود. بدون وجود این اخطارها، افراد همچنان به خوردن غذاهایی که واقعاً; می توانند عامل خطرناکی برای به خطر افتادن سلامتی آنها باشد، ادامه می دهند. موثرترین درمان برای یبوست ایجاد یک تغییر مهم در رژیم غذایی است که البته امروزه کمتر به آن توجه می شود. اغلب انواع بیماری های دردناک روده به قسمت انتهایی روده مربوط است. برخی از این مشکلات تنها دردسرسازند. اما برخی زندگی بیمار را تهدید می کنند.

به هرحال نباید مشکلات ساده یا بیماری های خطرناک را به عنوان قسمت طبیعی از روند زندگی تحمل کرد. یبوست معنای متفاوتی برای افراد مختلف دارد. طبق بررسی های انجام شده، بعضی از افراد هر شش تا 12 روز و آن هم با کمک مسهل های قوی اجابت مزاج دارند و حتی این مساله را به عنوان امری طبیعی پذیرفته اند. فعالیت و حرکت روده برای دفع، به میزان سلامتی افراد بستگی دارد. برای بعضی از افراد حرکت روده و اجابت مزاج در هر دو روز یک بار، طبیعی است در حالی که فرد دیگری ممکن است روزانه سه بار و حتی بیشتر دفع انجام دهد و هر دو آنها کاملاً; سالم باشند. معمولاً; وریدهای پا (رگی که خون را به قلب برمی گرداند) در افراد مبتلا به یبوست بر اثر فشار بیش از حد هنگام حرکت دشوار مدفوع در روده آسیب می بینند. در طول رگ های پا دریچه هایی به فواصل متناوب قرار دارند که به حرکت جریان خون به طرف بالا و قلب کمک می کنند. این دریچه ها تقریباً; به شکل یک نردبان متحرک هستند و در برابر حرکت خون به طرف پایین بر اثر فشار جاذبه مقاومت می کنند. این دریچه ها بر اثر فشار زیادی که برای حرکت مدفوع خشک و سفت نیاز است، بیش از حد کشیده شده و صدمه می بینند و طولی نمی کشد این دریچه ها دیگر برای نگه داشتن خون، کارایی شان را از دست می دهند و اگر دریچه ها خوب کار نکنند همواره یک ستون شش اینچی از خون روی رگ های پایینی فشار می آورد. یکی از نتایج این فشار نامشهود، واریس ورید (رگ) پا است. ظهور شبکه درهم پیچیده آبی رنگ و دردناک روی پاها از علایم مشخصه واریس است. گاهی رگ ها در واریس زخم شده و موجب خونریزی می شود. چنین وضعیتی ممکن است در ناحیه مقعد نیز رخ دهد. یبوست به دلیل اختلالات روحی به وجود نمی آید یا حداقل با اطمینان می توان گفت این مساله عامل اصلی نیست اگرچه پس از عمری تحمل درد و رنج ناشی از مشکلات روده، هر کسی در مورد سلامت و قابلیت هایش، شک خواهد کرد.

● توصیه های تغذیه یی مناسب در درمان یبوست

1) رژیم غذایی متکی بر کربوهیدرات به همراه سبزیجات و میوه جات مطمین ترین درمان برای یبوست است.

2) تقریباً; اکثر مردم، اثرات مثبت آلو را در مورد یبوست می شناسند. آلو می تواند به فرد مبتلا به یبوست کمک کند. به این طریق که تغییراتی در افزایش فعالیت قسمت های پایینی روده داده و به یبوست پایان می دهد.

3) مصرف حبوبات (حبوبات حاوی انواع فیبرها به خصوص فیبرهای بسیار جاذب آب، یعنی سلولز و همی سلولز هستند) می تواند به اجابت مزاج تا حد زیادی کمک کند.

4) نوشیدن روزانه بین 8 تا 12 لیوان آب