نشانه های ابتلا به سـرطـان دهـان را بشنـاسیـد- مجله مادر گوپی

سرطان نوعی بیماری است که در آن سلولهای غیرطبیعی در بعضی از بافت ها یا اعضای بدن خارج از کنترل طبیعی شروع به رشد و افزایش تعداد پیدا می کنند. در زمان حیات سلول های طبیعی بدن طی یک روند کنترل شده بازسازی و تکثیر می شوند. این امر باعث رشد طبیعی بـدن و ترمیم بافت های صدمه دیده و زخم ها می شود. وقتی که سلول ها خارج از چارچوب طبیعی رشد کنند، توده ای از سلول ها را به وجود می آورند که به آن تومور می گویند. بعضی از تومورها فقط در مکان ایجاد خود رشد کرده بزرگ می شوند که به آنها تومورهای خوش خیم می گویند. بعضی از تومورها نه تنها در محل پیدایش خود رشد می کنند، بلکه توانایی تهاجم و تخریب بافت ها و اعضاء اطراف را داشته و می توانند به نقاط دوردست بدن گسترش پیدا کنند. این تومورها را تومورهای بدخیم یا سرطانی می گویند. گسترش به نقاط دوردست بدن هنگامی اتفاق می افتد که سلول های بدخیم از محل اولیه خود کنده شده و از طریق جریان خون یا دستگاه لنفاوی بدن منتقل گشته و در نقاط جدید، تومور جدیدی را ایجاد نمایند. به این تومورهای ایجاد شده جدید، متاستاز می گویند.

● سرطان دهان

سرطان هایی که در نواحی لب، لثه، زبان یا مخاط دهان ایجاد می شوند، در این دسته قرار می گیرند. این سرطان ها معمولاً; در افراد بالای 40 سال ایجاد می شوند و احتمال بروز آنها با بالا رفتن سن افزایش می یابد.

این سرطان ها بیشتر مردان را گرفتار می کنند ولی با وجود افزایش استعمال دخانیات در زنان ممکن است این نسبت تغییر یابد. سرطان های دهان به راحتی قابل تشخیص هستند. علایم اولیه سرطان به راحتی قابل مشاهده یا لمس است.

هرگونه زخم یا تورم در ذهان یا وجود توده در گردن که بیشتر از دو هفته باقی بماند، باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد. گرچه بیشتر این علایم مربوط به سرطان نیستند مراجعه به موقع به پزشک می تواند باعث نجات جان بیمار شود.

سرطان های دهان در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان شوند، شانس زیادی برای بهبود کامل دارند. گرچه هنوز علت اصلی سرطان های دهان شناخته شده نیست، تحقیقات نشان داده است که بیشتر این سرطان ها توسط عواملی که با روش زندگی ارتباط دارد، ایجاد می شوند. بیمارانی که زیاد سیگار می کشند یا تنباکو می جوند و افرادی که مشروبات الکلی به مقدار فراوان مصرف می کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان های دهان هستند. علاوه برآن، افرادی که مدت طولانی در آفتاب می مانند، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان لب دارند. تغییرات مختصر در روش زندگی مثل عدم استعمال دخانیات و مصرف الکل و محافظت از تابش های نور آفتاب می تواند باعث کاهش احتمال ابتلا به سرطان دهان شود.

● محل سرطان دهان

شایع ترین محل های ایجاد سرطان دهان، لب پایین، زبان، کف دهان و لثه ها است. همچنین در نقاطی مثل اطراف لوزه ها، غدد بزاقی دهان و سطح داخلی گونه ها ممکن است سرطان ایجاد شود. اگر سرطان های این نقاط تشخیص داده نشود و به موقع درمان نشود، سلول های سرطانی به غدد لنفاوی گردن و استخوان های فک انتشار می یابند.

● منشأ; سرطان دهان

بین 90 تا 95 درصد انواع سرطان های دهان از سلول های سنگفرشی که سطح داخلی دهان را می پوشانند، منشأ; می گیرند. وقتی که رشد این سلول ها از کنترل خارج شود، سرطانی را ایجاد می کند که به آن کارسینوم اسکواموس یا سرطان سلول های سنگفرشی می گویند.

بیشتر زخم ها، توده ها و لکه های سفید و قرمزی که در دهان یا اطراف لب دیده می شوند، سرطان نیستند و اغلب به دنبال گازگرفتن زبان، واکنش های بیش حساسیتی، عفونت ها و دندان های خراب ایجاد می شوند. اگر این تحریک ها در عرض دو هفته بهبود نیابد، باید توسط پزشک پیگیری شود.

● علل سرطان دهان

تعداد زیادی از سرطان های دهان (75 تا 70درصد) در اثر استعمال دخانیات، مصرف طولانی مدت تنباکوی غیراستنشاقی یا مصرف الکل همراه با استعمال دخانیات ایجاد می شود. تماس های مکرر با نورخورشید می تواند باعث ایجاد سرطان لب پایینی شود. همچنین تحریک های مزمن توسط دندان های خراب در موارد نادری ممکن است به سرطان دهان منجر شود.

▪ تنباکو

میزان مرگ ومیر ناشی از سرطان دهان در افراد سیگاری چهار برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری است. احتمال ابتلا به سرطان دهان در افرادی که تنباکو می جوند و همچنین مصرف کنندگان ناس بیشتر از افراد عادی است. پیپ و سیگار هر دو باعث سرطان لب می شوند.

وقتی که مصرف کنندگان دخانیات همزمان الکل نیز به مقدار زیاد مصرف کنند، احتمال ابتلا به سرطان باز هم افزایش می یابد.

▪ نور خورشید

ارتباط بین سرطان لب و تماس های مکرر با پرتوهای ماورای بنفش نور خورشید به خوبی شناخته شده است. کشاورزان، ماهیگیران، کارگران ساختمانی، اسکی بازان و کسانی که مدت طولانی از وقت خود را زیر نور خورشید به سر می برند، باید خود را از صدمات ناشی از آفتاب محافظت کنند.

یک کرم محافظ آفتاب با قدرت SPF (فاکتور محافظت از آفتاب) بیش از 15 یا یک محافظ آفتاب حاوی اکسید روی یا دی اکسید تیتانیوم که قبل از ورود به آفتاب روی لب مالیده شود، بهترین عامل پیشگیری از سرطان های لب است. استفاده از کلاه لبه پهن به محافظت از پوست صورت کمک می کند.

● تحریک های ناشی از دندان

تحریک های مزمن ناشی از دندان های خراب یا دندان های مصنوعی نامناسب اغلب باعث ایجاد سرطان نمی شود. با این حال در موارد نادر، ممکن است مشکلاتی را در ارتباط با سرطان دهان ایجاد کند.

به عنوان یک اقدام پیشگیرانه مناسب، وقتی که دندان ها باعث صدمه به مخاط اطراف خود شوند، باید توسط دندانپزشک معاینه شوند.

● تشخیص

علایم سرطان دهان اغلب شبیه اختلالات معمولی است که در دهان پیدا می شوند (مثل زخم ها، توده ها و لکه های سفید و قرمز). این علایم به راحتی مشاهده و لمس می شوند. اگر این تغییرات در عرض دو هفته بهبود نیابند، باید توسط پزشک معاینه شوند.

درد به ندرت جزء علایم اولیه سرطان دهان است.

▪ علایم با اهمیت عبارتند از:

ـ زخم های دهان که بهبود نمی یابند

ـ زخم یا لکه های شبیه زگیل روی لب

ـ گلودرد مداوم

ـ وجود زخم زیر محل قرار گرفتن دندان مصنوعی

ـ توده گردنی

ـ اختلال در جویدن یا بلع

با مشاهده لکه های مخملی قرمز (اریتروپلاکی) یا سفید (لکوپلاکی) در دهان، احتمال تغییرات پیش سرطانی افزایش می یابد.

گرچه در بیشتر موارد، لکه های سفید، قرمز یا مخلوط آنها مربوط به سرطان نیست، باید معاینه دقیق توسط پزشک صورت گیرد.برای تشخیص سرطان ممکن است عمل نمونه برداری انجام شود. طی این عمل، محل مشکوک بی حس شده و قطعه کوچکی از بافت برداشته می شود، سپس در آزمایشگاه سلولهای آن به دقت زیر میکروسکوپ مشاهده شده و معلوم می شود که طبیعی هستند یا خیر. نمونه برداری تنها راه تشخیص سرطان دهان است.

● درمان

وقتی سرطان تشخیص داده شد، انتخاب درمان براساس محل تومور و گسترش آن و وضعیت عمومی بیمار صورت می گیرد. پرتودرمانی، جراحی یا ترکیبی از هر دو درمان اولیه سرطان های دهان هستند.