تاثیر سرطان بر زندگی زناشویی-مجله مادر گوپی

گاهی تشخیص و درمان سرطان سبب اختلال در فعالیت زناشویی مبتلایان به سرطان می شود. حداقل 40 درصد بیماران مبتلا به سرطان پس از شروع درمان دچار اختلال فعالیت زناشویی می شوند. حداقل 50 درصد زنان مبتلا به سرطان پستان در دراز مدت اختلال فعالیت زناشویی را تجربه کرده اند. این هفته به بررسی عوامل مؤ;ثر بر اختلال فعالیت زناشویی مبتلایان به سرطان و ارایه راهکارهایی در جهت شناسایی و درمان آن می پردازیم...

اختلال فعالیت زنا شویی، یک مساله چند عاملی است و عوامل جسمی و روانی در بروز آن نقش دارد. درمان های سرطان به طور مستقیم بر فعالیت زناشویی اثر می گذارند. در جراحی، سن، اختلال فعالیت زناشویی قبل از عمل، محل تومور و میزان برداشت آن از فاکتورهای مؤ;ثر در زمینه جراحی پستان است.

● تاثیر درمان های گوناگون

مطالعات نشان می دهد درمان های نگه دارنده و بازسازی پستان، اثر کمتری نسبت به برداشتن کامل بافت سینه بر فعالیت زناشویی می گذارد. در ارتباط با هورمون درمانی نتایج مطالعات نشان می دهد که داروی تاموکسیفن سبب افزایش گرگرفتگی، تعریق، ترشح واژن و علایم یایسگی زودرس در زنان زیر ?? سال به میزان 10 درصد و سبب اختلال تحریک جنسی و دستیابی به ارگاسم یا اوج لذت از فعالیت زناشویی در زنان می شود. شیمی درمانی نیز با کاهش میل جنسی همراه است. عوارض بعد از شیمی درمانی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست و تغییرات چشایی و بویایی نیز سبب کاهش میل جنسی می شود.

● عوارض شیمی درمانی و پرتودرمانی

عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی مانند ریزش موها از نگران کننده ترین عوارض شیمی درمانی است که می تواند سبب تغییر در تصویر ذهنی و بی میلی جنسی شود. شیمی درمانی و پرتودرمانی می تواند سبب نارسایی ثانویه تخمدان و ایجاد یایسگی زودرس، خشکی واژن، درد در هنگام فعالیت زناشویی و کاهش تمایل جنسی و کاهش دستیابی به ارگاسم، گرگرفتگی و اختلال خلقی و افزایش عفونت های ادراری شود. عوامل روانی نیز در بروز اختلال فعالیت زناشویی نقش دارد. حس انتقال سرطان از طریق ارتباط زناشویی، احتمال سقط، افسردگی و عوارض جانبی ناشی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، اختلال تصویر ذهنی پس از جراحی برداشتن بافت سینه، استرس و تشخیص بیماری، تأ;ثیر عوامل و چگونگی ارزیابی و درمان اختلال فعالیت زناشویی نیز از علل اختلال فعالیت زناشویی محسوب می شود. فعالیت زناشویی یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی است. از آنجا که اغلب تلاش تیم درمان بر پایه حفظ و ادامه زندگی بیمار تمرکز می یابد، اغلب توجه به مسایل زناشویی از نظر دور می ماند.

● آمار چه می گوید؟

برخی مطالعات نشان می دهد 90 درصد زنان مبتلا به سرطان پستان پس از درمان، دچار اختلال فعالیت زناشویی می شوند. در یک تحقیق، 64 درصد از نداشتن تمایل برای انجام دادن فعالیت زناشویی، 48 درصد از کاهش تمایل، 38 درصد از درد در هنگام نزدیکی و 42 درصد از خشکی واژن شکایت داشتند. در 36 درصد موارد، اختلال فعالیت زناشویی، قبل از شروع درمان نیز وجود داشت.

شایع ترین شکل مشکلات زناشویی در زنان، کاهش تمایل به انجام فعالیت زناشویی و درد در هنگام رابطه زناشویی است. مطالعات نشان می دهد، پرتودرمانی و شیمی درمانی با ایجاد نارسایی تخمدان از علل اختلال عملکرد زناشویی در زنان است. خستگی از جمله عوارض پرتودرمانی است که بر کاهش تمایلات جنسی اثر مستقیم دارد. محل تومور و اندازه و وسعت برداشت پستان طی عمل جراحی بر عملکرد زناشویی اثر دارد. داروهای مخدر به طور معمول برای درمان درد در مبتلایان به سرطان تجویز می شود. کاهش میل زناشویی، اثر شناخته شده هرویین و مشتقات آن است. استفاده از داروهای مخدر به علت کاهش هورمون ال اچ، سبب ایجاد آمنوره، دوره های غیر طبیعی ماهانه و کاهش میل به فعالیت زناشویی در 68 درصد زنان می شود.

● ارزیابی و درمان

آنچه توصیه می شود، این است که قبل از شروع به درمان، یک مصاحبه باز با بیمار و همسر وی در محیطی امن و راحت انجام می شود. در بررسی بیمار، وضعیت زناشویی فعلی و نوع تغییرات ایجاد شده در زمینه تحریک مانند خشکی واژن و دستیابی به ارگاسم یا اوج لذت زناشویی باید مورد بررسی قرار گیرد. سطح فعالیت زناشویی فرد قبل از تشخیص و درمان، میزان تمایلات و رضایت از فعالیت زناشویی و اهمیت بعد جسمی در روابط زناشویی او بررسی شود چرا که بر پایه این مطالعات می توان میزان استرس تجربه شده بیمار به دنبال این تغییرات را بررسی نمود. از جمله راه حل های پیشنهادی در برخورد با اختلال فعالیت زناشویی در مبتلایان به سرطان پستان، انجام مشاوره با بیمار و همسر در زمینه نحوه مشکلات و ابراز احساسات است. روان درمانی و کمک به بیمار برای اینکه از عهده اختلالات ناشی از تغییر در تصویر ذهنی در فرد، برآید، نیز دارای اهمیت است.

مطالعات نشان می دهد انجام بازسازی پستان سبب کاهش مشکلات زناشویی و ارتقای کیفیت زندگی فرد می شود. درمان خشکی واژن با کرم های محلول در آب امکان پذیر می شود. این شیوه برای زنانی مفید است که امکان جایگزینی هورمون در آنها توصیه نمی شود. در درمان نازکی پوشش واژن به دنبال علایم یایسگی زود هنگام ناشی از شیمی درمانی یا هورمون درمانی، مشاوره با پزشک برای تجویز داروهای مناسب توصیه می شود. این گونه داروها به آهستگی به آزادسازی استروژن می پردازند و سبب کاهش عود عفونت های ادراری و بهبود فعالیت زناشویی ناشی از نازکی واژن می شوند. تمایل به انجام دادن فعالیت زناشویی اغلب چند عاملی است و ارتقای سطح آگاهی و اطلاعات فرد در مورد این اختلال یکی از راهکارهای توصیه شده است. آموزش از طریق کتاب، کتابچه، لوح فشرده و منابع آنلاین در جهت مشاوره و راهنمایی فرد و تغییر رفتار، مفید است.

● عوامل موثر بر تصمیم گیری

به طور معمول انجام فعالیت زناشویی در دوران درمان سرطان تا زمانی که بیمار احساس ناراحتی نکند، بدون اشکال است. اما بعضی از فاکتورها وجود دارد که تصمیم گیری در این رابطه را تحت تاثیر قرار می دهد. این موارد عبارتند از:

▪ نوع سرطان: اگر سرطان مربوط به عضو تناسلی باشد، انجام این کار نیازمند تامل و توجه بیشتر است زیرا بعد از مراحل درمان، عضو تناسلی تحت تاثیر قرار گرفته و ممکن است پزشک توصیه کند تا بهبود کامل محل زخم، فعالیت زناشویی صورت نگیرد.

▪ نوع شیمی درمانی: بعضی از انواع شیمی درمانی موجب تغییر سلول های پوششی واژن شده و باعث می شود که در طول فعالیت زناشویی به ناحیه آسیب وارد شود. انواع دیگر شیمی درمانی مثل شیمی درمانی با دوز بالا بعد از پیوند مغز استخوان و سلول های بنیادی، باعث تضعیف دستگاه ایمنی می شود که در این حالت فعالیت زناشویی اصلا توصیه نمی شود زیرا در طول فعالیت زناشویی، باکتری های طبیعی و غیر بیماری زا که در سطح پوست و یا آلت تناسلی زندگی می کنند، وارد جریان خون می شوند و اگر دستگاه ایمنی ضعیف باشد، بدن نسبت به آن واکنش نشان می دهد و دچار بیماری می شود.

● آیا بارداری در این دوران بدون اشکال است؟

بارداری در طول دوران شیمی درمانی توصیه نمی شود. به دلیل اینکه روش درمان به جنین در حال رشد آسیب می زند. اگر امکان لقاح در طول فعالیت زناشویی وجود داشته باشد، پزشک، روشی قابل اعتماد برای جلوگیری توصیه می کند.

● آیا همسرتان بر اثر رابطه زناشویی، دچار واکنش آلرژیک خواهد شد؟

ممکن است که همسر شما تحت تاثیر شیمی درمانی که شما دریافت می کنید قرار گرفته و نسبت به آن واکنش آلرژیک نشان دهد. البته این امر بسیار نادر است.

● آیا شما قادر به انجام فعالیت زناشویی هستید؟

در طول دوران شیمی درمانی به دلیل خستگی و سایر عوارض جانبی ناشی از درمان تمایل به فعالیت زناشویی و نزدیکی کاهش می یابد. اگر چنین حالتی بروز کرد، به خاطر داشته باشید که روش های دیگری نیز برای ابراز صمیمیت و نزدیکی به همسرتان وجود دارد.