هنوز سرطان پیروز است-مجله مادر گوپی

در سال 2008 در ایالات متحده 565650 نفر جان خود را بر اثر ابتلا به سرطان از دست می دهند. این تعداد یعنی 1500 نفر در هر روز یا برابر با سقوط سه جمبوجت در هر 365 روز سال است. دانشمندان تلاش های زیادی برای مهار این بیماری انجام داده اند ولی هنوز از کشفیات پایه تا درمان آن راه درازی باقی است. در حدود دو دهه است که پزشکان به این نتیجه رسیده اند...

جراحی درمان قطعی این بیماری مهلک نیست و بیماران زیادی نتوانسته اند با استفاده از این روش جان سالم به در برند. حتی پس از انجام شیمی درمانی یا پرتو درمانی که بیمار پاک و سالم به نظر می رسد، ناگهان سلول های سرطانی خفته از درون شعله ور می شوند و تمام بدن را درگیر می کنند.

● سرطان هنوز سرطان است

دکتر ترزا مولوی، انکولوژیست ساکن بوستون می گوید: پیشرفت های زیادی در مبارزه با سرطان به دست آورده ایم، ولی در مورد برخی سرطان ها هم موفقیتی نداشته ایم یا در نهایت توانسته ایم چند روزی به عمر بیمار اضافه کنیم. برای مثال میزان مرگ و میر سرطان پستان از سال 1990 کاهش چشمگیری داشته و با وجود آنکه آزمایش تجسسی خون در مدفوع و کولونوسکوپی، از وقوع 80 هزار مرگ سرطان کولورکتال از سال 1990 جلوگیری کرده، ولی هنوز سرطان است که مرگ و زندگی بیمار را در دست دارد. در سال 1971 پرزیدنت نیکسون با امضای برنامه عمل ملی سرطان در سخنرانی خود، مبارزه با سرطان را جهاد ملی اعلام کرد و گفت: این یک هدف جسورانه است ، ولی پزشکان و دانشمندان که برای این مبارزه و جهاد ملی بسیج شده بودند توفیق چندانی به دست نیاوردند. سرطان درمان نشد و با پیشی گرفتن از بیماری های قلبی عروقی به اولین عامل مرگ و میر آمریکایی ها تبدیل شد. در فاصله سال های 1971 تا 2008 سرطان یک رشد 69 درصدی داشته و عامل مرگ 230 هزار آمریکا در سال 2008 است، البته با توجه به رشد 50 درصدی جمعیت و پیرتر شدن آن صرف اتکا به این اعداد گمراه کننده است.

● زیرک تر از دانشمندان

این آمارها باید بر اساس دوره های متفاوت تنظیم شوند. در سال 1975 یعنی اولین سالی که موسسه ملی سرطان آمارهای بر اساس دوره های متعدد را ارایه کرد، 199 از هر صد هزار آمریکایی بر اثر سرطان فوت کرده بودند. این میزان تا سال 1991 (215 از هر 100 هزار نفر) رشد صعودی داشت، ولی در سال 2005 آمار به 184 از هر 100 هزار نفر کاهش پیدا کرد. انجمن سرطان آمریکا درست پس از سخنرانی نیکسون آماری را ارایه داد که بر مبنای آن بین سال های 1950 تا 1967 میزان مرگ و میر سرطان در زنان از 120 به 109 در هر 100 هزار نفر رسیده، ولی هنوز هیچ درمانی نتوانسته به هدف نهایی یعنی درمان سرطان دست یابد. پیشرفت های زیادی حاصل شده، ولی به گفته یک انکولوژیست یک سلول سرطانی از صد دانشمند ضد سرطان زیرک تر است. این ناکامی نهایی به دلیل سهل انگاری نیست.

از سال 1971، دولت فدرال بنیادها و شرکت های خصوصی هزینه ای معادل 200 میلیارد دلار برای تحقیقات سرطان هزینه کرده اند. حاصل صرف چنین هزینه ای 5/1 میلیون مقاله علمی حاوی دانسته های شگفت انگیزی در مورد پایه بیولوژیکی سرطان است. این دانسته ها به تولید برخی داروها برای تسکین درد، افزایش کیفیت زندگی و کاهش عوارض جانبی منجر شده است. اگر چه در مورد برخی سرطان ها (سرطان پستان یا کولون) کاهش تعداد مرگ و میر دیده می شود، تلفات حاصل از سرطان ریه، کبد و کیسه صفرا از 8/2 به دو برابر 3/5 در هر 100 هزار نفر رسیده است. با توجه به کاهش مصرف سیگار، پیدا کردن راه های کنترل فشار خون و کلسترول و درمان بیماری های حاد قربانیان عوارض قلبی 70 درصد کاهش داشته، در صورتی که در مورد سرطان مجموعا یک کاهش هفت درصدی گزارش شده است. در واقع می توان گفت دانشمندان در مهار سرطان کمتر از سایر بیماری ها موفق بوده اند.

از زمانی که دانشمندان کشف کرده اند سلول های سرطانی با کپی کردن DNA خود به طور غیر عادی تکثیر می شوند حدودا 50 سال می گذرد. با تعقیب فعل و انفعالات بیولوژیکی، پزشکان به این نتیجه رسیدند که با متوقف کردن روند این تکثیر غیر عادی به نوعی می توان از پیشرفت سرطان جلوگیری کرد. دنیس سلامون که در حال حاضر مدیر مرکز سرطان جانسون UCLA است می گوید: علوم و دانسته های پایه در مورد سرطان تا به حال نتوانسته است کمکی برای بیماران باشد. در آزمایشگاه ها، متخصصان بیولوژی فکر می کردند می توانند تغییری در وضعیت به وجود آورند. با کشف نقش ژنتیک و تغییرات پیش زمینه ای بروز وضعیت سرطانی در سلول، آنها استدلال کردند می توان راه هایی پیدا کنند که پیش از حاد شدن بیماری جلوی این تکثیر دیوانه وار را بگیرند ولی این داروها بیش از سلول های سرطانی، سلول های سالم را به ویژه در مغز استخوان و فولیکول های مو از بین بردند.

در دهه 1970 کشف اینکه برخی ویروس ها عامل سرطان می شوند همه را به هیجان آورد. در صورتی که بعدها فهمیدند در مورد انسان تنها ویروس پاپیلومای انسانی عامل سرطان سرویکال است و بقیه سرطان ها ربطی به ویروس ندارند و باز هم در نهایت کشفیات آزمایشگاهی کمکی به درمان بالینی مبتلایان نکردند.

آزمایش انواع سلول های سرطانی و داروها را به خود اختصاص می دهد. به عنوان مثال وینبرگ و همکارانش در سال 1982 پی بردند که استفاده از داروی موسوم به FTI سرطان حاصل از فعال شدن ژنی به نام Ras را در موش ها متوقف کند. موش ها زنده ماندند، ولی دارو روی انسان بی اثر بود.

● عبور از کنار واقعیت

نتیجه اینکه به قول دکتر پول بان، رییس انجمن بین المللی مطالعات سرطان ریه با استفاده از مدل های جانوری تاثیر دارو بر انسان را نمی توان پیش بینی کرد. ما سلول های یک تومور سرطانی را زیر پوست موش می گذاریم، ولی این محیط آزمایشگاهی کوچک نمی تواند تاثیر رگ های خونی، سلول های ملتهب یا سلول های ایمنی انسان را در خود داشته باشد. در واقع سلول در بدن حیوان آزمایشگاهی در وضعیت متاستاز قرار ندارد. اینها عواملی هستند که بقا و چشم انداز آینده بیماری را تعیین می کند. هنوز هم پس از گذشت سال ها که می دانیم مهم ترین عامل مرگ و میر در سرطان، متاستاز سلولی است. دانشمندان از کنار این حقیقت مسلم می گذرند و همچنان از مدل های جانوری استفاده می کنند که متاستاز اصولا در آنها رخ نمی دهد.

در دهه های 1980 و 1990 دانشمندان سعی کردند به جای پرداختن به سوال اصلی که چرا سلول ها متاستاز می دهند به عمق فعل و انفعالات بیوشیمیایی و مولکولی نفوذ و کوچک ترین جزییات آن را شناسایی کنند، ولی با پاسخ دادن به سوال اصلی شاید بتوان زودتر به این بیماران کمک کرد.