اسکلرور متعدد (ام .اس) چیست؟

بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی است که در آن تخریب غلاف چربی اعصاب باعث اختلال کارکرد آنها و برور علایم گوناگون شود.

بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد یا ام اس (MS) ممکن است دچار انواع گوناگونی از ناتوانی ها شوند، در حالیکه بیماری پایانه های عصبی در مغز، نخاع و حتی چشم ها را هدف قرار می دهد، علایم متفاوتی بروز می کند.

پزشکان اطمینان ندارند که علت دقیق ام اس چیست یا چه عواملی یک فرد را بیشتر از دیگری در معرض این بیماری قرار می دهد.اماعلایم ام اس فراوان و متفاوت است و به این بستگی دارد که کدام قسمت دستگاه عصبی مورد حمله بیماری قرار گیرد.

یک بیمار ام اس ممکن است در راه رفتن کمی دچار اشکال شود، در حالیکه دیگری ممکن است کاملا به صندلی چرخدار وابسته شود. یک بیمار ممکن است دچار ضعف شدید بدنی شود، در حالیکه دیگری ممکن است دچار محوشدن بینایی یا دوبینی شود. و بیمار دیگر ممکن است اشکال در سخن گفتن، سفتی عضلات، لرزش و اختلال در کنترل مثانه پیدا کند.

بسیاری از این علایم شکایات فرد هستند که دیگران نمی توانند ببیند، ار درد و ضعف شدید گرفته تا اشکالات حافظه.

اسکلروز متعدد را یک بیماری خود ایمنی می شمارند، زیرا دستگاه ایمنی بدن به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) خود فرد حمله می کند.

رشته های عصبی در دستگاه عصبی مرکزی با بافت چربی به نام میلین احاطه و حفاظت می شوند، که به هدایت تکانه های الکتریکی پیام رسان کمک می کند. در مبتلایان به ام اس میلین در نواحی متعددی تخریب می شود، و بافت جوشگاهی که به جای ماند را اسکلروز می نامند. گاهی خود رشته عصبی نیز آسیب می بیند.

هنگامی میلین یا رشته عصبی آسیب می بیند یا تخریب می شود، توانایی اعصاب رای هدایت تکانه های الکتریکی از اندام به سوی مغز و بالعکس مختل می شود و به این ترتیب است که علایم ام اس بروز می کند.

اغلب افراد مبتلا به ام اس در بین سنین 20 تا 50 تشخیص داده می شوند، و این بیماری زنان را دوبرابر بیش از مردان گرفتار می کند. تعداد مبتلایان به ام اس در سراسر جهان حدود 2.5 میلیون نفر تخمین زده می شود.

علت دقیق ام اس نامعلوم است، اما دانشمندان تصور می کنند ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی در آن دخیل باشد.

استعدادی ژنتیکی برای این بیماری در فرد وجود دارد و بعد عاملی محیطی به آن اضافه می شود. مثلا فرد در معرض ماده خاصی قرار می گیرد، که دستگاه ایمنی را تحریک می کند، اما دستگاه ایمنی به اشتباه به جای مهاجم خارجی به خود اجزای بدن حمله می کند.

سلل گذشته کشف ژن دومی که با ام اس ارتباط دارد - که پیشرفتی عمده شمرده شد- این امید را برای پژوهشگران ایجاد کرده است که به درمان هایی مفید و نهایتا راه علاجی برای این بیماری دست یابند.

دانشمندان سال گذشته، در کشفی که مهمترین پیشرفت ژنتیکی در پژوهش ها در مورد ام اس در سه دهه گذشته خوانده شد، اعلام کردند که ژنی را یافته اند که خطر ابتلا به این بیماری را تا 30 درصد افزایش می دهد.

کارشناسان می گویند که با کشف ژن هایی این چنین، نقاط نشانه گیری عالی هستند که پژوهشگران با هدف قرار دادن آنها می توانند به درمان ها یا علاج هایی برای ام اس دست یابند.

با کشف این ژن جدید دانشمندان می دانند که بخش دیگری از دستگاه ایمنی نیز در این بیماری دخیل است و قضایا پیچیده تر از آن است که می پنداشتند.

اما کشف این ژن تنها پیشرفتی نبوده است که در مورد ام اس به دست آمده است.

در یک پژوهش تازه دیگر دانشمندان توانسته اند به طور موفقیت آمیزی از سلول های بنیادی برای کمک به جایگزینی میلین از بین رفته در مغز موش ها استفاده کنند. بنابراین این احتمال مطرح شده است که زمانی بتوان از سلول های بنیادی برای درمان ام اس در انسان ها استفاده کرد.

همچنین پژوهشگران ثابت کردند که یک واکسن تجربی حاوی DNA برای مقابله با ام اس بی خطر و به احتمال زیاد موثر است. این واکسن با مهارکردن حمله دستگاه ایمنی به غلاف های میلین محافظ رشته های عصبی عمل می کند.

● سایر پیشرفت ها در سال های اخیر در مورد ام اس اینها بوده اند:

▪ تشخیص بهتر و سریع تر بیماری به یمن پیشرفت ها در تکنولوژی تصویربرداری.امروزه با استفاده از MRI می توان پلاک های بیماری که محل جوشگاه حاصل از تخریب میلین هستند،را در دستگاه عصبی مرکزی شناسایی کرد.

▪ پیشرفتها در زمینه ساخت داروهایی که فروانی و شدت علایم بیماری را کاهش می دهند و از تجمع ضایعات در مغز و نخاع جلوگیری می کنند.

▪ برنامه های شدیدتر توانبخشی که به طور خاص برای بیماران مبتلا به ام اس طراحی شده است.