بـیـماری هـوچکین چـیـسـت؟- مجله مادر و کودک گوپی

بیماری هوچکین چیست؟ چگونه این بیماری کشف و درمان می شود؟ چگونه می توان زودتر به تشخیص این بیماری رسید؟

این مطلب به این سؤ;ال و سؤ;الات دیگر دربارة این بیماری پاسخ می دهد.

در سال 1832 میلادی آقای توماس هوچکین برای اولین بار یک نوع بیماری را شرح داد که به بیماری هوچکین معروف شد. این بیماری در دسته لنفوم ها که سرطان دستگاه لنفاوی هستند، تقسیم بندی می شود.

بیماری هوچکین در یک منطقة دستگاه لنفاوی و معمولاً; در گره لنفی ایجاد می شود. اگر این بیماری به موقع کشف و درمان نشود، ممکن است در تمام دستگاه لنفاوی پخش شود. هوچکین می تواند باعث درگیری ریه، اعضای داخل شکم و استخوانها شود. با گسترش بیماری، گویچه های سفید طبیعی کاهش یافته، در مقابله باعفونت ها اختلال ایجاد می شود. بنابراین بیماران مبتلا به هوچکین ممکن است مستعد ابتلا به عفونت های گوناگون شوند.

● دستگاه لنفاوی در کجا یافت می شود؟

بیماری هوچکین در دستگاه لنفاوی ایجاد می شود. دستگاه لنفاوی از شبکه عروقی کوچکی که به آنها عروق لنفاتیک می گویند، به همراه بافتهای لنفاوی که محل تجمع لنفوسیت ها بوده و شامل گره های لنفاوی و بافتهای دیگر هستند، تشکیل شده است.

عروق لنفاتیک مسیول باز گرداندن مایعات میان بافتی به گردش خون سیستمیک هستند. دستگاه لنفاوی جزیی از سیستم دفاعی بدن در مقابل عفونت ها است. بافتهای لنفاوی در بیشتر بافتهای بدن به ویژه طحال، کبد، مغز استخوان و روده یافت می شوند.

طی مسیر عروق لنفاوی، تجمع های دانه ای شکل کوچکی از لنفوسیت ها یافت می شود که به آنها غدد لنفاوی می گویند. عمل این غدد، حذف ناخالصی ها و باکتری های موجود در لنف است. گره های لنفاوی در همه نقاط بدن پراکنده اند. در گردن، زیر بغل و کشاله ران به راحتی یافت و لمس می شوند. این غدد معمولاً; از دانه تسبیح بزرگتر نیستند، ولی در صورت ایجاد عفونت یا بیماریهای دیگر بزرگ می شوند.

با مشاهده یک گره لنفاوی بدون درد بزرگ شده که بیشتر از یک ماه باقی بماند باید به پزشک مراجعه کرد.

● علل بیماری

برخی از محققان عقیده دارند که بیماری هوچکین در اثر مقابله دستگاه دفاعی بدن در برابر یک تحریک خارجی مثل یک ویروس ایجاد می شود.

این بیماری درکشورهای در حال توسعه که در آنها افراد جامعه تا زمان بلوغ تماس فراوانی با عوامل عفونت زا داشته اند، کمتر دیده می شود. این بیماری در کشورهای توسعه یافته صنعتی که در آنها کودکان تا سن 10 سالگی با بیماریهای شایع اطفال تماس نداشته اند، بیشتر دیده می شود. با این حال دانش ما راجع به علت بیماری هنوز ناکافی است.

● تشخیص

چون علت بیماری هوچکین نامعلوم است، در حال حاضر پیشگیری از آن امکان پذیر نیست، ولی تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نتایج خوبی به همراه دارد.

معمولاً; اولین علامت، پیدا شدن یک غده لنفاوی بزرگ و بدون درد است که معمولاً; در گردن و گاه در زیر بغل یا کشاله ران دیده می شود.

این غده لنفاوی گاه در هنگام استحمام یا اصلاح کردن موهای بدن کشف می شوند. غدد لنفاوی ممکن است در اثر عفونت ها یا بیماریهای دیگر غیر از بیماری هوچکین نیز بزرگ شوند، ولی غده لنفاوی که بیش از یک ماه بزرگ بماند چه دردناک باشد چه نباشد باید توسط پزشک معاینه شود. غده لنفاوی عفونی معمولاً; دردناک است.

گاه علایم دیگری نیز در بیمار مبتلا به هوچکین دیده می شود که عبارتند از:

ـ تب طول کشیده ای که علت آن مشخص نیست.

ـ عرق شبانه توجیه ناپذیر. گاه این تعریق آن قدر زیاد است که بیمار مجبور به تعویض ملحفه می شود.

ـ خارش بدن

ـ دردهای غیرطبیعی پشت یا شکم

ـ کاهش وزن غیرطبیعی

ـ تنگی نفس

این علایم در بیماریهای دیگری غیر از هوچکین نیز شایع است، ولی در صورت بروز این علایم برای از دست ندادن شانس تشخیص زودهنگام این بیماری، باید به پزشک مراجعه کرد.

پس از مراجعه به پزشک، وی تاریخچه کاملی از وضعیت پزشکی فرد تهیه می کند.

آنگاه معاینه پزشکی به عمل خواهد آمد. اگر حالت غیرطبیعی در گره لنفاوی مشاهده کند، آن گره لنفاوی برداشته می شود و در زیر میکروسکوپ مطالعه می شود.

این آزمایش مشخص خواهد کرد که ضایعه خوش خیم یا بدخیم است.

اگر نتیجه نمونه برداری مشخص کند بیماری هوچکین است، آزمایشهای تکمیلی زیر انجام می شود:

ـ پرتونگاری قفسه سینه

ـ آزمایش خون

ـ لنفانژیوگرافی: به معنی تزریق ماده حاجب به داخل سیستم لنفاوی و سپس تهیه رادیوگرافی از آن که نشان دهنده وضعیت سیستم لنفاوی و میزان گسترش بیماری در آن است.

ـ سی تی اسکن شکم

ـ آزمایش مغز استخوان

ـ نمونه برداری از اعضای داخل شکم برای نشان دادن گسترش بیماری به این اعضا

ممکن است انجام تمام این بررسی ها در یک فرد لازم نباشد. تصمیم گیری دربارة بررسی های لازم توسط پزشک معالج صورت خواهد پذیرفت.

● درمان

بیماری هوچکین به خوبی به درمان پاسخ می دهد. در بیشتر موارد بیماران به طور سرپایی درمان می شوند.

درمان بیمار می تواند با پرتودرمانی یا شیمی درمانی یا ترکیبی از هر دو صورت پذیرد.

در پرتو درمانی سعی می شود با استفاده از پرتوهای پرانرژی X یا اشعه های ناشی از کبالت در منطقه درگیر شده توسط بیماری، سلولهای سرطانی با حفظ بافتهای سالم از بین برده شوند. خوشبختانه در مراحل اولیه، بیماری به دستگاه لنفاوی محدود است و از این رو درمان مناسب با پرتودهی به قسمتی یا تمام دستگاه لنفاوی باعث بهبود بیماران خواهد شد.

شیمی درمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی در تمام بدن استفاده می شود.

پزشکان مقادیری از داروهای شیمی درمانی را استفاده می کنند که با حداقل صدمه به بافتهای سالم بدن بتوان سلولهای سرطانی را از بین برد.

داروهای شیمی درمانی در تقسیم و رشد سلولهای سرطانی اثر گذاشته و باعث تأ;خیر رشد یا ریشه کن شدن بیماری می شوند. گاه بیماران ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را دریافت می کنند.

هر دو روش درمانی ذکر شده می تواند عوارض نامطلوبی را ایجاد کند. پرتودرمانی ممکن است باعث واکنش پوستی، تهوع، استفراغ و احساس خستگی شود.

تمامی این عوارض را با استراحت مناسب و تغذیه خوب می توان تخفیف داد.

بعد از قطع پرتودرمانی، این عوارض از بین خواهد رفت.

شیمی درمانی ممکن است باعث تهوع، استفراغ، اسهال، ریزش مو، کم خونی، خونریزی خود به خود، افزایش بروز عفونت و همچنین زخمهای دهانی شود.

این عوارض در تمام بیماران دیده نمی شود؛; در تمام آنها نیز به یک شدت ظاهر نمی شود و بعد از درمان از بین خواهد رفت.