بای پس یا آنژیوپلاستی؟-مجله مادر و کودک گوپی

بر اساس آخرین مطالعات انجام شده، آن دسته از بیماران قلبی که برای رفع انسداد شریان های خونی شان روش آنژیوپلاستی را برگزیده اند، امکان اینکه مجبور باشند در آینده مجددا از این روش یا روش های درمانی دیگر استفاده کنند، زیاد است...

در نشستی که اخیرا جامعه جراحان قلب و عروق اروپا درباره درمان بیماران مبتلا به انسداد عروق قلبی در مونیخ برگزار کردند، این سوال مطرح بود که بین روش های درمانی بای پس و آنژیوپلاستی ، انتخاب کدام بهتر و عاقلانه تر است تا کمترین مشکل و عوارض جانبی را برای بیمار در پی داشته باشد و احتمال برگشت پذیری بیماری را هم به حداقل برساند؟

نتیجه بحث ها و تحقیقات این متخصصان نشان داد که احتمال بازگشت بیماری و احتیاج مجدد به روش های درمانی دیگر (پس از یک سال) در بیمارانی که آنژیوپلاستی کرده اند، دو برابر است. به گفته دکتر هینز درکسل، استاد دانشگاه اینسبراک استرالیا، اگر بیماران قلبی می خواهند حداقل 10 سال از شر مشکلات قلبی خلاص شوند باید جراحی ای را بپذیرند که لازمه اش شکافتن قفسه سینه است. به عبارت دیگر عمل باز قلب بهترین پیشنهادی است که می توان به بیماران دچار انسداد عروق قلب کرد.

● وقتی رگ های قلب گرفتگی دارد

وقتی رگ های قلب دچار گرفتگی می شوند، متخصصان قلب و عروق 2 گزینه پیش رو دارند. اولین گزینه که قدمت بیشتری هم دارد، انجام عمل بای پس قلب است. گزینه دیگر هم که در سال های اخیر وارد بازار پزشکی شده، آنژیوپلاستی است که طرفداران زیادی دارد. شاید به این خاطر که در این روش احتیاج به عمل باز قلب از بین می رود. در آنژیوپلاستی که برخی افراد آن را با نام بالن می شناسند، پزشکان بالنی را وارد رگ های مسدود قلب می کنند و با این کار سبب خارج شدن زایداتی می شوند که باعث گرفتگی رگ شده؛; در نتیجه، خون دوباره در رگ ها به جریان درمی آید. پزشکان اروپایی بیش از 3 هزار بیمار قلبی اروپایی و آمریکایی را که عمل باز قلب یا آنژیوپلاستی انجام داده بودند مورد مطالعه و بررسی قرار دادند. البته این فقط بیمارانی را که یک یا دو رگ مسدود داشتند، دربرمی گرفت. یک سوم این بیماران به علت شرایط خاص ژنتیکی نیاز به جراحی داشتند اما روی بقیه بیماران به صورت تصادفی عمل باز قلب یا آنژیوپلاستی انجام شد و نتیجه این بود: بیمارانی که آنژیوپلاستی شده بودند، به طور متوسط به 5 استنت در رگ هایشان نیاز داشتند. استنت ها فنرهای کوچکی هستند که مانند یک ستون در رگ ها کار گذاشته می شوند تا مانع رشد دیواره رگ و به هم چسبیدگی و انسداد آن شوند.بعد از گذشت یک سال، محققان به این نتیجه رسیدند که میزان مرگ و میر در بین هر 2 گروه از بیماران تقریبا یکسان و برابر است: 7/7 درصد در بین بیمارانی که عمل باز قلب انجام داده بودند و 6/7 درصد در بین آنهایی که مورد آنژیوپلاستی قرار گرفته بودند اما حدود 14 درصد از بیمارانی که آنژیوپلاستی شده بودند پس از یک سال دوباره مجبور بودند این روش یا روش های درمانی دیگری را به خاطر بازگشت بیماری شان تجربه کنند، در حالی که این رقم در بین بیماران عمل شده تنها حدود 6 درصد بود. از طرفی، امکان حمله قلبی در افرادی که عمل باز انجام داده بودند 2 درصد بود که این رقم در بین آنژیوپلاستی ها صفر بود و به عقیده پزشکان این امر به خاطر آن است که خطر حمله به طور ذاتی در بیمارانی که عمل باز قلب انجام داده اند، وجود دارد؛; در حالی که این خطر بیماران آنژیوپلاستی شده را معمولا تهدید نمی کند.

● مقاله پر سر و صدا

در یکی از پر سر و صداترین مقالاتی که در مجله معتبر پزشکی نیو انگلند در ژانویه 2009 به چاپ رسید، متخصصان اعلام کردند که هنوز هم عمل بای پس بهترین و مناسب ترین گزینه برای باز کردن عروق مسدود قلب است. به همین خاطر پزشکان متخصص قلب و عروق قبل از هر کاری باید در مورد اثربخشی بیشتر بای پس و امکان برگشت پذیری بیشتر در روش آنژیوپلاستی صحبت و سعی می کند او را متقاعد کنند که بهترین روش را با توجه به شرایطش برگزیند. طول مدت عمل باز قلب تقریبا 5 ساعت است که بیمار در تمام این ساعات در بی هوشی کامل به سر می برد و حدودا یک ماه بعد از عمل، او سلامت خود را به دست می آورد و فعالیت های روزمره اش را از سر می گیرد اما بیمارانی که آنژیوپلاستی می شوند حدودا از 3 یا 4 روز بعد از عمل می توانند مانند سابق (اگر در مواردی منع پزشکی نداشته باشند) به کارهای خود بپردازند.با این حال توجه به این نکته مهم است که هرچند مدت عمل و بهبودی و پشت سر گذاشتن علایم پس از آن در بای پس بیشتر از آنژیوپلاستی است اما نتیجه و اثربخشی بای پس بیشتر از رقیب امروزی اش می باشد.وقتی که در سال 2003 استنت های پوشیده شده با دارو به جهانیان معرفی شد، بیشترین میزان فروش تجهیزات پزشکی را به خودش اختصاص داد زیرا اعتقاد پزشکان در آن دوره بر این بود که این فنرهای کوچک وقتی در رگ ها کار گذاشته می شوند دارویی از خود ترشح می کنند که باعث جلوگیری از رشد دیواره رگ و در نتیجه پیشگیری از انسداد آن می شوند و می توانند آنژیوپلاستی را به عملی اثربخش تر با امکان برگشت پذیری کمتری نسبت به بای پس تبدیل نمایند اما تحقیقات و مطالعاتی که در سال 2006 انجام شد، نشان داد که خطر لخته شدن خون و عوارض جبران ناپذیر آن در آن دسته از بیمارانی که از استنت های دارویی استفاده کرده بودند، بعد از چند ماه یا حتی یک سال پس از انجام آن بسیار افزایش یافت و همین امر باعث شد تا پزشکان در استفاده از این نوع استنت ها احتیاط بیشتری بکنند و فقط در موارد خاص و در بیمارانی که چاره ای جز استفاده از استنت دارویی ندارند، از آن استفاده نمایند. پزشکان بر این امر تاکید دارند که اطلاعات و تحقیقات بیشتری برای پی بردن به معایب و مزایای عمل بای پس و آنژیوپلاستی در مقایسه با هم نیاز است و برای اینکه مشخص شود روش های درمانی مختلف چه تاثیری روی بیماران داشته است تا بتوان نتیجه گیری صحیحی از آنها کرد حداقل به 5 سال زمان پس از درمان نیاز است و شاید پس از 5 سال بتوان گفت که آیا درمانی که روی بیمار انجام شده نتیجه موثر و دلخواه را برایش در پی داشته یا نه؟

روش جراحی CABG یا پیوند بای پس عروق کرونر قلب یک عمل جراحی باز است که در آن، از یکی از شریان های پا که به عضلات خون می رساند، پیوند برداشته و یک سر آن را به آیورت و سر دیگر آن را به پشت قسمت مسدود شده قلب پیوند می زنند. این روش معمولا در افرادی استفاده می شود که بیش از دو یا سه رگ تنگ داشته و رگ هایش خراب و مشکل دار هستند یا هر سه رگ اصلی کرونر آنها تنگی های وسیع دارد. اما در افرادی که یک یا دو رگ از رگ های خون رسان قلب شان به خصوص در قسمت های ابتدایی رگ مسدود شده و هنوز کلفت است آنژیوپلاستی کرده و بالون می زنند تا لوله هایی وارد سرخرگ های مسدود شود و آنگاه بالون های متصل به آن را باد می کنند تا راه باز شده و سپس استنت می گذارند. ضمن اینکه دوجور استنت داریم: دارویی و غیردارویی. استنت دارویی به ندرت لخته می شود ولی در استنت غیردارویی بیمار نیاز دارد روزی یک عدد قرص بخورد در صورتی که بعد از استنت گذاری حتی پس از گذشت یک سال، قرص های ضد انعقاد خون بیمار قطع شود، حدود 20 تا 40 درصد خطر سکته قلبی وجود دارد و بنابراین در این روش بیمار محکوم است که یک عمر از داروهای ضد انعقادی استفاده کند.

معمولا در آنژیوپلاستی یکی از عوارض نسبتا شایع این است که اگر پزشک تبحر کافی نداشته باشد، طی فشاری که توسط بالون به رگ وارد می شود، رگ پاره می شود که البته در بیمارستان هایی که آنژیوپلاستی انجام می شود دکتر بی هوشی و جراح قلب آماده اند تا در صورت نیاز به بیمار کمک کنند. از عوارض روش قلب باز هم این است که ممکن است رگ ها خوب به هم پیوند نخورند یا به هم بچسبند. از طرف دیگر در جراحی های باز، باز شدن قفسه سینه بار روانی زیادی را برای بیمار به همراه دارد و وضعیت عمومی بیمار پس از عمل و بهبود و ترمیم زخم ها از دیگر مشکلات بیماران بعد از جراحی های باز قفسه سینه است.

در آنژیوگرافی مشخص می شود که کدام بیمار برای عمل جراحی قلب باز و کدام بیمار برای استنت مناسب تر است و این بستگی به قسمتی از رگ های کرونر دارد که مسدود شده است.