اپی لپسی شکمی و میگرن شکمی-مجله مادر گوپی

یکی از شایع ترین علل مراجعه به کلینیک ها و حتی اورژانس های اطفال، درد شکم abdominal pain می باشد و بررسی علت دل درد و تشخیص موضع درد تا زمانی که قدرت بیان و ارتباط طفل تکامل نیافته، بسیار مشکل است.

در ضمن بارها شاهد مواردی از دل درد در اطفال بوده ایم که والدین نگران و هراسان، فرزندان خویش را با داشتن آزمایشهای پاراکلینیک نرمال مانند سونوگرافی، G.I series، گاهی آندوسکوپی و حتی عمل جراحی از مطبی به مطب دیگر می برند، در حالی که دل درد کماکان ادامه دارد. در مجموع با توجه به این که طیف وسیع علل دل درد در دو مبحث عضویorganic و غیر عضوی تقسیم بندی شده و در مورد تشخیص و بررسی علل عضوی پس از گرفتن شرح حال و معاینه ی دقیق، مجبور به بررسی کامل از نظر عملکرد دستگاه گاسترواینتستینال می باشیم و از طرف دیگر، زمانی که رشد طفل مناسب بوده و علل عضوی رد می شود، باید به فکر مسایل پسیکولوژیک و دو تشخیص میگرن شکمی و صرع شکمی نیز باشیم.

● Abdominal migraine:

علایم آتیپیکال میگرن شکمی به صورت ناباورانه ای در ابتدای زندگی شروع شده و به صورت حملات پاروکسیسمال و تکرار شونده ی دل درد و تغییرات شخصیتی باسابقه ای از motion sickness یا car sickeness در 3/2 بیماران تظاهر می نماید. در اطفال کوچکتر، تظاهرات میگرن شکمی به صورت کاملاً; متفاوت، همراه رنگ پریدگی یا گرگرفتگی، تهوع و استفراغ های شدید و طولانی است که منجر به اسیدوز شده و cyclic vomiting را تقلید می نماید.

حملات معمولاً; از ابتدای صبح، با بیدار کردن طفل از خواب شروع شده و اولین حمله در یک نفر از تقریباً; 5 بیمار قبل از 5 سالگی اتفاق می افتد و نسبت ابتلای دختران دو برابر پسران می باشد. جالب توجه این که حملات میگرن شکمی غالباً; در دوران کودکی رخ می دهد و در ادامه در دوران بزرگسالی، علایم مشخص و تیپیک سردردهای میگرنی را نشان خواهند داد.

● Abdominal epilepsy:

علایم صرع شکمی یکی از شایع ترین علایم ابتدایی complex partial seizure بوده و mesiotemporal epilepsy نامیده می شود که مکانیسم فیزیولوژیک آن به صورت انتشار دیس شارژهای اپی لپتیک به لوب Insula می باشد. علایم صرع شکمی به صورت تظاهری از اپی لپسی و همراه با تهوع و دل درد شکمی، یا بدون تشنج و فقط به صورت اورای شکمی یا فراموشی (amnesia) در انتهای تشنج می باشد. علایم شکمی به این نحو فقط در اطفال واقع شده، در حالی که

1) Ictal vomiting

2) Ictal abdominal

نیز ممکن است مشاهده شود.

▪ استفراغ ایکتال با حملات استفراغی مشخص می شود که به رژیم غذایی ارتباط نداشته و یافته های کلینیکی دستگاه گاسترواینتستینال نرمال می باشد.

▪ حمله ی شکمی، حملات کوتاه و در بعضی موارد شدید تکرار شونده کولیک است که با رنگ پریدگی همراه بوده و اغلب به استفراغ منجر می گردد.

در این مورد یک بررسی به صورت (گذشته نگر retrospective) و توصیفی انجام شده است، جهت انتخاب نمونه ها از پرونده های موجود در مطب شخصی، حدود 500 پرونده مبنی بر کودکانی که در طی سال های 1386-1380 در گروه های سنی 3 تا 15 ساله و با علت دل درد، برایشان اقدامات تشخیصی انجام شده بود، استخراج گردید و از میان آن ها پرونده ی 17 کودک که با تشخیص نهایی میگرن شکمی و صرع شکمی تحت درمان قرار گرفته اند، مشخص شد. قابل ذکر است که این کودکان با دل درد مراجعه و آزمایش های مختلف پاراکلینیکی جهت رد علل شایع دل درد توسط اینجانب و یا همکاران اطفال انجام شده، نهایتاً; با توجه به طبیعی بودن آزمایش ها، سونوگرافی و سایر تست های تشخیصی با توجه به گرفتن شرح حال دقیق، در مورد چگونگی دل درد و همراهی آن با حالت تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی و یا بروز خواب آلودگی پس از حمله ی درد و سابقه ی مثبت از نظر وجود میگرن در خانواده و با مشاوره ی همکاران نورولوژیست،EEG برای کلیه بیماران درخواست گردید، کودکانی که EEG مثبت و امواج واضح و غیر طبیعی داشتند، با تشخیص صرع شکمی و بقیه با EEG نرمال یا مختصر غیرطبیعی، با تشخیص میگرن شکمی تحت درمان قرار گرفتند و با نتایج مثبت درمان، تشخیص های فوق تایید شد.

● نتایج آماری:

بیماران به گروه های سنی 3 تا 6 ساله، 6 تا 9 ساله، 9 تا 12 ساله و 12تا 15 ساله تقسیم شدند. نسبت بیماران فوق به کلیه موارد دل درد 6/3%، تعداد 5 پسر و 12 دختر به نسبت 35% و 65% بیشترین بیماران در گروه سنی 6 تا 9 سال بودند.

در 90% بیماران سابقه ی میگرن در خانواده مثبت و در 5/18% موارد EEG مثبت بوده است.

شایع ترین علایم همراه با دل درد عبارت بودند از: تهوع 95%، استفراغ 54%، اختلالات خلقی 33% و رنگ پریدگی 5/18% .

در این بررسی از نظر شیوع سنی اولین حمله ی میگرن شکمی به صورت تیپیک در 4 تا 5 سالگی به میزان 67%، 7 تا 8 سالگی 23% و 10% موارد در سن 9 تا 10 سالگی مشخص شد. یک مورد ختر 8 ساله که تحت عمل جراحی آپاندکتومی قرار گرفته بود و پس از تکرار دل دردها و با داشتن EEG مثبت، تشخیص صرع شکمی داده شد و تحت درمان قرار گرفت.

با وجود وسیع بودن علل دل درد و همراهی آن با طیف وسیعی از بیماری ها در کودکان و با توجه به این که علل ارگانیک بیشترین علت دل دردها را شامل می شود. در مواردی که آزمایش های مختلف انجام شده نرمال، و طفل از نظر رشدی طبیعی باشد باید به فکر مسایل پسیکولوژیک و غیر ارگانیک دل درد مانند صرع شکمی و میگرن شکمی باشیم.